انواع سردرد هایی که وجود دارند علائم و عللی متفاوتی نیز دارند. اکثر سردرد ها کوتاه و زودگذر هستند که اغلب موجب نگرانی نمی شوند.با این حال تشخیص نوع سردردی که فرد تجربه می کند کمک به یافتن بهترین راه جهت درمان سردرد و یا حتی در صورت نیاز مراجعه به پزشک، می کند.
اکثر افراد در زندگی خود حداقل یک بار سردرد را تجربه کرده اند. اگرچه گاهی اوقات ممکن است سردردها بسیار دردناک باشند، اما اغلب بعد از مصرف مسکن ها طی 1 یا چند ساعت برطرف می شوند. با این حال حمله های متوالی یا بعضی از انواع سردردها ممکن است نشانی از مشکلی جدی تر باشند.
در این مقاله به بررسی انواع سردرد، دلایل، درمان سردرد ، پیشگیری و همچنین زمان مراجعه به متخصص مغز و اعصاب خواهیم پرداخت.
دانشمندان و محققان بیش از 150 نوع از انواع سردرد را شناسایی کرده اند که به دو گروه اصلی اولیه و ثانویه تقسیم می شوند.
سردرد اولیه بر اثر شرایط و مشکل دیگری به وجود نیامده اند. مثال برای این نوع سردرد شامل میگرن و سردرد تنشن است.
میگرن یکی از انواع سردرد است ک فرد مبتلا به آن درد شدیدی را در یک طرف سرش احساس می کند. فرد ممکن است حساسیت بالایی به نور، صدا و بو داشته باشد. تهوع و استفراغ نیز در بعضی موارد شایع است.
حدود یک سوم افراد قبل از شروع میگرن آورا AURA را تجربه می کنند که معمولا بین 5 تا 60 دقیقه طول می کشد.
برخی علائم میگرن شامل این موارد می شود :
دیدن خطوط زیگزاگ، هاله یا نقطه نورانی
از دست دادن بخشی از بینایی برای مدتی کوتاه
بی حسی
سوزن سوزن شدن
ضعف عضلانی
اختلال در تکلم
اگر سردردهای میگرنی به طور مناسبی درمان نشوند معمولا بین 4 تا 24 ساعت طول می کشند. 4 ساعت تحمل درد میگرن زمان زیادی است و بهتر است هرچه زودتر جهت درمان آن اقدام کنید.
البته دقت کنید که این علائم همچنین می توانند نشانه ی بروز سکته مغزی و مننژیت نیز باشند. اگر برای اولین بار این علائم را داشتید حتما به پزشک مراجعه کنید.
میگرن هم در کودکان و هم بزرگسالان اتفاق می افتد اما در خانم ها احتمال بروز آن 3 برابر بیشتر از مردان است. فرکانس حمله ی میگرن می تواند از چندین بار در هفته تا یکبار در سال باشد.
علل میگرن به طور کامل مشخص نیست با این حال میگرن اغلب ارثی است. این بیماری در افرادی که دارای شرایط خاصی از قبیل افسردگی و صرع هستند، رایج است.
عوامل موثر در میگرن عبارتند از :
استرس و اضطراب
اختلال خواب
تغییرات هورمونی
گرسنه ماندن
کمبود آب
برخی از غذاها و داروها
نور و صدای بلند
داروهایی مانند ایبوپروفن و آسپرین می توانند سردرد را متوقف کنند یا شدت و طول مدت آن را کاهش دهند.
پزشکان می توانند داروهای ضد تهوع و استفراغ مانند متوکلوپرامید یا اندانسترون را جهت کاهش حالت تهوع تجویز کنند.
حملات میگرن ممکن است توسط موارد زیر کاهش یابد :
قرار دادن کمپرس یخ یا یک پارچه ی سرد بر روی پیشانی
نوشیدن آب
برای بعضی از میگرن های مقاوم به درمان نیز نوعی دارو به نام تریپتان مانند سوماتریپتان یا ریزاتریپتان نیز تجویز می شود. برای بهترین اثر باید به محض شروع علائم میگرن این دارو ها مصرف شود.
افراد مبتلا به میگرن مزمن جهت درمان پیشگیرانه باید به پزشک مراجعه کنند. پزشک در صورتی که علائم زیر را مشاهده کند می تواند احتمال وجود میگرن در فرد را تشخیص دهد :
تجربه ی سردرد بیش از 15 روز در ماه
بیش از یک دوره ی 3 ماهه
داشتن حداقل 8 نشانه از علائم میگرن
داروهای جهت پیشگیری از میگرن عبارتند از :
توپیرامات
پروپرانولول
آمی تریپتیلین
سایر گزینه ها برای پیشگیری شامل مکمل های غذایی، مدیتیشن، طب سوزنی و درمان نورو مدولاسیون می باشد.
