برای پاکسازی خانه یا محیط کار، ناچار به استفاده از مواد شوینده هستیم. این مواد، ساختار شیمیایی دارند، بدون توجه به اینکه طبیعی یا مصنوعی باشند، و هر کدام ویژگی ها و خواص خاص خود را دارند. با این حال، ترکیب دو یا چند ماده شوینده مختلف بدون در نظر گرفتن پیامد ها، ممکن است خطرات جدی به همراه داشته باشد. به عبارت ساده تر، ترکیب مواد شوینده ممکن است به تمیزی بیشتر کمک نکند و حتی ممکن است آسیب های جدی به سلامتی ایجاد کند. بنابراین، بهتر است از مخلوط کردن مواد شوینده از جمله شیشه شو و مایع ظرف شویی خودداری کنید تا خانه تکانی به سلامتی شما آسیب نزند و ایام سال نو را در بیماری سپری نکنید.
در بسیاری از موارد، افرادی که به اطلاعات شیمیایی مواد ندارند، تمایل دارند مواد را با هم ترکیب کنند تا اثربخشی بیشتری داشته باشند. اما باید توجه داشت که ترکیب مواد ممکن است به جای کمک به شستشو، به عوامل خطرناک و بیماری زا تبدیل شود. به همین دلیل شناخت مواد و رعایت احتیاطات در استفاده از آنها بسیار مهم است. در این مقاله، برخی از ترکیبات مواد شوینده را که هیچ وقت نباید با هم ترکیب کنید، معرفی خواهیم کرد. منظور از خطر، آسیب به پوست یا لکه‌ها نیست، بلکه ترکیب مواد می تواند عواقب جبران ناپذیری داشته باشد.
این ترکیب خطرناک به طور عمده به صورت تصادفی ایجاد می شود. آمونیاک یک ماده است که در بسیاری از محصولات شوینده وجود دارد، حتی اگر نام آن در نام تجاری محصول ذکر نشده باشد. ترکیب مواد شوینده حاوی آمونیاک با مایعات سفید کننده یا وایتکس بسیار خطرناک است. ترکیب این مواد با یکد یگر باعث تولید گاز کلر می شود. سپس آمونیاک با کلر واکنش نشان می دهد و کلرامین تولید می شود. مقادیر زیاد کلرامین ممکن است علائم تنفسی مانند درد در قفسه سینه و سرفه را ایجاد کند. همچنین، می تواند به آسیب جدی به ریه و سیستم تنفسی منجر شود و تهدیدی برای زندگی انسان باشد. بنابراین، بهتر است به هیچ عنوان مواد شوینده را حتی به میزان کم به مایعات سفید کننده اضافه نکنید.
سفید کننده و سرکه، ترکیب مواد شوینده خطرناک
سرکه یک ماده طبیعی است و ما آن را به عنوان غذا مصرف می کنیم. به همین دلیل اکثر افراد به خطرناک بودن این ماده حتی فکر نمی کنند. باید در نظر داشت که سرکه ابتدا یک ترکیب اسیدی است و قابلیت واکنش با مواد مختلف را دارد. به دلیل این ویژگی اسیدی، بسیاری از افراد از سرکه برای حذف لکه های چربی و تمیزی سطوح استفاده می‌کنند. اگر سفید کننده را با سرکه مخلوط کنید، این باعث آزاد شدن گاز کلر می شود. همان‌طور که می دانید، کلر یک گاز مضر است و تماس با آن برای مدت زمان طولانی می تواند به چشم، بینی و ریه ها آسیب برساند. بنابراین، در هیچ شرایطی، برای تمیزی خانه، سرکه را با سایر مواد شوینده ترکیب نکنید.
پراکسید هیدروژن یا آب اکسیژنه می تواند به سادگی با استیک اسید یا همان سرکه واکنش دهد. حاصل این واکنش ماده‌ای به نام پراستیک اسید است. این ماده یک ترکیب شیمیایی خورنده است و می تواند سطحی که روی آن استفاده شده را تجزیه کند. همچنین، این ماده در غلظت های بالا ممکن است به پوست، چشم ها، گلو، بینی و ریه ها آسیب برساند.
جوهر نمک یک ماده اسیدی بسیار قوی است که برای پاکسازی سطوح مورد استفاده قرار می گیرد. وایتکس نیز از محلول های سفیدکننده متداول ترین است. برخی از افراد این دو ماده را با یکدیگر ترکیب می کنند. مخلوط کردن جوهر نمک و وایتکس یکی از خطرناک ترین ترکیبات است که گاز کلر را آزاد می کند. این گاز سمی است و قرار گرفتن در معرض آن، به ویژه در مکان های بسته مانند سرویس بهداشتی، می تواند به خطرات جدی انجامد. حتی تنفس کوتاه مدت در معرض این گاز می تواند ریه و تنفس عادی فرد را به شدت تحت تاثیر قرار دهد.
