زردی نوزاد چیست؟ علت و چگونگی درمان

زردی در واقع مشکلی است که بسیاری از نوزادان با آن درگیر هستند. در واقع اسم این بیماری جاندیس (Jaundice) می باشد که در زبان فارسی به زردی معروف است. علت این نامگذاری این است که پوست نوزاد زرد رنگ می شود. زردی به دلیل رشد ناکافی کبدی اتفاق می افتد. در حقیقت تجمع بیلی روبینی که توسط کبد تجزیه نشده است در زیر پوست زردی را ایجاد می کند. همانطور که گفتیم زردی بیماری شایعی در بین نوزادان است که در بیشتر مواقع با رشد کبد خود به خود از بین می رود. با این حال در برخی از موارد نوزادان نیاز به اقدامات درمانی مانند اجاره دستگاه زردی نوزاد دارند. در ادامه این مقاله با ما همراه باشید تا بفهمید زردی نوزاد چیست؟ علت و چگونگی درمان آن را نیز متوجه بشوید.

به چه چیزی زردی گفته می شود؟

زردی در نوزادان، همان رنگ زرد پوست نوزاد می باشد. زردی زمانی اتفاق می افتد که بیلی روبین در خون نوزاد جمع می شود. « هایپر بیلی روبینمی» اصطلاح پزشکی برای این بیماری است.

بیلی روبین ماده زرد رنگی است که بدن شما هنگام تجزیه گلبول های قرمز ایجاد می کند. درحالی که باردار هستید، کبد شما بیلی روبین را برای نوزادتان تجزیه می کند. اما پس از تولد، کبد نوزاد شما وظیفه حذف بیلی روبین خون او را دارد. اگر کبد نوزاد شما به اندازه کافی رشد نکرده باشد، ممکن است نتواند از شر بیلی روبین اضافه خلاص شود. هنگامی که بیلی روبین اضافی ایجاد می شود، پوست نوزاد شما ممکن است زرد به نظر برسد.

زردی در نوزادان بسیار شایع است. معمولا مشکل جدی ای نیست و ظرف چند هفته از بین می رود. اما با این حال در تمام این مدت باید زیر نظر مراقبت های پزشکی باشد. زردی شدید در صورت عدم درمان می تواند منجر به آسیب مغزی شود.

انواع مختلف زردی در نوزادان

انواع مختلفی زردی در نوزادان وجود دارد که در ادامه بررسی می کنیم

زردی فیزیولوژیکی

شایع ترین نوع زردی در نوزادان، زردی فیزیولوژیکی می باشد. این نوع زردی طبیعی است. زردی فیزیولوژیکی در اکثر نوزادان در روز دوم یا سوم زندگی آن ها ایجاد می شود. بعد از اینکه کبد نوزاد شما رشد کرد، شروع به از بین بردن بیلی روبین اضافی می کند. معمولا زردی فیزیولوژیکی جدی نیست و در عرض دو هفته خود به خود از بین می رود.

زردی شیردهی

میزان زردی در نوزادانی که با شیر مادر تغذیه می شوند بیشتر از نوزادانی است که با شیر خشک تغذیه می شوند. معمولا زردی شیردهی در هفته اول زندگی نوزاد شما رخ می دهد. این حالت زمانی اتفاق می افتد که نوزاد شما به اندازه کافی شیر مادر را دریافت نمی کند. این موضوع می تواند دلایل زیادی داشته باشد. ممکن است عفونت های مختلف دخیل باشند. زردی شیردهی ممکن است مدت بیشتری طول بکشد تا از بین برود.

زردی شیر مادر

زردی شیر مادر با زردی شیردهی متفاوت است. مواد موجود در شیر مادر می توانند بر نحوه تجزیه بیلی روبین توسط کبد نوزاد تاثیر بگذارند. این موضوع می تواند باعث تجمع بیلی روبین شود. زردی شیر مادر ممکن است بعد از هفته اول زندگی نوزاد شما ظاهر شود و ممکن است یک ماه یا بیشتر طول بکشد تا از بین برود.

موارد بالا، انواع شایع بیماری زردی یا یرقان می باشند. انواع دیگر بسیار نادر هستند و فقط تحت شرایط خاص پزشکی و یا مشکلات دیگر رخ می دهند که در حقیقت برای درمان باید مشکل زمینه ای حل شود.

میزان شیوع زردی در نوزادان

همانطور که گفتیم زردی در نوزادان بسیار شایع می باشد. تا 60 درصد از نوزادانی که به موقع به دنیا آمده اند در هفته اول زندگی خود دچار زردی می شوند. حدود 80 درصد از نوزادان نارس( دوره جنینی تکمیل شنده و زودتر به دنیا آمده اند) در هفته اول زندگی خود دچار زردی می شوند.

علائم و نشانه های زردی در نوزادان چیست؟

علامت اصلی زردی در نوزادان، زرد شدن رنگ پوست آن ها می باشد. شما می توانید این موضوع را در نور طبیعی، مثلا جلوی پنجره بررسی کنید. معمولا ابتدا زردی در صورت نوزاد شما ظاهر می شود. سفیدی چشم و زیر زبان نوزاد شما ممکن است زرد رنگ شوند. با افزایش سطح بیلی روبین، زردی ممکن است به سینه، شکم، بازوها و پاهای نوزاد شما منتقل شود. زمانی که نوزاد شما پوست تیره ای دارد ممکن است تشخیص زردی سخت تر باشد. اما با این حال تشخیص از روی رنگ ملتحمه چشم و زیر زبان روش مطمئنی است.

