کشیدن مو، در کودکان، مانند لگد زدن، گاز گرفتن، نیشگون گرفتن و زدن، یکی از راههایى است که کودک به وسیله آن سعی در کنترل محیط اطرافش دارد. دلایل زیادى برای این رفتارها وجود دارد، اما واضحترین آنها این است که کودک متوجه شده چه کارهایى واکنش دیگران را به همراه دارد.
به گفته مارک رابرتز، پروفسور دانشگاه ایداهو در رشته روانشناسى بالینی، این رفتار کودک درست مانند زدن کلید و روشن شدن لامپ است. کودک با خودش میگوید: “چه جالب! وقتی موهای خواهرم را مىکشم، او جیغ مىکشد!”. شاید هم دلیل مو کشیدن از نظر او، متوقف کردن یک اتفاق ناخوشایند است. مثلاً دوستش میخواهد اسباب بازی کودکانه اش را بگیرد و با کشیدن مویش دست از این کار بر مىدارد. از آنجایى که مهارتهاى شناختى کودک، در حال رشد است، او با این کار شرایطى را که برایش پیش آمده کنترل مىکند. صحنهاى را تصور کنید که خواهر بزرگترش آخرین شیرینى داخل ظرف را بر مىدارد و کودکتان با کشیدن موى او صداى جیغش را در میآورد. به احتمال زیاد شما وارد عمل مىشوید و خواهر بزرگتر را مجبور میکنید شیرینىاش را با او تقسیم کند. احتمالاً دفعه بعد، خواهر بزرگتر قبل از اینکه آخرین شیرینى را بردارد کمى فکر مىکند.
اگر کودکتان موهای خودش را مىکشد، احتمالاً ناراحت یا نگران است. این رفتار حتی میتواند نشانه نوعی اختلال عصبی باشد. اگر در این باره احساس نگرانی میکنید با پزشکش صحبت کنید.
1-به او نشان دهید که چیزى نصیبش نمیشود. این کلیدىترین راه حل برای متوقف کردن رفتار بدش است. با نادیده گرفتن کارش، به او مىفهمانید که این روش عملى استو او با کشیدن مو، میتواند به خواستهاش برسد.
شرایطى را تصور کنید که کودکتان موى دوستش را کشیده است تا اسباب بازی او را بگیرد، و شما بدون کوچکترین اشارهاى، نسبت به اتفاقی که رخ داده، مىروید تا برای کودکتان داستان تعریف کنید و حواسش را پرت کنید. کودکان اثرات متقابل روابط اجتماعی را درک نمیکنند، و تنها چیزى که با این کار به او مىفهمانید، این است که با کشیدن موى دیگران میتواند حس ترحم شما را نسبت به خودش برانگیزد و شما را از آن خودش کند. کار درستی که باید انجام دهید این است که بلافاصله پس از کشیدن مو، اسباب بازی را به دوستش بازگردانید و همزمان بگویید ” ما، مو نمىکشیم! “. همین چند کلمه کافیست. در این تکنیک باید سریع عمل کنید زیرا کودکان در لحظه زندگی میکنند. با این کار میفهمد که مو کشیدن حاصلی نداشت و اسباب بازی را از دست داد.
۲–وقتی کودک موى کسی را مىکشد، ابتدا مشتش را باز کنید تا فرد رها شود. سپس دستش را محکم بگیرید و بگویید: “ما، مو نمىکشیم! مو کشیدن درد دارد! “. بعد اگر خواستید میتوانید از روش مهلت دادن، استفاده کنید. او را بر روى صندلی بنشانید و خودتان هم کنارش بایستید. اما هرگز در این یکی، دو دقیقه با او صحبت نکنید. وقتی مهلت یکی دو دقیقه ای تمام شد، درباره وضعیتی که پیش آمده با او صحبت کنید. حتی اگر هنوز مهارت زبانی او کامل نشده و نمیتواند صحبت کند، این کار را بکنید. زیرا نشان میدهید که مشکلات را باید با صحبت کردن حل کرد نه چیز دیگری (مثل مو کشیدن). از او سؤال کنید “مى دانى چه کارى کردى که اشتباه بود؟” بعد از جوابش ادامه دهید “به نظرت چرا اشتباه بود؟” نگران نشوید اگر میگوید “چون باید تنبیه مىشدم”. از نظر رشدی این پاسخ عادی ست. شما ادامه دهید “بله اگر مو بکشى تنبیه مىشوى اما ما باید به یک چیز دیگر هم فکر کنیم. ما نباید موى دیگران را بکشیم چون ممکن است به آنها صدمه بزنیم!”. منتظر معجزه نباشید که پس از این مکالمه همه چیز درست شود. کودکان به سختی موضوعى را یاد مى گیرند و انقدر باید این اتفاق تکرار شود تا در نهایت بفهمند که با این کار نتیجهاى نمىگیرند. مقاومت کنید و تسلیم نشوید. به مرور زمان که مهارت کلامى او بهتر شد، به او یاد دهید که از صحبت کردن برای حل مشکلش استفاده کند.
۳–هیچگاه تلافی نکنید. هرگز سعی نکنید مو هایش را بکشید تا به او ثابت کنید که این کار چقدر دردناک است. هدف کودک از کشیدن مو، ایجاد تغییر در شرایط است مثلاً میخواهد دوستش را از تلاش براى گرفتن عروسکش منصرف کند، نه اینکه به کسی آزار برساند. اما پیامى که از کار شما دریافت مىکند این است : براى اصلاح کردن رفتار کسی، باید تلافی کنى. در صورتی که شما باید الگوی او باشید و به او یاد دهید که در هر شرایطى به جای آزار رساندن به دیگران، باید از کلمات، براى بیان خواسته هایش، کمک بگیرد.