محلول های پاک کننده دارای ترکیبات مختص به خود هستند. از آنجایی که ما اطلاع دقیقی از ترکیبات شیمیایی و میزان واکنش پذیری آنها نداریم، بهتر است از ترکیب آن ها با یکدیگر در خانه تکانی ها خود داری کنیم. همچنین، اکثر پاک کننده ها مقداری سفید کننده هم دارند، که امکان آزاد سازی گاز های مضر را نیز فراهم می کند. همچنین، ترکیب مواد شوینده یکسان از دو برند متفاوت همگاما ممکن است خطرناک باشد. به عبارت دیگر، حتی دو وایتکس مختلف را با یکدیگر ترکیب نکنید.
الکل معروف ترین ماده ضد عفونی کننده است. در دوران پاندمی کرونا، استفاده از الکل برای تمیزکردن سطوح و ضد عفونی کردن دست ها به شدت گسترش یافت. الکل با درجه خلوص های متفاوتی تولید می شود؛ اما خلوص بیشتر الکل لزوماً به معنی اثربخشی بیشتر آن نیست. اتانول با ۷۰ درصد خلوص به عنوان قدرتمند ترین ضدعفونی‌کننده شناخته می شود.
استفاده از الکل به تنهایی می تواند به تمیزی بسیار مطلوبی منجر شود. اما ترکیب الکل با سایر مواد شوینده در خانه تکانی، به خصوص محلول های سفیدکننده، کاری است که باید به شدت از آن اجتناب کنید. در صورتی که الکل و سفید کننده را با یکدیگر ترکیب کنید، در نتیجه واکنش آن ها با یکدیگر، محصولاتی به نام کلروفرم و کلرواستون تولید می شود. این ترکیبات هردو بسیار سمی و مضر هستند و به سلامتی انسان تهدید می کنند. به همین دلیل، هرگز نباید الکل را با سفید کننده ها ترکیب کنید.
وقتی که جوش شیرین و سرکه با یکدیگر تداخل دارند، واکنشی به نام کوه آتشفشان رقم می زنند. محصولات جانبی این واکنش شامل استات سدیم، آب، و دی اکسید کربن هستند که به طور کلی سمی نیستند. با این حال، اگر این واکنش در نزدیکی مواد اکسیدانی مثل کربن اتفاق بیافتد، ممکن است به انفجارهای کوچک منجر شود. این حادثه، علاوه بر تهدیداتی که برای سلامتی وجود دارد، ممکن است به خانه تکانی آسیب بیاورد. برخی افراد به دلیل عدم درک شیمیایی این دو ماده، آن ها را در فرآیند خانه تکانی با یکدیگر ترکیب می کنند و خطرات جدی را به دنبال دارند.
شوینده های شیمیایی، قبل از اینکه به عنوان محصولات تمیزکاری استفاده شوند، از ترکیبات شیمیایی تشکیل شده اند. به همین دلیل باید توجه ویژه ای به نکات ایمنی داشته باشیم تا خطرات مرتبط با آن ها به حداقل رسانده شود. در ادامه، برخی از نکات مهم را برای استفاده ایمن تر از شوینده ها در خانه تکانی بررسی می کنیم.
اگر از سفید کننده یا آمونیاک برای تمیز کردن سطوح استفاده کردید، فراموش نکنید که سطح را به دقت با آب بشویید. در غیر این صورت، گازهای مضر از این مواد ممکن است ایجاد شود. حتی ممکن است مواد باقی مانده به طور نا خواسته با دیگر شوینده ها ترکیب شوند و به سلامتی آسیب بیاورند. همچنین، مواد شیمیایی باید همیشه در بسته بندی‌های خود نگهداری شوند، زیرا این بسته بندی ها بر اساس خصوصیات مواد طراحی شده اند. همچنین، ریختن مواد شیمیایی به ویژه شوینده ها در ظروف غیر مخصوص به آن ها، احتمال تماس اتفاقی و بلع را افزایش می دهد.
هنگام استفاده از مواد شوینده های شیمیایی در خانه تکانی، حتماً از ماسک و دستکش استفاده کنید. پنجره ها را باز کنید و تهویه‌ی مناسبی فراهم کنید. اگر افراد حساسیتی به ترکیبات شیمیایی، کودکان یا افراد سالمند در منزل دارید، بهتر است از مواد شوینده هایی استفاده کنید که حداقل احتمال تماس با آن ها را داشته باشد. اگر فردی در معرض تماس با این ترکیبات علائم تنفسی نشان داد، او را به سرعت به هوای تازه منتقل کنید و در صورت خطر جدی به اورژانس و یا پزشک متخصص مراجعه کنید. به طور کلی، بهتر است از ترکیب مواد شوینده ها با یکدیگر پرهیز کرد.
