حالا که دارم این متن را مینویسم(22 مرداد 1399) 102 روز است که کشور نیوزلند از کرونا پاک بوده و البته همین امروز گفته شد که 4 نفر مبتلا با سرمنشا داخلی در کشور شناسایی شدند. همین چهار نفر کافی بود تا شهر اوکلند از سوی دولت قرنطینه شود.
نخستین مورد ابتلا به کرونا در26 فوریه (7 اسفند 1398)به این کشور وارد شد و در 1 می(12 اردیبهشت1398) امسال آخرین مورد مبتلا پیش از این چهار نفر اخیر بوده است. یعنی کل دوره ی بروز بیماری در این کشور 65 روز بیشتر طول نکشید.
نیوزلند برای اینکه به چنین موفقیت بزرگی برسد سه راهکار را با همدیگر پیش برده بود:
1- کنترل مرزها برای جلوگیری از ورود بیماران به کشور.
2- تعطیلی‌های سراسری و کنترل فاصله فیزیکی افراد برای جلوگیری از شیوع کرونا در بین اجتماعات ساکن داخل کشور.
3- کنترل مورد به مورد بیماران(case-based controls) از طریق پیگیری رفت و آمدها(contact tracing) و تماس‌های ایشان و فرآیند قرنطینگی.
بسیاری از کشورهای حوزه OECD(سازمان توسعه همکاریهای اقتصادی)هم تصمیم گرفتند همین راهکارها را انجام دادند. مثلا استرالیا در بسیاری از استانها و ولایاتش همین راهکار را به کاربرده اما در مواردی مثل "نیوساوث ولز" یا "ویکتوریا" اصلا به این سطح از موفقیت نرسیدند. مهمترین دلیلش را می‌توان قاطعانه و سختگیرانه عمل کردن نیوزلند دانست و از سویی استراتژی گام به گام برای این کنترل همه جانبه(سرکوب کردن شیوع کووید19) هم مزیتی بوده که برنامه کنترلی نیوزلند نسبت به سایرین داشته است.
برنامه جامع کنترل آنفلوآنزا نخستین کاری بود که نیوزلندی‌ها به آن توجه کردند و دقیقا همان را اجرا کردند. مهمترین گام در این برنامه جامع،"کنترل ورودی" آنفلوآنزا بود. یعنی کنترل شدید روی مرزها.این فرآِیند آن چیزی است که به آن برنامه کاهشی( mitigation plan ) می‌گوییم.در طرح کنترل آنفلوآنزا در 1918 این فرآیند را "انزوای محافظتی" می‌گقتند و در طی این برنامه جزایر مستقل اطراف سرزمین اصلی نیوزلند را کاملا درانزوا قرار داده و رفت و امدها را به صفر رساندند. با این وضع قوانین ورود آنفلوآنزا به سرزمین اصلی و همینطور جزایر به صفر رسیده بود.
با انجام چنین محدودیت سختگیرانه‌ای در مرزها ، نمودار رشد کووید 19 به خطی صاف تبدیل شده و رشد آن(نمایی یا غیر نمایی) به صفر رسید.
البته که این محدودیت‌ها چندان موفقیت صددرصدی برای جامعه به بار نمی‌اورد چون ماهیت آنفلوآنزا با کووید 19 کاملا متفاوت است. مثلا (و شاید مهمترینش) این است که دوره نهفتگی آنفلوانزا تقریبا نصف کووید 19 است. یعنی 3-4 روز دربرابر 5-6 روز کووید 19.
برنامه‌ریزان و مسئولان نیوزلندی می‌گویند بزرگترین نشانه ای که نشان می‌داد این روش محدودسازی برای حذف پاندمی(عالمگیری) اثر گذار است و کار می‌کند، موفقیت عظیم چین در معکوس کردن روند پاندمی بود.البته مقیاس نیوزلند در حد حکومت‌های کوچک آسیایی مثل هنگ کنگ، سنگاپور یا تایوان است.
با ورود و بروز کووید 19 به نیوزلند ، سیاستگران دو راه بیشتر پیش‌رو نداشتند. یا باید از روش‌های مرسومی که در جهان برای "کنترل" شیوع بیماری رایج بود استفاده می‌کردند و یا اینکه از روش "حذف" بیماری که خیلی سختگیرانه‌تر بود استفاده می‌کردند.
در نیمه‌های ماه مارس سیاست‌ورزان نیوزلندی استفاده از روش‌های سختگیرانه حذف بیماری را انتخاب کردند و کارشان را بلافاصله با معرفی و رونمایی یک سیتم کنترلی 4 لایه آغاز کردند و در لحظه شروع ،کشور رادر وضعیت(لایه) دوم قرار دادند . یعنی همه‌ی تجمعات بزرگ ممنوع شد و فاصله‌گذاری اجتماعی باقدرت پیگیری شد. به سرعت و کمتر از دو هفته پس از این ، کشور به سطح چهارم وارد شد. این لایه یعنی تعطیلی‌های سراسری و گسترده اعمال شد، مدارس و همه‌ی مراکز غیر الزامی برای برطرف کردن نیازهای اولیه بشری تعطیل شد،مسافرت رفتن به طور صددرصدی کنسل شد و هر تجمع بیش از ده نفر به ممنوعیت کامل رسید.
