آداب و رسوم یلدا در فرهنگ و سنت کهن کشورمان ریشه دارد. تدارک شام مهمانی و دورهمی یکی از سنت های باستانی شب چله است. در این مقاله، توضیح داده ایم که چگونه غذاهای خوشمزه و خاص این شب را تهیه کنید. بر اساس سلیقه ی خود یکی از این غذاهای جذاب را انتخاب کنید و آن را به عنوان شام شب یلدای خود بپزید. قبل از آشپزی، دربارهٔ فلسفه غذاهای شب یلدا در شهرهای مختلف بیشتر بدانیم.
شب یلدا به عنوان آخرین روز پایان فصل پاییز و آغاز فصل سرما شناخته می‌شود، که به طولانی ترین شب سال معروف است. انتخاب غذاهای گرم و آبدار در بسیاری از شهرهای ایران برای شب یلدا رایج است. غذاهایی مانند قرمه سبزی، دلمه، و کوفته تبریزی از جمله غذاهای محلی هستند که در این شب تهیه می شوند.
در این شب، انار نماد شادی و زایش به حساب می آید. برای آماده سازی غذاهای ویژه یلدا معمولاً از انار یا رب انار استفاده می شود. انار غنی از ویتامین C است و به خون‌سازی و تقویت سیستم ایمنی بدن کمک می کند. تهیه غذا در شهرهای مختلف به توجه به آداب و رسوم یلدا انجام می شود. به عنوان مثال، غذاهای گیلانی و مازندرانی مانند فسنجان، ماهی شکم پر، و مرغ ناردون محبوب هستند.
کوفته انار و گردویی یک پیشنهاد ویژه برای شام شب یلدا است. این غذا را می توانید با نان یا برنج سرو کنید. کوفته انار و گردویی طعم شیرینی دارد و بسیاری از افراد از لذت مزه آن بهره مند می شوند.
برای تهیه این غذا نیاز به گوشت چرخ شده (400 گرم)، آب انار (2 پیمانه)، گردو پودر شده (6 قاشق غذاخوری)، پیاز رنده‌شده (3 عدد متوسط)، تخم مرغ (1 عدد)، مرزه خشک (1 قاشق غذاخوری سرخالی)، نعنا خشک (1 قاشق غذاخوری سرخالی)، آویشن (1 قاشق غذاخوری سرخالی)، آرد سوخاری (3 قاشق غذاخوری)، رب انار (2 قاشق غذاخوری)، رب گوجه (1 قاشق غذاخوری)، زردچوبه، ادویه کاری، سماق، نمک و فلفل سیاه (به میزان دلخواه) دارید.
طرز تهیه: ابتدا گوشت چرخ شده را با پیاز آب گرفته مخلوط کنید. 3 قاشق از آرد سوخاری و گردو را به آن اضافه کنید. 1 قاشق چای خوری زردچوبه، 2 قاشق غذاخوری سماق، 1 قاشق چای‌خوری ادویه‌کاری گوشت، نمک و فلفل و 1 تخم مرغ را به مواد اضافه کنید. در آخر، سبزی های خشک را اضافه و مواد را با یکدیگر ورز دهید. به اندازه‌ی یک گردو از مواد برداشته و قلقلی کنید. در تابه روغن ریخته و کوفته ها را سرخ کنید تا طلایی شوند. برای سس کوفته، 1 عدد پیاز را در روغن گوشت سرخ کنید، پودر گردو را اضافه و تا 5 دقیقه مواد را تفت دهید. رب گوجه را اضافه کنید و تا باز شدن رنگ رب آن تفت دهید. رب انار را هم اضافه کنید.
لازم به ذکر است که برای این غذا شب یلدا دیگر نیازی به هم زدن طولانی ندارید. در ادامه، دو پیمانه آب انار تازه را به مواد اضافه کنید و تا جوش آمدن سس صبر کنید. چک کنید که ترشی، شیرینی، نمک و فلفل سس به اندازه ی مناسب باشد. در آخر، سس را به کوفته ها اضافه و 1 الی 2 ساعت به پختن آنها زمان دهید. می توانید برای سرو غذا از دانه های انار استفاده کنید.
