این روزها تب و تاب بورس زیاد است و احتمالاً در بین اطرافیانتان حداقل یک نفر را می‌شناسید که اصطلاحاً در بورس باشد. شاید هم از سوی این افراد به سرمایه‌گذاری در بورس تشویق شده‌اید و سودهای نسبتاً خوب آن‌ها شما را ترغیب کرده است که وارد بازار سرمایه شوید و بخشی از اندوخته خود را در بازار سهام سرمایه‌گذاری کنید. ما در آکادمی بازار پول ساز مجموعه مطالبی را در زمینه آموزش بورس به زبان ساده تهیه کرده‌ایم که با مطالعه آن‌ها می‌توانید با دانش کافی وارد این بازار شوید و با آگاهی سود مناسبی کسب کنید. آنچه در این مطلبِ آموزش بورس می‌خوانید، پاسخ‌هایی کوتاه و به زبان ساده است به پرسش‌هایی در ذهن عموم کسانی که قصد دارند وارد بورس شوند و اطلاعاتی درباره آن کسب کنند.
ساختار این مطلب آموزش بورس از ساده‌ترین مباحث شروع شده و به مطالب تخصصی‌تر، اما با زبانی ساده و خلاصه ختم می‌شود. برای جلوگیری از سردرگمی و پرهیز از اتلاف وقت، مطالب در چند بخش اصلی دسته‌بندی شده‌اند: تعریف بورس، نحوه ورود به آن، اصطلاحات رایج درباره شرکت‌های بورسی، مفاهیم و اصطلاحات بورسی متداول، موضوعات مربوط به معاملات و ابزارهایی برای تحلیل و معامله بهتر.
توضیحات این بخش برای کسانی است که تمایل دارند به بازار سرمایه وارد شوند و بدانند بورس چیست و چگونه می‌توان وارد آن شد.
به زبان ساده، بورس بازاری است که در آن دارایی‌ها معامله می‌شوند و در حالت کلی به سه دسته بورس کالا، بورس ارز و بورس اوراق بهادار تقسیم می‌شود. در بورس کالا همان‌گونه که از نامش پیداست، کالاهای معینی معامله می‌شود. در بورس کالا، معمولاً مواد اولیه معامله شده و هر کالایی بورس خودش را دارد؛ مثلاً بورس نفت.
اما در بورس ارز، پول‌های خارجی داد و ستد می‌شوند که البته این بورس در ایران فعال نیست.لازم به ذکر است که بورس ارز در بازار های جهانی فارکس نام دارد که بزرگترین بازار مالی دنیا با حجم معاملات روزانه بالغ بر ۵ ترلیون دلار محسوب می گردد.
اما در بورس اوراق بهادار، که همان بورس مورد نظر ماست، دارایی‌های مالی مانند سهام شرکت‌ها، اوراق مشارکت و… خرید و فروش می‌شوند. در بورس اوراق بهادار یا به اختصار، بورس، بستری وجود دارد تا خریداران و فروشندگان بتوانند معاملات را انجام دهند. در این بازار قوانینی وضع شده که از منافع سرمایه‌گذاران و سرمایه‌پذیران محافظت می‌کند.
تالار بورس مکانی است که در آن، کارگزاران سهام را داد و ستد می‌کنند. تابلویی در تالار بورس وجود دارد که قیمت لحظه‌ای سهم‌های مختلف را مشخص می‌کند. تالار بورس به دو بخش اصلی و فرعی تقسیم می‌شود. در تالار اصلی شرکت‌هایی وجود دارند که خود را با قوانین سازمان بورس وفق داده‌اند. تالار فرعی نیز شامل شرکت‌هایی است که به صورت آزمایشی در آن فعالیت کرده و در صورتی که بتوانند خود را با قوانین تطبیق، در تالار اصلی فعالیت خواهند کرد.
