به نقل از وب سایت نت به نت، فراگیری صحیح اصول نوازندگی از مهمترین عوامل در آموختن شیوه درست نواختن در ابتدای مسیر نوازندگی ساز سنتور و اصولا هر ساز دیگری است. جلوگیری از بروز عادات غلط در حین نواختن از نکات با اهمیتی است که از طریق آموزش سنتور به شیوه صحیح و زیر نظر یک مدرس حرفه ای، بدان دست خواهید یافت. یک هنرجو باید تمام نکات پایه ای از طرز نشستن پشت ساز تا چگونگی گرفتن مضراب با انگشتان دست و حرکت دادن مچ و ساعد را فرا گرفته و در نواختن ساز به کار ببندد. برای آموزش سنتور نیز مانند دیگر سازها، فراگیری بخشی از اصول ابتدایی موسیقی نظری یا همان تئوری موسیقی ضروری خواهد بود. آشنایی با خطوط حامل و قواعد نت خوانی، شناخت انواع میزان ها و آشنایی با علامات موسیقی از جمله آموزش های اولیه در سنتور نوازی است.
به گواه مستندات و روایات شاید بتوان دوران قاجار را عصری طلایی برای سنتور تلقی نمود. اساتید به نامی چون محمد حسن خان، محمد صادق خان، میرزا اسداله و علی اکبر شاهی بزرگترین اساتید سنتور در این دوران هستند. چکیده تجربیات این چند نسل در قامت حبیب سماعی حلول یافت. کسب فیض از محضر پدر که خود از شاگردان به نام محمد صادق خان بود از حبیب سماعی نوازنده ای تکرار ناپذیر ساخت، به گونه ای که از زمان درگذشت این استاد تا اوج گیری فرامرز پایور، خلأیی در فضای سنتور نوازی احساس می شد. از میان اساتید هم عصر ما که خوشبختانه دسترسی به آثار ارزنده آن ها میسر می باشد نیز اشاره به چند اسم را ضروری می دانیم؛ استاد فرامرز پایور با تسلطی که به ردیف دستگاه های ایرانی و گوشه های آوازی داشت، با نت نویسی بسیاری از قطعات و تصانیف قدیمی نقش ویژه ای در انتقال این گنجینه به نسل بعد از خود داشت. خلق چهار مضراب های زیبا و تکنیکال که تمام تبحر یک نوازنده را در نواختن سنتور می طلبد، از بارزترین جنبه های آثار به جای مانده از ایشان می باشد. استاد پرویز مشکاتیان با شیوه منحصر به فرد خویش در نوازندگی و توانایی در ساختن پیش درآمدها و تصنیف های ماندگار به شهرت رسید. به گواه بسیاری از صاحب نظران در وادی موسیقی، بسیاری از ساخته های این استاد در ردیف آثار ماندگار قرار دارند. پشنگ کامکار و برادر کوچکتر ایشان اردوان کامکار نیز به واسطه توجه ویژه به نوگرایی و خلاقیت محوری به جای تقلید صرف در سبک نواختن، در ارتقاء جایگاه سنتور سهم ویژه ای داشتند. نپرداختن به باقی نام های خوش در این حوزه تنها به دلیل رعایت اختصار در مطلب است، چه آنکه نقش برجسته اساتیدی چون نورعلی برومند، داریوش صفوت، مجید کیانی، میلاد کیایی و دیگران در این عرصه بر کسی پوشیده نیست.
پایور و مشکاتیان دو سبک مجزا در سنتور نوازی را به اوج رساندند.
در این بخش سعی شده است فارغ از اسم و رسم سازندگان ساز سنتور به ذکر نکاتی که بتوان از روی ظاهر ساز تا حدودی درباره کیفیت ساخت آن پیش از خرید سنتور اطمینان یافت بسنده گردد. چوب استفاده شده برای ساخت صفحات و کلاف سنتور باید عاری از رطوبت و بدون هرگونه انحنا باشد. چوب درخت گردو، توت، افرا و آزاد از رایج ترین انواع چوب برای ساخت سنتور هستند. اجزاء بدنه باید به طور کامل و به خوبی به هم چسبانده شده باشند و صفحات نباید بیش از اندازه ضخیم باشند. سیم های سنتور نباید سیاه و اکسید شده باشند. البته تعویض دوره ای سیم ها بسته به نوع و دفعات استفاده از ساز به منظور کوک پذیری بهتر و تولید صدای خوش تر توصیه می شود. از محل تلاقی قاعده و ساق کلاف به طرز قرار گرفتن گوشی ها بر روی ساق کلاف نگاه کنید. رعایت چینش منظم گوشی ها در یک راستا نشان از صرف وقت بیشتر و رعایت طمانینه در ساختن ساز خواهد داشت. طریقه سیم پیچی و میزان رعایت نظم و سلیقه در این مورد، با دقت به محل تلاقی سیم ها با گوشی قابل ارزیابی خواهد بود. مد نظر داشته باشید به دلیل روند تدریجی خشک شدن رطوبت باقی مانده در چوب، سازهای چند ساله معمولا خوش صداتر و با ارزش تر از سازهای تازه ساخت هستند. در ارتباط با مضراب سنتور نیز باید بگوییم نباید بیش از اندازه سبک و یا سنگین باشد و ساق مضراب باید فاقد هرگونه انحنا و تاب خوردگی باشد.