علل زردی در نوزادان چیست؟

در ابتدا گفتیم زردی حاصل از تجمع بیش از حد بیلی روبین در خون می باشد. بیلی روبین یک ماده شیمیایی است که بدن انسان در هنگام تجزیه گلبول های قرمز قدیمی تولید می کند. کبد وظیفه فیلتر کردن بیلی روبین از خون را دارد. در واقع بیلی روبین اضافی در نهایت رنگ مدفوع را تشکیل می دهد.

اگر کبد نوزاد به اندازه کافی رشد نکرده باشد نمی تواند بیلی روبین اضافی را تجزیه کند. اکثر زردی ها بدون اقدامات درمانی خاصی خود به خود خوب می شوند. اما برخی از زردی ها نیاز به اقدامات درمانی دارند. زردی شدید زمانی رخ می دهد که نوزاد شما دچار مشکلات زیر باشد:

عفونت خونی یا همان سپسیس

گروه خونی متفاوت با والدین

کبودی ناشی از زایمان سخت

بالا بودن سطح گلبول های قرمز خون

سطح پایین اکسیژن در خون یا همان هایپوکسی

بیماری مادرزادی کبدی مانند آترزی صفراوی

زردی در نوزادان چگونه تشخیص داده می شود؟

پزشکان علائم زردی را زمانی که نوزاد در بیمارستان است بررسی می کنند. سطح بیلی روبین نوزاد در سه تا پنچ روزگی به بالاترین حد خود می رسد.

معمولا سطح بیلی روبین نوزاد با قرار دادن دستگاهی بر روی سر نوزاد اندازه گیری می شود. در حقیقت این دستگاه سطح بیلی روبین پوستی را نشان می دهد. اگر این عدد بالا باشد، برای اطمینان از نتیجه، آزمایش خون انجام می شود. معمولا خون در نوزادان از پاشنه پا گرفته می شود.

زردی در نوزادان چگونه درمان می شود؟

درمان زردی در نوزادان معمولا به صورت اورژانسی نیست. سطوح خفیف زردی معمولا با ادامه رشد کبد نوزاد به صورت خود به خودی از بین می رود. این موضوع می تواند یک تا دو هفته طول بکشد. تغذیه مکرر نوزاد( بین 10 تا 12 بار در روز) به نوزاد کمک می کند تا دفع مدفوع را بهتر انجام دهد. این موضوع به نوزاد شما کمک می کند تا سریعتر از شر بیلی روبین اضافی خلاص شود.

اگر سطح بیلی روبین نوزاد شما بالا باشد یا اینکه کنترل نشود و باز هم بالاتر برود، نیاز است که فتوتراپی آغاز شود. در طول فتوتراپی، نوزاد شما بدون لباس در زیر نورهای آبی مخصوصی قرار می گیرد. در حقیقت نوزاد فقط پوشک و یک چشم بند برای مخافظت از چشمانش دارد. فتوتراپی به نوزاد شما کمک می کند تا از شر بیلی روبین اضافی خلاص شود. درمان فتوتراپی معمولا تا زمانی که سطح بیلی روبین خون کاهش پیدا کند انجام می شود. اگر میزان زردی نوزاد شما زیاد نباشد، می توانید دستگاه زردی نوزاد اجاره کنید و فتوتراپی را در خانه انجام دهید.

در موارد نادری که فتوتراپی جواب نمی دهد، ممکن است پزشک تصمیم بگیرد که خون نوزاد را تعویض کند. در تعویض خون، خون نوزاد شما با خون تازه جایگزین خواهد شد.

راهکارهایی برای جلوگیری از زردی نوزاد

زردی در نوزادان طبیعی است و معمولا راهکار خاصی برای پیشگیری وجود ندارد. شما می توانید با تغذیه مکرر نوزاد، خطر ابتلا به زردی شدید را کاهش دهید. تغذیه مکرر حرکات منظم روده را تحریک می کند که به نوزاد شما کمک می کند بیلی روبین اضافی را دفع کند.

نوزادانی که از شیر مادر تغذیه می کنند باید در هفته اول زندگی بین 8 الی 12 بار در روز تغذیه شوند.

نوزادانی که با شیر خشک تغذیه می شوند، باید در هفته اول زندگی خود هر دو الی سه ساعت چیزی بین 30 الی 60 میلی لیتر شیر خشک دریافت کنند. بنابراین حداقل 8 بار نوزاد باید در طول روز تغذیه شود.

مطمئن شوید که در بیمارستان سطح بیلی روبین نوزاد شما چک شده باشد و سپس به خانه بروید. در ادامه در پایان هفته اول نیز برای چک میزان بیلی روبین به مرکز درمانی مراجعه کنید.

جمع بندی

همانطور که بیان شد، بیشتر زردی ها به صورت خود به خودی از بین می روند. این موضوع در بین نوزادان شایع است و نوزادانی که با شیر مادر تغذیه می شوند احتمال اینکه دچار زردی بشوند بیشتر است. معمولا زردی نیاز به اقدام اورژانسی ندارد. با این حال اگر نوزادتان دچار هر یک از علائم زیر شد سریعا به بیمارستان مراجعه کنید:

گریه با شدت بسیار زیاد

تب شدید

بدن قوس دار( سر و گردن دائم به یک طرف خم شود)

سفتی بیش از حد بدن

اگر زردی کودک زیاد نیست می توانید اقدامات درمانی را در خانه انجام دهید. با این حال بهتر است که در این مدت نیز به صورت منظم توسط پزشک ویزیت شود.