سردرد های تنشن بسیار رایج هستند و اغلب افراد هر از گاهی آن را تجربه می کنند. این نوع سردرد به عنوان یک درد مداوم در دو طرف سر احساس می شود. سایر علائم عبارتند از :
حساسیت و درد در نواحی صورت، سر، گردن و شانه
احساس فشار در پشت چشم ها
حساسیت به نور و صدا
این نوع از انواع سردرد 30 دقیقه تا چند ساعت ممکن است طول بکشد. شدت درد می تواند متفاوت باشد ولی اغلب مانع فعالیت های روزانه نمی شود.
علت سردرد تنشن نامشخص است اما استرس، اضطراب و افسردگی از عوامل اصلی آن هستند. سایر عوامل احتمالی عبارتند از :
کمبود آب
صدای بلند
ورزش نکردن
کمبود خواب
گرسنگی
خستگی چشم
داروهای مسکن مانند ایبوپروفن، استامینوفن و آسپرین معمولا در جلوگیری یا کاهش درد بسیار موثر هستند. افرادی که بیش از 15 روز در ماه دچار سردرد می شوند حتما باید به پزشک مراجعه کنند.
تغییر سبک زندگی در برخی از درمان ها ممکن است به جلوگیری از سردرد تنشن کمک کند. از جمله موارد اصلاحی در زندگی عبارتند از :
خواب کافی
ورزش منظم و انجام حرکات کششی
بهبود و اصلاح وضعیت ایستادن و نشستن
معاینه ی چشم
مدیریت استرس، اضطراب و افسردگی
طب سوزنی
سردرد های خوشه ای یکی از انواع سردرد هستند که معمولا ناگهانی و بدون علائم قبلی به سراغ فرد می آید و بین 15 دقیقه تا 3 ساعت طول می کشد. گاهی اوقات اقراد تا 8 روز نیز این سردرد را تحمل می کنند.
علت سردرد خوشه ای نامشخص است، اما اغلب در افراد سیگاری احتمال حمله بیشتر است. در طول دوران حمله ی سردرد خوشه ای باید از مصرف الکل اجتناب کنید.
موارد درمانی جهت درمان، کاهش شدت و فراوانی حملات عبارتند از :
توپیرامات
سوماتریپتان
استروئید ها
وراپامیل
ملاتونین
اکسیژن درمانی
لیتیوم
در برخی افراد مقاوم به درمان، پزشک ممکن است عمل جراحی را پیشنهاد دهد.
سردرد فعالیتی بوسیله تمرینات شدید جسمانی به وجود می آید. از جمله فعالیت هایی که باعث بروز این سردرد می شوند شامل موارد زیر است :
دویدن
پریدن
وزنه برداری
مقاربت جنسی
سرفه یا عطسه های پشت سر هم
این نوع از انواع سردرد معمولا مدت زیادی طول نمی کشد اما گاهی ممکن است تا 2 روز ادامه داشته باشد. این درد به صورت خفیف در سراسر سر احساس می شود و در کسانیکه سابقه خانوادگی میگرن دارند شایع تر است.
بیشتر حملات با مسکن ها درمان می شوند. مصرف داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی یا بتابلوکر کننده ها قبل از فشارهای جسمانی ممکن است به جلوگیری از سردرد کمک کند.
این نوع از انواع سردرد حالت نادری است که معمولا برای اولین بار در دهه ی 50 سالگی فرد آغاز می شود اما گاهی هم زودتر شروع می شود. این سردر همچنین به دلیل اینکه افراد را در طول شب ز خواب بیدار می کند به ساعت زنگدار نیز شناخته می شود.
سردرد هیپنیک شامل درد خفیف تا متوسط می شود که معمولا در هر دو طرف سر احساس می شود. این درد می تواند تا 3ساعت طول بکشد و با علائمی همچون تهوع و حساسیت به نور و صدا نیز همراه است.
حملات این نوع سردرد می تواند چندین بار در هفته رخ دهد. یکی از بهترین راه های جلوگیری از این سردرد مصرف کافئین می باشد. قبل از خواب، قرص های حاوی کافئین یا یک فنجان قهوه مصرف کنید. داروهایی مانند ایندومتاسین ، ملاتونین و لیتیوم نیز انتخاب خوبی هستند.
سردردهای ثانویه به خاطر عوامل دیگری بروز پیدا می کنند و نشانه ی بیماری یا شرایط خاصی هستند مانند آسیب به سر یا قطع ناگهانی مصرف کافئین.
این نوع سردرد ممکن است در افرادی که سردردهای مکرر میگرنی، خوشه ای یا تنشی دارند بر اثر استفاده بیش از حد داروهای ضد درد ایجاد شود. مصرف بیش از حد داروهای مسکن در اثر سردرد باعث می شود فرد در چرخه ای معیوب قرار بگیرد و بعد از از بین رفتن اثر دارو و برگشت درد بازهم مسکن مصرف کند و همچنان این چرخه ادامه پیدا کند.