در بازار بورس امکان کسب سود بیشتری نسبت به بانک وجود دارد. البته این امر مستلزم پذیرش ریسک بیشتری نیز هست. اگر با آگاهی در بورس سرمایه‌گذاری کنید، ارزش دارایی و سهامی که خریده‌اید در برابر تورم حفظ می‌شود. البته در مواردی سود بورس به مقادیر بسیار زیادی می‌رسد. مثلاً کافی است بدانید که ارزش یک سهم در کمتر از دو سال گذشته به بیش از ۱۲۰ برابر رسیده است. شنیدن همین عدد کافی است که به فعالیت در بازار بورس ترغیب شوید. این مورد معمولاً برای سود بانکی که مقدار ثابتی است، وجود ندارد.
تنها نکته‌ای که سبب اقبال به سپرده‌گذاری در بانک می‌شود، عدم وجود ریسک آن نسبت به بورس است. البته، در شرایط وجود تورم مقدار سود آن بسیار ناچیز خواهد بود. قابلیت نقدشوندگی بانک در حالت کلی بهتر از بورس است. البته کسانی که سهامی در بورس دارند، در صورت نیاز می‌توانند خیلی سریع‌تر از اغلب سرمایه‌گذاری‌های دیگر سرمایه خود را نقد کنند.
احتمالاً این پرسش برایتان به وجود آمده که تفاوت فرابورس و بورس چیست. پاسخ ساده این پرسش این است که این دو از نظر ماهیتی هیچ تفاوتی ندارند. در واقع، فرابورس شامل آن دسته از شرکت‌هایی است که هنوز شرایط ورود به بورس را ندارند. سطح نظارت در بورس، بیشتر فرابورس است و در طول یک سال مالی، شرکت‌های بورس ملزم به ارائه گزارش‌های بیشتری هستند و به همین دلیل شفافیت بیشتری دارند. همین امر سبب موجب باعث می‌شود ریسک در فرابورس نسبت به بورس بیشتر باشد.
معامله سهام در فرابورس هیچ تفاوتی با خرید و فروش در بورس ندارد و با همان کد بورسی که دریافت کرده‌اید، می‌توانید خرید و فروش‌های خود را از طریق سامانه‌های کارگزاری‌ها انجام دهید. به عبارت دیگر، تفاوتی در روش معامله در بورس و فرابورس وجود ندارد.
بنابراین، وقتی کلمه بورس را به کار می‌بریم، منظورمان هر دو بازار بورس و فرابورس است، مگر آنکه به دلایلی مشخص کنیم منظورمان چیست. دامنه نوسان قیمت در بورس و بازارهای اول و دوم فرابورس ۵ درصد است. در بازار پایه فرابورس نیز، دامنه نوسان تابلوهای زرد، نارنجی و قرمز به ترتیب ۳، ۲ و ۱ درصد است.
بازار پایه یکی از بازارهای فرابورس است که جهت معامله اوراق بهادار ایجاد شده است. به طور کلی، مقررات ارائه اطلاعات شرکت‌ها در بازار پایه، به مراتب آسان‌تر از بازار اول و دوم است و طبعاً ریسک بیشتری نیز در این بازار وجود دارد. طبق قوانین جدید، شرکت‌های این بازار در سه بازار پایه زرد، نارنجی و قرمز دسته‌بندی شده‌اند و دامنه نوسان روزانه آن‌ها، به ترتیب، ۳، ۲ و ۱ درصد است.
اصطلاح «اوراق بهادار» (Securities) یک ابزار مالی دارای ارزش پولی است که می‌توان آن را به پول نقد تبدیل کرد. اوراق بهادار می‌تواند نشان دهنده مالکیت در یک شرکت سهامی عام (از طریق سهام) یا رابطه طلبکاری از یک نهاد دولتی یا یک شرکت (از طریق اوراق قرضه) یا حقوق مالکیت دیگری باشد. سهام و اوراق قرضه معروف‌ترین انواع اوراق بهادار هستند.
«سهام» (Stock) یک ورق بهادار است که در واقع، مالکیت بخشی از یک شرکت را نشان می‌دهد. این سهام به مالکش حق می‌دهد که متناسب با تعداد آن سهام در بخشی از دارایی‌های شرکت و سود آن شریک باشد. واحدهای سهام «سهم» (Share) نامیده می‌شوند. سهام معمولاً در بورس اوراق بهادار خرید و فروش می‌شود، هرچند می‌توان آن را به صورت خصوصی نیز داد و ستد کرد.
