بعضی وقت‌ها نمی‌خواهید از میکروفون یقه‌ای استفاده کنید چون کلیپی حرفه‌ای می‌خواهید که هیچ میکروفونی در تصویر دیده نشود. یا می‌خواهید با موبایل خودتان سریع ویدیوهای کوتاه اما با کیفیت صدای بالا ضبط کنید. برای این کارها میکروفون شات گان بهترین گزینه است. چون یک میکروفون شات گان می‌تواند صدای فاصله دور را با کیفیت مطلوبی ضبط کند.
در این مقاله میکروفون‌های گان و شاتگان را بررسی کرده و با خصوصیات و کاربرد آن‌ها بیشتر آشنا شویم.
میکروفون‌های گان و شاتگان در زمره میکروفون‌های جهت‌دار یا Directional طبقه‌بندی می‌شوند. از آنجایی که این میکروفون‌ها، صدا را فقط از روبرو دریافت کرده و نسبت به صداهای جانبی بی اعتنا هستند، کاربرد آن‌ها را برای ضبط صحبت، مکالمه و دیالوگ، سخنرانی و ضبط صدای حیوانات و پرندگان در طبیعت بیشتر است.
از نظر ظاهری این میکروفون‌ها به شکل استوانه‌ای بلند با شکاف‌هایی در اطراف بدنه با پراکندگی منظم، می‌باشند. در نزدیکی انتهای استوانه، کپسول گیرنده صدا قرار گرفته است. صدا از سمت روبرو وارد استوانه شده و به کپسول گیرنده می‌رسد. در عین حال، صداهایی که از سمت مجاور و از طریق شکاف‌های بدنه وارد میکروفون می‌شوند بدلیل تداخل فاز با یکدیگر، حذف شده و به کپسول گیرنده نمی‌رسند. به همین دلیل این نوع میکروفون‌ها را لوله‌های تداخلی یا Interference Tube نیز می‌نامند.
بدلیل شباهت استوانه‌ای میکروفون‌های گان و شاتگان با لوله‌های تفنگ و اینکه به سمت منبع صدا نشانه روی می‌شوند، از نام شاتگان برای این نوع میکروفون استفاده می‌شود. میکروفون‌های شاتگان در فرکانس‌های بالا بهتر از فرکانس‌های متوسط و پایین عمل می‌کنند و هرچه طول آن‌ها بلندتر باشد، جهت‌دار بودن آن‌ها بیشتر است.
هنگامی که درباره جهت دریافت صدا در میکروفون‌ها صحبت می‌شود باید به الگوی در یافت صدا یا الگوی قطبی نیز اشاره شود. الگوی قطبی یک میکروفون نشاندهنده حساسیت میکروفون در دریافت صدا از جهات مختلف نسبت به منبع صدا می‌باشد.
غیر از میکروفون‌های تمام جهته یا Omni-Directional سایر میکروفون‌ها از الگویی بنام الگوی کاردیوئید (به شکل قلب) پیروی می‌کنند. الگوهای کاردیوئید نیز انواع مختلفی دارند و همانگونه که در تصویر زیر ملاحظه می‌کنید، میکروفون‌های شاتگان الگوی کاردیوئید باریکی داشته و حساسیت آن‌ها در برابر صداهایی که از سمت مجاور می‌ایند بسیار کم و دربرابر صداهای روبرو بسیار زیاد است.
از نظر ساختاری، میکروفون‌های شاتگان به دو دسته میکروفون‌های شاتگان بلند و شاتگان کوتاه طبقه‌بندی می‌شوند. شات‌گان‌های بلند بیشتر در ساخت فیلم‌های سینمایی و مستند‌های حیات وحش استفاده شده و جدا از دوربین مورد استفاده قرار می‌گیرند.
شات‌گان‌های کوتاه را می‌توانید بر روی دوربین نصب کنید. بایستی هنگام انتخاب میکروفن شاتگان کوتاه به نوع دوربین هم توجه کنید. شات‌گان‌های کوتاه معمولی طولی حدود 20 سانتیمتر دارند و شاید هنگام نصب بر روی کفشک دوربین‌های کوچک با مشکل تعادل روبرو شوید.
همچنین توجه داشته باشید اکثر میکروفون‌های شات گان کوتاه از باتری دوربین تغذیه می‌شوند، بنابراین اگر می‌خواهید در مصرف باتری صرفه‌جویی کنید یا از مدل‌های باتری دار استفاده کنید یا هنگام عدم نیاز حتماً میکروفون را خاموش کنید.
بدلیل جهت‌دار بودن زیاد میکروفن شات گان از آن‌ها در ضبط صدای گفتگو یا خوانندگی به طور وسیع استفاده می‌شود. بطور کلی هنگامی که ضبط صدای یک منبع صوتی خاص بدون توجه به صداهای اطراف مدنظر باشد، میکروفون‌های شاتگان ایده‌آل هستند.
با توجه به این ویژگی، نمی‌توان میکروفون‌های شاتگان را برای تمام موارد صدابرداری مورد استفاده قرار داد. به عنوان مثال هنگامی که با یک دوربین ثابت به ضبط صدای اجراهای موسیقی می‌پردازید، میکروفون‌های غیر جهت‌دار بسیار مناسب‌تر از میکروفون‌های شاتگان هستند.