کوک کردن ساز سنتور طبیعتا به سادگی کوک کردن ساز سه تار نخواهد بود. طبیعی است که در آغاز راه آموزش سنتور این مسئله کمی هنرجویان را با چالش مواجه کند. تعداد بیشتر سیم های ساز سنتور در مقایسه با سایر سازهای هم خانواده و لزوم داشتن کوک یکسان برای هر چهار سیم روی خرک دقت و زمان بیشتری را برای کوک نمودن ساز طلب می کند. نواختن سنتور در هریک از دستگاه های موسیقی ایرانی کوک مخصوص به خود را می طلبد. در هر دستگاه برای هر خرک ممکن است سیم های زرد، سفید و پشت خرک کوک متفاوتی داشته باشند و در برخی خرک ها برای هر سه پوزیسیون کوک یکسانی تعریف شود. اگرچه به دلیل عدم تشخیص و تطابق درست گام ها و فاصله های موسیقی اصیل ما توسط تیونر اغلب اساتید با تکیه بر گوش کوک درست برای این فواصل را پیدا میکنند؛ اما توصیه می شود تا زمان کسب آمادگی گوش و تبحر در این امر از تیونر برای کوک کردن ساز خود استفاده نمایید. ارزش استفاده از تیونر از این بابت است که نواختن با سازی که کوک نسبتا قابل قبولی دارد به هر حال بهتر از نواختن با سازی است که کوک آن خالی شده است. علاوه بر خود تیونرها، اپلیکیشن های موبایلی نیز برای کوک کردن سنتور وجود دارد.
به موازات هموارتر شدن فضای تدریس موسیقی در سال های اخیر و افزایش چشمگیر علاقمندان و به خصوص تمایل نسل جوان برای فراگیری اصول نوازندگی، ضرورت به کار گیری متدهای جدید و به روز تر برای آموزش سنتور و سایر سازها احساس گردیده است. استفاده از بستر اینترنت و شبکه های اجتماعی برای پیاده سازی آموزش های غیر حضوری به منظور استفاده هنرجویانی که به دلیل مشغله کاری و بعد مسافت امکان حضور در آموزشگاه های موسیقی را ندارند، از چندی پیش مورد توجه قرار گرفت. در شرایط کنونی و با محدودیت هایی که به منظور جلوگیری از گسترش بیماری در جامعه با آن مواجه ایم، ضرورت شکل گیری و اجرای مدون و منظم آموزش های مجازی در زمینه موسیقی، بیش از پیش به چشم می آید. در این راستا وبسایت نت به نت با هدف آموزش مجازی سنتور و سازهای دیگر اقدام به تهیه و تدوین دوره های آموزشی مقدماتی و تکمیلی آموزش سنتور نموده است. از بین کتاب های آموزشی که شناخته شده ترین آن ها کتاب دستور سنتور استاد پایور، شیوه سنتور نوازی پشنگ کامکار و دستور سنتور استاد مشکاتیان هستند، تیم اجرایی نت به نت کتاب دستور سنتور استاد پایور را برای شروع تدریس برگزید. در طراحی محتوا و فایل های آموزش سنتور سعی شده است تمرینات سنتور برای پیشرفت گام به گام و کسب مهارت در یک نوازنده سنتور بر اساس پیش نیازهای مربوطه مانند آشنایی با ساز و اصول اولیه موسیقی نظری طراحی شده و پیش برود. کلیه مراحل آموزش سنتور توسط مدرس با تجربه و نوازنده چیره دست جناب آقای مصطفی رسولیان که خود از اعضای کانون مدرسان خانه موسیقی کاشان می باشند، اجرا خواهد شد. سابقه ارزشمند ایشان در تدریس و تسلط بر سبک نوازندگی اساتید این حوزه همچون استاد پایور و استاد مشکاتیان در افزایش بار محتوایی مطالب و فیلم های آموزشی نقش بسزایی دارد. همکاران ما با درک درست از ویژگی های دوره های آموزشی غیر حضوری تلاش دارند تا در نحوه انتقال مفاهیم، شیوه یادگیری سنتور به زبان ساده را لحاظ نموده و در عین سادگی بیان هر آنچه یک نوازنده سنتور باید بداند را به شما هنرجویان عزیز آموزش دهند.
سنتور را به لحاظ جایگاه در موسیقی با پیانو مقایسه میکنند.
منبع:
