فیلتر پلاریزه که به آن فیلتر polarizing filter هم می‌گویند، فیلتری است که روی لنز دوربین‌های حرفه‌ای یا لنز موبایل‌ها نصب می‌شود تا انعکاس نور از سطوح را حذف کند، رنگ‌ها را اشباع‌تر کند و اثر نور شدید در عکس‌ها را کم کند.
فیلتر پلاریزه یکی از ضروری‌ترین فیلترهای لنز در عکاسی و تصویربرداری به ویژه در تصویربرداری فضای باز است.
درواقع فیلتر پلاریزه اولین فیلتری است که عکاسان به منظور افزایش وضوح و کنتراست تصاویر خود در عکاسی از طبیعت به آن نیاز دارند.
زمانی که این فیلتر را روی لنز دوربین خود قرار می‌دهید، درست مانند این است که عینک آفتابی به چشمان خود می‌زنید. شیشه قطبیده در این فیلتر از عبور نور قطبیده جلوگیری می‌کند و تصویری با اشباع رنگ و انعکاس نور کمتر خواهید داشت.
در ادامه این مقاله می‌خواهیم با جزئیات بیشتری ببینیم فیلتر پولاریزه چیست، کاربردهایش را بدانیم و با انواع مختلف این فیلتر کاربردی آشنا شویم.
به طور معمول از فیلترهای پلاریزه به منظور کاهش بازتاب، کاهش تیرگی اتمسفر و افزایش اشباع رنگ در عکس‌ها استفاده می‌کنند.
فیلترهای پلاریزه (Polarizing filter) در واقع دو سطح شیشه‌ای (یا پلاستیک فشرده شفاف) هستند که نور قطبیده (نور بازتابی از سطوح) نمی‌تواند از آن رد شود. به همین دلیل نوری که از بدنه خودرو، سطح آب یا هر سطح صاف دیگری بازتاب شود در عکسی که با فیلتر پلاریزه گرفته شود حذف می‌شود.
همین ویژگی فیلتر پلاریزه باعث می‌شود عکس‌های آسمان هم با کنتراست بالاتر و عکس‌های طبیعت هم در ظاهر پررنگ‌تر ثبت شود.
عکاسان به خوبی می‌دانند که عوامل جوی به چه اندازه بر عکس‌های آنها تاثیر می‌گذارد.
شاید در یک روز آفتابی در کنار ساحل دریا هیچ عامل مخربی برای عکاسی نبینید اما بعد از عکاسی و موقع ادیت عکس‌ها متوجه شوید که رنگ‌های عکس به اندازه‌ای که در واقعیت اشباع بودند نیست.
دلیل این اتفاق همین نورهای بازتابی است که با فیلتر پلاریزه می‌توانید حذفشان کنید.
جو سیاره ما از گازهایی تشکیل شده‌اند که برای چشمان انسان‌ها نامرئی هستند و بخش کوچکی از جو را نیز بخار آب، آلاینده‌ها و ذرات معلق تشکیل داده‌اند.
نکته جالب توجه این است این عناصر بسته به آب و هوا، زمان و مکان از نظر کمیت متفاوت خواهد بود.
وجود این بخار آب و آلاینده‌ها منجر به مه آلودگی می‌شود که در نتیجه آن با کاهش دید به خصوص در نزدیکی آب‌ها مواجه می‌شویم.
البته شاید در فواصل نزدیک هیچ مه آلودگی یا غباری نبینید اما در فواصل زیاد و افق‌های طولانی این آلودگی به خوبی دیده می‌شود.
در واقع این مه در اثر برخورد امواج نور با ذرات موجود در هوا به وجود می‌آید. به این ترتیب حتی اگر در روزی آفتابی فکر عکاسی از طبیعت را داشته باشید، ممکن است سوژه‌های دور با این مه پنهان شده باشند.
اینجا همان جاییست که ضرورت استفاده از فیلتر پلاریزه احساس می‌شود؛ با فیلترهای پلاریزه به راحتی این مه و اثر آلودگی از بین می‌رود.
البته این تنها دلیل استفاده از این فیلترها نیست؛ زیرا نه تنها ذرات اتمسفر بلکه سطوح بازتابنده نیز نور را منعکس می‌کنند.
با استفاده از فیلتر قطبی، بازتاب نور از سطح آب، شیشه، برگ‌ها و سایر سطح غیرفلزی دیگر تا حدود زیادی از بین می‌رود.
دلیل اشباع شدن رنگ‌ها هم همین از بین رفتن اثر نورهای قطبیده یا بازتابی است.