در حالت کلی، دو نوع اصلی سهام وجود دارد: «ممتاز» (Preferred) و «عادی» (Common). سهام عادی معمولاً به مالکش این حق را می‌دهد که در جلسات مجمع رأی دهد و سود سهام خود را از شرکت دریافت کند. در طرف مقابل، سهامداران ممتاز عموماً حق رأی ندارند، اگرچه ادعای بالاتری نسبت به دارایی و درآمد نسبت به سهامداران عادی دارند. به عنوان مثال، صاحبان سهام ممتاز (مانند لری پیج، مؤسس و مدیر گوگل) سود سهام خود را قبل از سهامداران عادی دریافت می‌کنند.
صندوق‌های سرمایه گذاری مشترک، نوعی از نهادهای مالی‌اند که سرمایه موجودشان را در سهام و اوراق مشارکت سرمایه‌گذاری می‌کنند. این صندوق‌ها با کمک گرفتن از افراد متخصصی و مدیریت خبره در بورس سرمایه‌گذاری می‌کنند. صندوق‌های سرمایه‌گذاری، سرمایه‌گذاری افراد مبتدی در بورس را آسان‌تر کرده و ریسک آنان را کمتر می‌کنند. در حال حاضر، صندوق‌های سرمایه‌گذاری متنوعی وجود دارند که از آن‌ها می‌توان به صندوق سرمایه‌گذاری با درآمد ثابت و صندوق سرمایه‌گذاری در سهام اشاره کرد.
صندوق‌های سرمایه‌گذاری با درآمد ثابت حداقل ریسک ممکن و البته درآمد ثابت دارند. این صندوق‌ها برای آنکه درآمد قابل قبول و مهم‌تر از آن، ریسک بسیار کمی داشته باشند، در سرمایه‌گذاری‌های کم‌ریسک، مانند اوراق مشارکت، اوراق اجاره و… شرکت می‌کنند.
حداقل ۷۰ درصد از دارایی‌های صندوق‌های سرمایه‌گذاری سهام را سهام تشکیل می‌دهد. این صندوق‌های سرمایه‌گذاری مناسب افرادی است که ریسک بالاتری را می‌پذیرند و قصد سرمایه‌گذاری بلندمدت دارند.
اوراق مشارکت به آن دسته از اوراق بهادار اطلاق می‌شود که برای تأمین پروژه‌های عظیم که از نظر اقتصادی توجیه دارند از طرف دولت، شرکت‌های بزرگ، نهادهایی مانند شهرداری و… منتشر و بازپرداخت آن تضمین می‌شود. به دارنده اوراق مشارکت این اطمینان داده می‌شود که سود مشخصی را به عنوان سود علی‌الحساب و در فواصل زمانی مشخص دریافت کند.
«صندوق سرمایه‌گذاری قابل معامله در بورس» (Exchange-Traded Fund) یا به اختصار ETF به نوعی از اوراق بهادار می‌گویند که خود آن از مجموعه‌ای از اوراق بهادار مانند سهام تشکیل شده است. البته ETFها می‌توانند در هر بخش صنعت سرمایه‌گذاری کنند یا استراتژی‌های خاص خود را داشته باشند. ETF از بسیاری جهات شبیه صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک است. با این حال، ETF در طول روز در بازار بورس و معاملات (درست مثل سهام عادی) قابل معامله است.
یکی از مزایای سرمایه‌گذاری در بورس این است که افراد با سرمایه کم می‌توانند در آن سرمایه‌گذاری کنند. در حال حاضر، حداقل سرمایه لازم برای خرید سهام ۵۰۰ هزار تومان است. یعنی اگر می‌خواهید سهام یک شرکت را بخرید، باید حداقل ۵۰۰ هزار تومان از آن سهم را بخرید. البته این حداقل مقدار برای عرضه اولیه وجود ندارد و می‌تواند کمتر از این مقدار باشد.
