اصل پارتو یا قانون ۲۰-۸۰ بیان می کند ۲۰ درصد از عوامل، ۸۰ درصد مسائل را می آفریند و ۸۰ درصد از عوامل سبب ۲۰ درصد از مسایل هستند .
این موضوع که توسط ویلفرد پارتو اقتصاددان ایتالیایی مطرح شد، قانون اثبات شده علمی نیست ولی به طور معمول در بیشتر امور اجتماعی و اقتصادی صادق است.
مثلاً گفته می شود حدود ۸۰ درصد ثروت جامعه در اختیار ۲۰ درصد افراد است.از این اصل برای شناسایی عوامل تأثیرگذار بر کیفیت استفاده کرده اند و نموداری به نام پارتو ایجاد شده است.
نمودار پارتو نموداری است برای نشان دادن و دسته بندی اطلاعات تا معلوم شود چه علت هایی در شکل گیری معلول بیشترین نقش را دارند.
نمودار پارتو را می توان به عنوان اولین قدم برای ایجاد بهبود در محیط کاری به کار برد. با یک نگاه به نمودار پارتو تمام افراد می توانند ببینند که دو یا سه عمل بیشترین مسایل را بوجود آورده اند و تعداد زیادی از عوامل نقش بسیار کمی در ایجاد مشکلات داشته اند. بنابر این پایه ای برای فهم و درک مشترک بین افراد گروه ایجاد شده و تعریف اهداف دقیق برای دستیابی به میزان مشخص از بهبود میسر می گردد.
تجربه نشان داده است که به نصف رساندن مهمترین عامل، بسیار ساده تر از کاهش اندک در میزان یک عامل کم اثر است. در حالی که تأثیر آن ها بر روی کیفیت و بهبود، درست برعکس خواهد بود.
چگونه اصل پارتو را رسم کنیم؟
پس از اینکه مجموعه ای از اطلاعات عددی در مورد عوامل و دلایل مرتبط با کیفیت محصولات تولیدی جمع آوری شد، با پیروی از مراحل زیر می توان نمودار پارتو را رسم کرد.
مرحله اول : اطلاعات جمع آوری شده را به صورت نزولی مرتب کنید.
مرحله دوم : اقلامی را که کمترین تأثیر را داشته به عنوان سایر دسته بندی کنید و اطلاعات آنها را با هم جمع کنید.
مرحله سوم : اطلاعات هر یک از اقلام را به صورت درصد محاسبه کنید و فراوانی تجمعی درصد تجمعی را به دست آورید.
مرحله چهارم : نمودار پارتو را رسم کنید.
الف) محور عمودی سمت چپ نمودار برای نشان دادن اطلاعات اصلی جمع آوری شده مانند تعداد موارد ، هزینه و غیره به کار می رود.درجه بندی این ستون بر حسب مجموع اطلاعات جمع آوری شده انجام می شود.
ب) محور افقی شامل عناوین مقوله ها می باشد. این محور با توجه به تعداد مقوله ها شامل موارد اصلی و مقوله سایر به فاصله های مساوی تقسیم می شود و عناوین مربوط به موارد به ترتیب نزولی در این محور ثبت می شود به طوری که مقوله سایر در انتهای سمت راست نمودار قرار می گیرد.
ج) محور عمودی سمت راست نمودار از نقطه انتهایی محور افقی(مقوله سایر) رسم شده و بر حسب درصد درجه بندی می شود. از این ستون برای تحلیل و تفسیر اطلاعات و نقش آن ها در کل مقولات استفاده می شود.
د) نام مناسبی برای نمودار انتخاب کنید. دوره زمانی داده های مورد استفاده را ذکر کنید و منابع آنها را عنوان کنید.
مرحله پنجم : با استفاده از اطلاعات جمع آوری شده ستون ها و منحنی نمودار را رسم کنید. برای این کار ابتدا اطلاعات ثبت شده را بر اساس مقولات مرتب شده بر روی محور افقی و درجه بندی محور عمودی سمت چپ، به صورت نمودار ستونی رسم کنید. طول ستون ها نشان دهنده فراوانی مقوله مورد نظر می باشد. سپس بر اساس درصد تجمعی و با توجه به درجه بندی محور عمودی سمت راست منحنی مربوط به درصد اقلام را ترسیم کنید.
مرحله ششم : با توجه به نمودار رسم شده، نقش هر کدام از اقلام را در کل عیوب و اشکالات شناسایی کرده و مورد بررسی و تفسیر قرار دهید.
نکاتی را که در رسم نمودار اصل پارتو باید به آنها توجه کنید :
این متن به عنوان یک تمرین برای دوره بازاریابی دیجیتال با تدریس جناب آقای عادل طالبی تهیه شده است.