مرغ ناردون یا همان مرغ اناردون یکی از خوشمزه ترین غذاهای مازندران برای شب یلدا است. شاید فکر کنید که پخت آن زمان بر و پیچیده است، در حالی که روش تهیه اش بسیار آسان است.
برای تهیه مرغ ناردون به چند تکه مرغ، چند قاشق دانه انار تازه یا خشک، 2 عدد پیاز خرد شده، 4 حبه سیر، یک فنجان آب انار یا آب، 2 قاشق غذاخوری رب انار ترش یا ملس، یک قاشق غذاخوری زعفران دم کرده، نمک، فلفل و زردچوبه (به مقدار لازم) نیاز دارید.
طرز تهیه: در ظرفی مناسب، مرغ‌ها را با کمی نمک، فلفل سیاه، زعفران دم کرده و یک قاشق روغن زیتون مزه‌دار کنید. دو ساعت مرغ‌ها را در یخچال قرار دهید. سپس آنها را در حدی که تفت بخورند سرخ کنید. پیازهایی که از قبل رنده کرده‌اید را در قابلمه تفت دهید تا شکلی سبک و کاراملی پیدا کنند. در ادامه، سیرهای رنده‌شده را به پیازها اضافه کرده و آنها را نیز تفت دهید. حال زمان اضافه کردن رب انار ملس یا ترش است.
اگر غذا برایتان ترش بود، می‌توانید از شکر هم استفاده کنید. بعد از آن که رب انار را هم تفت دادید، تکه های مرغ به همراه آب انار یا آب را به آن اضافه کنید. اجازه دهید به مدت یک ساعت خورش ناردون کم کم جا بیافتد. در ده دقیقه آخر دانه های انار را به خورش اضافه کنید. این کار را در آخر انجام دهید تا رنگ دانه های انار تغییر نکند و خورش شکل زیبایی داشته باشد.
آش انار، غذای محلی شب یلد.
آش انار یک غذای محبوب ایرانی است که به خوبی در فصل پاییز و زمستان، به ویژه در شب یلدا می پزد. پیشنهاد می شود یک بار این آش را تجربه کنید تا لذت طعم خوشایند و دلپذیر آن را بچشید. برای آماده سازی آش انار در شب یلدا، لپه، عدس، برنج، سبزی آش، پیاز داغ، آب انار ترش، رب انار، نعناع خشک، تخم گشنیز پودر شده، گلپر، زردچوبه، ادویه کاری، دانه انار، نمک، فلفل، گوشت چرخ کرده، پیاز، و روغن مایع لازم است.
لپه و عدس را از شب قبل خیس کرده و در قابلمه‌ای مناسب، به ترتیب پیاز، زردچوبه، نعناع خشک، و تخم گشنیز پودر شده را اضافه کرده و آنها را تفت دهید. در ادامه، آب انار را به تدریج اضافه کنید و سپس لپه و عدس را به مواد افزوده و زمانی که آنها پخته شدند، برنج را هم اضافه نمایید. پس از باز شدن برنج، آب انار و رب انار را به آش افزوده و مواد را به جوش بیاورید. وقتی آب جوشید، سبزی آش و نمک را اضافه کنید و قابلمه را باز بگذارید تا با حرارت متوسط به بالا، آش جوش بخورد. در این مرحله، گوشت چرخ کرده را با پیاز و ادویه‌ها مخلوط کرده و بعد از کنترل خوب، گوشت را به شکل کوفته های قلقلی تهیه کرده و برای مدتی در یخچال استراحت دهید. سپس، کوفته ها را با روغن سرخ کنید و پس از اضافه کردن سبزی آش، گلپر را به آن اضافه نمایید. همچنین، کوفته های قلقلی را می توانید در نیم ساعت ایانی یا پس از خاموش شدن آش به آن افزایش دهید. در نهایت، با دانه های انار، پیاز داغ، نعناع داغ و کوفته‌های قلقلی، آش را تزیین کنید.