زمانی که از این فیلترها جلوی لنز دوربین خود استفاده می‌کنید، بیشتر نور منعکس شده در صحنه مورد نظر خود را کنترل خواهید کرد. البته این کار تنها با چرخاندن فیلتر به زوایای خاص محقق می‌شود. به این ترتیب با کمی کنترل اشباع رنگ و کنتراست عکس‌های شما در حد زیادی افزایش می‌یابد.
البته باید بدانید که استفاده از این فیلترها به خصوص زمانی که از هدف‌های دور مانند کوه‌ها عکاسی می‌کنید تاثیر بیشتری خواهد داشت تا عکس‌هایی که از یک فضای کوچک مثل حیاط خانه عکاسی می‌کنید.
شاید الان با خودتان می‌گویید که خب این اصلاح و اشباع کردن رنگ‌ها بعد از عکاسی با فتوشاپ هم قابل انجام است! واقعیت این است که ادیت عکس به اندازه استفاده از فیلترهای پلاریزه تاثیر ندارد.
به هر اندازه‌ای که در کار با نرم افزارهای مختلف توانا باشید، نمی‌توانید تاثیر فیلتر پلاریزه را در عکس‌ها با این تکنیک اعمال کنید. مخصوصاً موقع از بین بردن بازتاب نور از سطوح صاف باید کلی وقت بگذارید و زحمت بکشید در صورتی که خروجی کار باز هم مثل عکسی که با فیلتر پلاریزه گرفته شده نخواهد بود.
از واضح‌ترین تاثیرات فیلترهای پلاریزه در عکاسی آسمان دیده می‌شود.
با این فیلترها آسمان آبی‌تری در عکس‌های خود دارید.
از آن جایی که امواج نور آبی کوتاه‌تر از امواج قرمز و سبز هستند، به آسانی پراکنده می‌شوند. اما زمانی که از فیلترهای پلاریزه استفاده می‌کنید، خالص‌ترین نور آبی در عکس‌های شما باقی می‌ماند.
البته این موضوع را باید در نظر داشته باشید که موقعیت خورشید در آسمان در میزان قطبش تاثیر دارد. از این رو زمانی که عکاسی می‌کنید، در نتیجه عکس‌های شما تاثیر دارد.
به طور کلی دو نوع فیلتر پلاریزه در بازار وجود دارد:
البته این فیلترها را به واسطه شکل ظاهری آنها دسته‌بندی نکرده‌اند، بلکه این نحوه اصلاح امواج نور هنگام عبور از فیلتر است که منجر به این دسته‌بندی شده است.
فیلترهای پلاریزه خطی یک مرحله قطبش دارند.
فیلترهای پلاریزه دایره‌ای یا حلقوی نور را دو بار قطبیده می‌کنند. از این رو استفاده از این فیلترها در هر دوربین دیجیتال کلاسیک یا حتی مدرنی عکس‌های با کیفیت و فوق‌العاده‌ای ایجاد می‌کند.
تنها مشکل فیلترهای خطی هم این است که در دوربین‌هایی که قابلیت فوکوس خودکار دارند نمی‌توانید استفاده کنید و بهتر است از فیلترهای حلقوی یا دایره‌ای استفاده شود.
از آن جایی که استفاده از دوربین‌های DSLR در طول زمان محبوبیت بیشتری یافت، تقاضا برای فیلترهای خطی کاهش پیدا کرد. به این ترتیب تولیدکنندگان بیشترین تمرکز خود را روی ساخت فیلترهای دایره‌ای گذاشتند.
فیلترهای پلاریزه خطی و دایره‌ای هر دو در شکل‌های متنوعی در بازار یافت می‌شوند.
انواع این فیلترها بر اساس شکل ظاهری آنها را در ادامه به شما معرفی می‌کنیم.
معمولا این فیلترها را به شکل دایره‌ای در فروشگاه‌ها دیده‌ایم. در واقع رایج‌ترین شکل این فیلترها دایره است که روی لنزهای دوربین‌ها به راحتی سوار می‌شوند.
برای استفاده از این فیلترها باید آنها را به جلوی لنز خود متصل کنید؛ به این صورت می‌توانید آن را در جهت عقربه‌های ساعت یا خلاف جهت آن بچرخانید و با این کار اثر قطبش را با این کار افزایش یا کاهش می‌دهید.
زمانی که به فروشگاه مراجعه می‌کنید، با فیلترهای مستطیلی شکل نیز مواجه می‌شوید. هدف اصلی از ساخت این فیلترها استفاده از نگهدارنده فیلتر بود. البته این روزها بسیاری از تولیدکنندگان فیلترهای نگهدارنده خود را تغییر داده‌اند و فیلترهای دایره‌ای بزرگتر ایجاد کرده‌اند. به همین دلیل است که فیلترهای مستطیلی کمتر دیده می‌شود.