این سردردها ممکن است در ابتدا به داروهای مسکن واکنش نشان دهند اما دوباره درد باز خواهد گشت.
مصرف مسکن ها بیش از 15 روز در ماه به ایجاد اینگونه سردرد ها منجر می شود. از جمله داروهایی که باعث این نوع سردرد می شوند عبارتند از :
افیون ها
استامینوفن
تریپتان ها مانند سوماتریپتان
داروهای ضدالتهاب غیر استروئیدی مانند آسپرین و ایبوپروفن
تنها درمان برای این سردرد جلوگیری از مصرف دارو بعد از شروع درد است که البته این کار باید تحت نظر پزشک انجام شود.
سردردهای سینوسی ناشی از سینوزیت و تورم سینوس ها است که معمولا نتیجه ی عفونت یا آلرژی است.
علائم این نوع از انواع سردرد شامل درد خفیفی در اطراف چشم ها، گونه ها و پیشانی است. درد ممکن است بر اثر حرکت و انقباض بدتر شود و گاهی اوقات به دندان ها و فک گسترش یابد. سایر علائم ممکن است شامل مسدود شدن بینی، تب، حالت تهوع و حساسیت به نور و صدا باشد.
سردرد سینوسی از انواع سردرد بسیار نادری است و در صورتی که علائم مسدود شدن بینی وجود نداشته باشد احتمالا سردرد میگرنی است.
مصرف سنگین کافئین – بیش از 400 میلی گرم یا حدود 4 فنجان قهوه در روز – گاهی اوقات منجر به سردرد می شود.
علائم این درد شامل موارد زیر است :
خستگی
عدم تمرکز
تحریک پذیری
حالت تهوع
علائم معمولا در عرض یک ساعت پس از مصرف کافئین کاهش می یابد.
اثرات کافئین در افراد متفاوت است اما کاهش مصرف آن می تواند خطر ابتلا به سردرد را کاهش دهد. محدود کردن مصرف کافئین گاهی اوقات برای افراد مبتلا به میگرن مزمن نیز توصیه می شود.
ضربه های خفیف و آرامی که ممکن است به سر و گردن وارد شوند معمولا جایی برای نگرانی ندارند.
اما گاهی اوقات بلافاصله پس از ضربه وارد شدن به سر، ممکن است سردردی ایجاد شود. این نوع از سردردها شبیه به سردردهای میگرنی یا تنشن هستند و اغلب با مسکن ها درمان می شوند.
اگر فردی سردردش طولانی و بدتر شد حتما باید به پزشک مراجعه کند. حتما بعد از وارد شدن ضربه ی جدی به سر خودتان یا کسی که در اطرافتان هست با آمبولانس تماس بگیرید. اگر فردی این علائم را داشت سریعا او را به بیمارستان برسانید :
بی هوشی
تشنج
استفراغ
از دست دادن حافظه
گیجی
مشکلات بینایی یا شنوایی
سردرد اغلب با تغییرات در سطوح هورمون ها مرتبط است. در زنان، به علت تغییرات طبیعی در سطوح استروژن، سردرد میگرن شایع است.
این میگرن های قاعدگی یکی از انواع سردرد هستند که در روزهای قبل یا در طول دوره یا گاهی طی تخمک گذاری ایجاد می شود. علائم آن شبیه به میگرن بدون aura است اما طولانی تر.
سردردهای مرتبط با هورمون همچنین می توانند ناشی از موارد زیر باشند :
مصرف قرص های ضد بارداری
یائسگی
بارداری
درمان سردرد قاعدگی مشابه درمان برای میگرن بدون آورا است.
اقدامات پیشگیرانه این نوع سردرد عبارتند از :
درمان هورمونی
مصرف تریپتان یا داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی در دوران قاعدگی
جایگزین کردن روش های دیگر ضدبارداری به جز مصرف قرص
هورمون های جایگزین برای زنان در معرض یائسگی
اکثر سردردها به ندرت نشانی از مساله ای جدی تر هستند و اغلب افراد بعد از مصرف مسکن ها دردشان بهبود می یابد.
با این حال در صورتی که سردرد های شدید، مداوم و مکرر را تجربه کردید حتما به پزشک مراجعه کنید. از جمله علائمی که باید بعد از مشاهده ی آن ها به پزشک مراجعه کرد عبارتند از :
سردرد های ناگهانی و بسیار دردناک
سردردهای مداوم در کودکان
سردرد پس از ضربه ی شدید وارد شده به سر
گیجی، اختلال در بینایی، تعادل و تکلم همراه با سردرد
سردرد همراه با بی حسی و ضعف
همراه با تشنج و تب
همراه با استفراغ مکرر