فاصله موثر میکروفون‌های شاتگان تا سوژه بین 1.5 تا 3 متر است. بنابراین تا جایی که ممکن است به سوژه نزدیک شده و میکروفون را روبروی آن قرار دهید. لازم بذکر است میکروفون گان و شاتگان خاصیت زوم ندارد بنابراین هدف‌گیری منبع صوت را باید با دقت انجام دهید. از میکروفون شات گان به ندرت در فضا‌های بسته کوچک استفاده می‌شود زیرا انعکاس صدا از سطوح سخت مانند دیوار بخوبی توسط میکروفون دریافت می‌شود.
اگر سوژه شما ثابت است با میکروفون شاتگان کوتاه نصب شده بر روی دوربین می‌توانید منبع صدا را بخوبی هدف‌گیری کرده وضبط نمایید. اما ضبط صدای سوژه‌های متحرک به این آسانی نیست. در این حالت باید میکروفون را از دوربین جدا نموده و به سوژه نزدیک نمایید.
معمولاً میکروفون‌های شاتگان به تنهایی استفاده نمی‌شوند و بایستی از ابزارهای جانبی نیز برای کارکرد مفید استفاده کنید. در اینجا به ابزارهای جانبی مهم میکروفون‌های شاتگان اشاره می‌کنیم :
این میله‌ها معمولاً به شکل تلسکوپی بوده و برای راحتی حمل از آلیاژ سبک آلومینیوم یا فیبر کربن ساخته می‌شوند. میله بوم بهترین ابزار برای کنترل جهت میکروفن شات گان بوده و تقریباً در تمام صحنه‌های دیالوگ در سینما و تولیدات ویدیویی از آن‌ها استفاده می‌شود.
میله بوم‌ها را معمولاً به شکلی در دست می‌گیرند که از بالا به سمت پایین و به سوی دهان گوینده و به سمت زمین نشانه‌روی شود. بطور پیش‌فرض نویز تولید شده از سطح زمین کمتر از سایر سطوح می‌باشد. همچنین نشانه‌روی از بالا به فیلمبردار اجازه می‌دهد با فراغ بال بیشتری کادربندی نماید. اپراتورهای بوم بخوبی می‌دانند چگونه وزن میله بوم و میکروفون را بین دستان خود بالانس نمایند زیرا جلسات ضبط ممکن است خیلی طولانی شود.
میکروفن‌های گان و شاتگان به ضربه و لرزش بسیار حساس بوده و براحتی نویز حاصله را دریافت می‌کنند. بنابراین حتی در انواع شات‌گان‌های کوتاه از نوعی سیستم تعلیق برای خنثی نمودن ضربه و لرزش استفاده می‌شود.
با توجه به نوع میکروفون شاتگان، لرزش‌گیرها هم دارای انواع مختلفی هستند. لرزشگیرهایی که برای نصب روی میله بوم استفاده می‌شوند طوری طراحی می‌شوند که میکروفون را حداقل از دو نقطه دربر گرفته و تا حد امکان آن را مستقیم نگه می‌دارند. همانند میله‌های بوم، وزن لرزش‌گیرها هم بسیار مهم بوده و در انواع گران‌قیمت از مواد کامپوزیتی در ساخت آن‌ها استفاده می‌شود.
همان‌طور که از نام این ابزار مشخص است هنگام صدابرداری در فضای باز و مواقعی که باد درحال وزیدن است از آن برای کاهش نویز ناشی از صدای باد استفاده می‌شود. انواع بادگیرها با توجه به شدت وزش باد و نوع میکروفون استفاده می‌شوند.
بادگیرهایی که بر روی میکروفن‌های شاتگان کوتاه که بر روی دوربین نصب می‌شوند معمولاً از نوع فوم هستند و کارکرد ساده و مناسبی در بادهای نه چندان شدید دارند.
برای بادهای با شدت متوسط از انواع بادگیرهای خز مانند استفاده می‌شود. این بادگیرها را می‌توانید به تنهایی یا به همراه فوم‌های بادگیر استفاده کنید. سال‌هاست که در راستای سیاست‌های حمایت از حقوق حیوانات، این خزها را از مواد مصنوعی تولید می‌کنند.
و بالاخره برای بادهای شدید ناگزیر به استفاده از بادگیرهای Blimp هستید. این بادگیرهای بدنه‌ای سخت و لانه زنبوری داشته و به نحو موثری نویز بادهای شدید را کاهش می‌دهند. البته این تاثیر شدید باعث افت محسوس سطح صدا نیز می‌شود بنابراین فقط در صورت نیار بایستی از این نوع بادگیر استفاده کنید.
اگر به فکر ارتقاء کیفیت صدای فیلم‌های خود هستید، تهیه یک میکروفون شات گان می‌تواند کمک زیادی در این راه باشد. اما قبل از خرید میکروفون شاتگان، نیازهای صدابرداری خود را بخوبی بسنجید. شاید آنچه برای شما مناسب باشد یک میکروفون تمام جهته یا یقه‌ای باشد. توصیه می‌کنیم قبل از خرید میکروفون با کارشناسان فنی نورنگار مشورت کرده تا انتخاب مناسب و مفیدی داشته باشید.
