مبارک یک شخصیت کمدی در نمایش خیمه‌شب‌بازی و تئاتر‌عروسکی ایرانی‌ست. مبارک معمولا شخصیتی‌ست از نمایش‌های عامیانه، «سیاه بازی\روحوضی» و «خیمه‌شب‌بازی» که از اصیل‌ترین نمایش‌های ایرانی هستند.
مبارک معمولا با صورت سیاه و لباس سرتاپا قرمز ظاهر، و گاها با نام یاقوت نیز خوانده میشود. او دارای شخصیتی شوخ‌طبع است که نقشه‌های ریاکارانه را نقش بر‌آب میکند و با شیطنت ظریف خود مسائل مختلف و صحبت‌های صاحبان تزویر را نقد و ریشخند میکند.
شخصیت دلفریب و دوست‌داشتنی مبارک، سالها یکی از عناصر اصلی در نمایش ایرانی، نماد مهربانی و نماینده قشر محروم جامعه بوده‌است.
مبارک در لغت به معنای پربرکت(متبرک)، فرخنده و خجسته می‌باشد.
شخصیت مبارک به‌طور معمول در دو نوع از نمایش ایرانی یافت میشود، روحوضی و خیمه‌شب‌بازی.
در زمان قدیم، خانه‌ها معمولا حوضی داشت که روی آن فرش، گلیم و یا تخته می‌انداختند تا بازیگران به
اجرای نمایش روی صحنه بیایند. و به همین دلیل کم‌کم این نوع نمایش تخت‌حوضی نام گرفت. نمایش روحوضی
شباهت زیادی به کمدیا‌ـدل‌آرته ایتالیا دارد، چرا که اساس این نوع نمایش بر بداهه‌گویی و بداهه‌نمایی است.
در حالت دوم عروسک‌های ماریونت با نخ و یا سیم که از بالا به آنها وصل شده بازی‌داده میشوند، که در این حالت معمولا عروسک‌گردان می‌ایستد تا تسلط کافی بر عملکرد خود داشته باشد.
به‌طور معمول در خیمه‌شب‌بازی مردی به نام مرشد همراه با موسیقی ضربی و آواز‌های محلی داستانی را روایت میکند، و یا این وظیفه را به بچه مرشد می‌سپارد. صحبت‌های عروسک‌ها، به‌ویژه مبارک در اکثر مواقع نامشخص و خنده‌دار است، چرا که عروسک‌گردان‌ها حین صحبت از زبان آنها از سوتک یا صفیر استفاده می‌کنند. البته که در نمایش‌های مدرن‌تر تمام این عوامل و ترتیب میتوانند به اشکال دیگر و به نوعی متفاوت اجرا شوند. مرشد ضمن گفتگو با مبارک، قبل از این که جمله خود را بیان کند، با لحنی استفهامی جمله مبارک را تکرار می‌کرد تا تماشاگران معنی آنها را بفهمند. در بیشتر مواقع مبارک مرشد را بابا می‌خواند.
از مجله‌نَشریه: تئاتر- شماره‌اول| مَهتاب‌جعفری