یک گزینه دیگر شیرین و جذاب برای شب یلدا است. در این فصل، خودمان با کدو حلوایی غذاها و دسرهای مختلف آزمایش می‌کنیم. اگر به دنبال یک خورش شیرین و خوشمزه هستید، این غذای لذیذ را امتحان کنید. برای تهیه این غذا در شب یلدا برای 4 نفر، به 7 تکه کدو حلوایی بزرگ، 250 گرم گوشت خورشتی، 12 عدد آلو بخارا، 1 پیاز بزرگ، 2 قاشق غذاخوری رب گوجه فرنگی، 25 گرم کره، 1 لیمو ترش، زعفران، ادویه‌کاری، زردچوبه، دارچین، نمک، شکر و پودر هل نیاز دارید.
برای تهیه: پیاز را خرد کرده و در روغن تفت دهید. سپس گوشت را اضافه کرده و تا زمانی که رنگ گوشت تغییر کند، تفت دهید. به این مواد دارچین، زردچوبه و ادویه‌کاری را اضافه کرده و آب جوش را تا روی گوشت بریزید و دو ساعت به خوبی پخت دهید. در کنار این کار، دو طرف کدو حلوایی را سرخ کرده و رب گوجه فرنگی را در همان تابه سرخ کنید. وقتی گوشت خورش پخته شد، رب گوجه فرنگی را به آن اضافه کرده و میزان آب را در صورت نیاز تنظیم کنید. به مواد نمک، آب لیمو ترش، پودر هل، گلاب و شکر را اضافه کرده و اجازه دهید تا سس خورش به جوش بیفتد. زمانی که طعم و غلظت خورشت به حد خوبی رسید، کدو حلوایی‌ها را به آن اضافه کرده و مجدداً 30 دقیقه اجازه پخت دهید.
یک غذای سنتی و لذیذ است که ممکن است شما را برای همیشه به خود مشغول کند. طعم منحصر به فرد این خورش ناشی از مزه دلچسب رب انار و سبزی های خاص آن است. این غذا به عنوان یکی از محبوب ترین انتخاب ها برای پختن در شب یلدا شناخته شده است. برای آماده سازی این غذا در شب یلدا، به 1 عدد مرغ کوچک، 4 قاشق غذاخوری گردو آسیاب شده، 250 گرم سبزی مرغ ترش، 3 قاشق غذاخوری رب انار، 1 حبه سیر، 1 پیاز بزرگ، نمک، فلفل، زردچوبه نیاز دارید.
طرز تهیه: سبزی مرغ ترش را تفت دهید و کنار بگذارید. مرغ ها را با 2 عدد هل به همراه آب جوش درون قابلمه اضافه کرده و پس از 3 یا 4 دقیقه، مرغ ها را از آب خارج کنید. آب مرغ ها را دور ریخته و مرغ‌ها را در روغن سرخ کنید. پیازها را رنده کنید و در روغن تفت دهید تا سبک شوند. سپس نمک، فلفل، زردچوبه و سیر له شده را به آنها اضافه کرده و مواد را با یکدیگر مخلوط کنید. سبزی ها را به همراه گردو خشک شده به مواد اضافه کرده و با حرارت ملایم تفت دهید. رب انار را به مواد افزوده و مقدار کافی آب جوش را به مواد اضافه کرده و 1 ساعت اجازه دهید تا خورشت پخته شود. پس از پخت، مرغ ها را به آن اضافه کرده و مجدداً درب قابلمه را ببندید تا مرغ ترش به خوبی جا بیفتد.
منبع: شب یلدا چه غذایی بپزیم