برای ورود به بورس، ابتدا بهتر است کمی مطالعه کنید. پس از کسب اطلاعات کافی که البته در این مطلب سعی کرده‌ایم آن‌ها را ارائه کنیم، باید به یکی از کارگزاری‌های مجاز مراجعه کرده و برای فعالیت در بورس، کد بورسی دریافت کنید. با دریافت کد بورسی و شروع معامله، رسماً وارد بازار سرمایه شده‌اید و می‌توانید سهام مختلف را داد و ستد کنید.
همان‌طور که گفتیم، برای سرمایه‌گذاری در بورس، به یک کد معاملاتی یا کد بورسی نیاز دارید. این کد، یک کد یکتا است که شخص سرمایه‌گذار در سامانه یکپارچه سهامداران با آن شناسایی می‌شود. کد بورسی شامل ۳ حرف (حروف ابتدای نام خانوادگی) و ۵ رقم است. برای مثال کد بورسی شخصی با نام خانوادگی صبوری ممکن است «صبو ۱۵۴۰۱» باشد.
برای دریافت کد بورسی باید به سایت یکی از کارگزاری‌ها مراجعه کرده و پس از تکمیل فرم‌ها در سایت، برای احراز هویت به یکی از شعب کارگزاری یا دفاتر پیشخوان دولت (در سایت کارگزاری این مراکز ارائه می‌شود) مراجعه کرده و سپس کد را دریافت کنید. توجه کنید که گرفتن کد بورسی رایگان است. علاوه بر کارگزاری، باید در سامانه سجام نیز ثبت‌نام کنید.
کارگزاری‌ها به نمایندگی از سرمایه‌گذاران معامله سهام را انجام می‌دهند. به عبارت دیگر، کارگزاری‌ها واسطه بین سهامداران و شرکت‌ها هستند. اما شاید این پرسش برایتان به وجود بیاید که کدام کارگزاری برای معامله بهتر است. واقعیت این است که نمی‌توان پاسخ قطعی به این پرسش داد. ممکن است یک کارگزاری بزرگ و معروف را انتخاب کنید و به دلیل تعدد سفارش‌ها اختلال در سیستم این کارگزاری وجود داشته باشد.
از طرفی، برخی کارگزاری‌های کوچک ممکن است شلوغ نباشند، اما فاقد زیرساخت‌های مناسب و حرفه‌ای باشند. بنابراین، با توجه به هدف سرمایه‌گذاری خود، می‌توانید کارگزاری را با توجه به عواملی مانند رتبه‌بندی سازمان بورس، امکانات ارتباطی و پاسخ‌گویی، ارائه تحلیل‌های روزانه و داشتن سامانه‌های روان انتخاب کنید.
«سامانه جامع اطلاعات مشتریان» که به اختصار سجام نامیده می‌شود، توسط «شرکت سپرده‌گذاری مرکزی اوراق بهادار و تسویه وجوه» و برای ارائه خدمات یکپارچه و فراگیر به فعالان بازار سرمایه ایجاد شده است. برای فعالیت در بورس، باید در این سامانه نیز ثبت‌نام کنید.
برای ثبت‌نام در سامانه سجام کافی است به نشانی اینترنتی www.sejam.ir مراجعه کرده و با وارد کردن شماره تلفن همراه، عملیات ثبت نام خود را آغاز کنید. توجه کنید که سیمکارتی که با آن ثبت نام می‌کنید، حتماً به نام خودتان ثبت شده باشد. برای ورود به مرحله بعد باید کدی که از طریق پیامک برایتان ارسال شده را وارد کنید. در ادامه، باید هزینه ثبت‌نام را نیز پرداخت کرده و سایر مراحل را تا انتها طی کنید.
پس از تکمیل فرم‌های الکترونیکی و ارسال آن‌ها، کد پیگیری از طریق پیامک برایتان ارسال می‌شود. در صورتی که استعلام‌ها نیز تأیید انجام شود، پیامکی نیز برای مراجعه به مراکز احراز هویت دریافت خواهید کرد. پس از آن، با مراجعه به مراکز احراز هویت در دفاتر پیشخوان، عکس پرسنلی و همچنین اثر انگشت‌تان ثبت می‌شود. پس از اعلام نتیجه احراز هویت، کد سهامداری برایتان ارسال خواهد شد. البته برخی اپلیکشین‌ها و سایت‌ها نیز امکان تأیید هویت غیرحضوری سجام را فراهم کرده‌اند. در نهایت، با ورود به سامانه سجام، قادر به مشاهده دارایی‌ها و ویرایش اطلاعات خواهید بود.