بیایید نگاهی به تاثیر استفاده از این فیلترها در عکاسی بیندازیم. تصاویری که در ادامه آورده‌ایم به خوبی اثر مثبت این فیلتر را در عکس‌ها نشان می‌دهد.
چند نکته درباره استفاده از فیلتر پلاریزه وجود دارد که باید بدانید.
در این بخش اصطلاحات و و تکنیک‌های استفاده از فیلتر پلاریزه هم با هم مرور می‌کنیم.
بهترین عملکرد را زمانی خواهند داشت که با زاویه 90 درجه نسبت به خورشید قرار بگیرند.
شما هیچوقت نباید در حالی که مستقیم رو به خورشید هستید از فیلترهای پلاریزه استفاده کنید.
دلیل دیگری که نباید با استفاده از فیلتر پلاریزه دایره به صورت مستقیم و رو به خورشید عکاسی کنید این است که یک لایه شیشه اضافی باعث افزایش فلر خواهد شد.
بنابراین بهتر است عکس‌هایی که در زمان طلوع و غروب آفتاب می‌گیرید را بدون فیلتر پلاریزه بگیرید.
نکته بعدی درجه قطبش است.
بیشترین درجه قطبش در فاصله 90 درجه از خورشید اتفاق می‌افتد. بگذارید واضح‌تر بگوییم، شما به عنوان یک عکاس حرفه‌ای باید محلی از آسمان که کم‌نورترین وضعیت را در عکس دارد، تشخیص دهید.
به این منظور تنها کافیست که انگشت اشاره و شست خود را مانند تفنگ بگیرید. حال انگشت اشاره خود را به سوی خورشید گرفته و شست خود را در جهت عقربه‌های ساعت یا برعکس بچرخانید.
توجه داشته باشید که در این چرخش باید انگشت اشاره شما به سوی خورشید ثابت باقی بماند. حال بخش هایی از آسمان که در این زاویه 90 درجه انگشت شست شما به آن اشاره دارد، بیشترین میزان قطبش را دارد.
زمانی که خورشید در نقطه اوج خود قرار دارد، یعنی زمان ظهر، آسمان به صورت افقی قطبی می‌شود. نمونه‌ای از عکس گرفته شده در هنگام ظهر را در ادامه مشاهده کنید.
اما زمانی که خورشید به افق نزدیک می‌شود، یعنی زمان طلوع و غروب خورشید، آسمان به صورت عمودی قطبی می‌شود.
در این زمان عکاسی با لنز واید با چالش‌هایی مواجه می‌شود؛ زیرا در این قاب مناطق قطبی‌تر آسمان در قاب عکاسی شما مشاهده خواهد شد. برای این که این موضوع را بهتر متوجه شوید، به عکس زیر نگاهی بیندازید.
زمانی که قصد دارید از قسمتی از آسمان با حداکثر قطبش عکاسی کنید و فیلتر پلاریزه شما در قوی‌ترین نقطه خود قرار دارد، ممکن است که آسمان در عکس شما به شکل غیرطبیعی تیره به نظر برسد. در چنین شرایطی تنها باید فیلتر پلاریزه را کمی بچرخانید که اثر قطبش آن کاهش یابد.
به این ترتیب با ترفندی ساده مشکل را حل می‌کنید و آسمانی روشن‌تر در عکس خود خواهید داشت.
یکی از دلایل اصلی استفاده از فیلترهای پلاریزه کاهش بازتاب یا رفلکس در عکس‌ها است.
بازتاب نور در طبیعت امری طبیعی و رایج است؛ تنها کافیست که نگاهی به آب بیندازید.
برای این که اثر این بازتاب‌ها را در عکس های خود به میزان قابل توجهی کاهش دهیم، تنها باید از فیلترهای پلاریزه استفاده کنیم.
اغلب عکاسان طبیعت با مشکل مه و کاهش کنتراست تصاویر مواجه هستند. استفاده از فیلتر پلاریزه تا حدود زیادی این مشکل را حل کرده است. با نگاه به تصویر زیر مشاهده تاثیر این فیلتر بر عکس‌ها می‌شوید.
به تصویر زیر نگاه کنید؛ این عکس بدون فیلتر پلاریزه بسیار متفاوت می‌شد.
همانطور که در این مقاله توضیح دادیم، فیلتر پلاریزه یک فیلتر ضروری است که حتما یکی از آنها را باید بخرید.
برای خرید فیلتر پلاریزه حتماً نگاهی به فیلترهای موجود در فروشگاه نورنگار بیاندازید.