برنامه حذف، نسبت به کنترل مزیت‌هایی دارد. شاید مهمترینش این باشد که اگر درست انجام شود، به مراتب تعداد افراد درگیر بیماری و نیز تعداد مرده‌ها کمتر از هر روش دیگری است.علاوه بر این برنامه‌ی حذف این امکان را می‌دهد که تصویر روشنی از مسیرِ خروج از این وضعیت را به سیاست‌گذران و مردم نشان داد. به عبارتی با این برنامه می‌توان زمان برگشت مردم به وضعیت عادی و زندگی روزمره رابا دقت به دست بیاوریم و هر زمان که لازم شد به سرعت اقدامات تازه یا برگشت به وضعیت قبلی یا مرحله بعد و قبلی را به دست آورد.
با اینکه فرآیند حذف خیلی مزایای زیادی دارد، اما ریسک و خطر بالقوه‌ای هم دارد که باید پیش از انتخاب آن در نظر گرفته شده و مقیاس تاب آوری دربرابرش را محاسبه کرد. این ریسک بالا ، توان تعطیلی کامل کل کشور است. مسایل اقتصادی که در پی تعطیلی کامل در برنامه جامع حذف پیش می‌آید آنچنان جدی است که پیایندهای اقتصادی ،اجتماعی و فرهنگی بسیار وسیعی به خصوص نزد افراد با درآمد پایین دارد و به همین دلیل هر کسی به سراغ آن نمی‌رود یا نمی‌تواند برود و لازم است پیش از اجرای آن به توان و مقاومتی که دولت برای پاسخگویی به تبعات آن در توان دارد به خوبی آگاه باشیم.
نیوزلند نمونه و شاهد بسیار خوبی است که نشان می‌دهد برنامه‌های جامع حذفی خیلی موثر هستند و ارزشمند اما برای اینکه بتوان چنین برنامه‌ای را پیاده‌سازی کرد به نظر باید 3 اصل و نیاز زیر را دارا بود:
1- دارا بودن سیستم پایش و نظارت و عملکرد بسیار خوب در حوزه‌ی همه‌گیری شناسی (Epidemiology) و آزمایشگاهی.
2- امکانات بهداشتی و سلامتی بسیار سطح بالا برای همه‌ی مردم و به خصوص برای گروه‌های مرزنشین. در این مورد خاص مشخصا باید سیتم بهداشتی امکان شناسایی، جداسازی، قرنطینه و سرویس دادن‌های درمانی به افراد مورد نظر را دارا باشد.
3- توانا بودن دولت و سیاستگران برای پایداری و پیگیری برنامه‌ها و از آن مهمتر، پایش و روزآمد کردن برنامه‌ها تا بتواند مسیر خروج از این شرایط بحرانی را ترسیم کند.
مهمترین کارهایی که دولت نیوزلند انجام داد تا بروز کووید 19 را "حذف" کند اینها بوده:
1- بستن مرزها به سرعت و قرنطینه‌ی صددرصدی را اعمال کردن در همه مبادی ورودی کشور(و در مقاطعی استانها)
2- سرعت عمل در شناسایی موارد ناقل یا بیمار با تست‌های بسیار گسترده در کشور ، ردزنی همه‌ی ارتباطات افراد بیمار و ناقل و قرنطینه کردن همه‌ی موارد مبتلا یا ناقل با جدیت و سرعت و عمل.
3- تاکید و تشویق گسترده و موثر اصول بهداشتی بین همه‌ی مردم(شستسشوی دست و آداب سرفه و عطسه) و قرار دادن امکانات ضدعفونی کردن دست در تمام مراکز عمومی کشور.
4- برقراری فاصله‌گذاری اجتماعی سختگیرانه و تعطیلی گسترده در سراسر کشور زمانی که وضعیت هشدار سطح 4 بود و انعطاف و پایش مدام برای کم یا زیاد کردن سطح هشدار به سرعت و دقت.
5- استفاده از سیستم اطلاع‌رسانی گسترده و موثر درباره بیماری و راهنمایی دادن و مشاوره راه دور به همه و به خصوص به بیماران و ناقلین.
6- مهیا کردن کادر درمان و امکانات درمانی برای وضعیت فوق العاده د ر کمترین زمان ممکن و جلوگیری از تاثیرگذاری این شرایط خاص بر کادر درمان. احداث و راه‌اندازی تخت‌ها و واحدهای ICU ختصاصی در بیمارستان‌ها و حتی مراکز بهداشت محلی، کمک‌های مادی و حمایت‌های روانی از کادر درمان.
همه‌ی این اقدامات و نتایج حاصل از آن نشانگر پیروزی و موفقیت بالای کشور نیوزلند در سرکوب بیماری کووید19 بوده است. مهمترین چیزی که در همه ی این اقدامات دیده میشود (که به نوعی ضامن پیروزی آن بوده)، سرعت عمل در اجرای برنامه ها و انعطاف در برنامه‌ریزی و اجرا بوده است. به عبارتی از زمان دیده شدن نخستین نشانه های کووید 19 سختگیرانه‌ترین تصمیمات گرفته و دقیق اعمال شده است. در چین هم چنین رفتاری را شاهد بودیم و نتایج آن هم به وضوح دیده شده است.عدم واکنش سریع ،سختگیرانه و انعطاف‌پذیر میتواند نتایج ناخوشایندی داشته باشد که نمونه‌های متنوعی از آن را در دنیا از برخی کشورهای اسکاندیناوی تا ایالات متحده و ایران شاهد بوده‌ایم.
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------منابعی برای مطاله بیشتر درباره شرایط کووید19 در نیوزلند:
1. Coronavirus: 5 things New Zealand got right
2. مقاله پولیتیکو درباره چگونگی مقابله نیوزلند دربرابر کووید19