در بخش قبل، با تعاریف اولیه بورس و روش ورود به آن آشنا شدیم. اکنون فرض می‌کنیم کد بورسی خود را دریافت و ثبت‌نام کارگزاری و سامانه سجام را تکمیل کرده‌اید. شاید پرسش شما این باشد که از کجا شروع کنیم و چه چیزهایی را باید یاد بگیریم. ما در این مطلبِ آموزش بورس به این پرسش‌ها پاسخ می‌دهیم. آنچه را که لازم است فرا بگیرید، می‌توان به صورت زیر تقسیم‌بندی کرد:
دسته اول اصطلاحات و مفاهیم رایج بورس است که باید از آن‌ها اطلاع داشته باشید. چیزهایی مثل عرضه اولیه، شاخص بورس و… .
دسته دوم اصطلاحات و موضوعات مربوط به شرکت‌های فعال در بورس است.
دسته سوم مفاهیم مربوط به معاملات است.
دسته چهارم ابزارهایی است که دانش ما را برای معامله سودده و پرهیز از اشتباهات زیان‌آور افزایش می‌دهد. روش‌ها و ابزارهایی مانند تحلیل تکنیکال، تابلوخوانی، فیلترنویسی و… .
در ادامه در بخش‌های جداگانه، مواردی را که برای دانستن ضروری هستند شرح می‌دهیم.
در این بخش، به پرسش‌هایی که ممکن است درباره برخی اصطلاحات عادی بورس برایتان به وجود بیاید به زبانی ساده پاسخ می‌دهیم.
حتماً شنیده‌اید که شاخص امروز بورس با مثلاً ۱۰۰۰ واحد رشد به ۲ میلیون و ۲۰ هزار واحد رسیده است. اما شاخص بورس چیست و چه مفهومی دارد؟ برای ارزیابی کیفی همه فرایندها معمولاً شاخص (Index) یا معیاری کمی مشخص می‌شود که با بررسی آن می‌توان گذشته، حال و آینده بازار را تحلیل کرد.
در بورس اوراق بهادار تهران که با نماد TSE شناخته می‌شود، شاخص‌های مختلفی برای ارزیابی بازار مالی به کار گرفته می‌شوند. برای مثال، شاخص کل، شاخص قیمت، شاخص بازده نقدی، شاخص قیمت صنعت و شاخص قیمت ۵۰ شرکت. هدف از این شاخص‌ها نمایش بازدهی بازار سرمایه است. هریک از این شاخص‌ها به نوعی بخشی از فعالیت بازار را مشخص کرده و کارایی آن را نشان می‌دهد.
برای محاسبه شاخص، یک سال مشخص را به عنوان پایه یا مبنا فرض می‌کنند و پس از تقسیم ارزش جاری بر ارزش سال مبنا، عدد حاصل در ۱۰۰ ضرب می‌شود. در هر بازار بورس اوراق بهادار، بسته به نیاز و کارایی، شاخص‌های زیادی تعریف و محاسبه می‌شود. برای مثال، در سهام بورس آمریکا، شاخص داو جونز (Dow Jones) نشان دهنده تغییرات ۳۰ شرکت صنعتی، ۲۰ شرکت حمل و نقل و ۱۵ شرکت خدماتی است.
شاخص کل یکی از مهم‌ترین شاخص‌هایی است که همه فعالان بازار سرمایه باید با آن آشنایی داشته باشند. شاخص کل قیمت (TEHRAN PRICE INDEX) یا TEPIX یکی از مهم‌ترین شاخص‌های بورس اوراق بهادار تهران است. این شاخص بر اساس فرمول لاسپیرز محاسبه می‌شود. بدین صورت که ارزش جاری بازار را در تعداد سهام منتشر شده ضرب می‌کنند و عددی به دست می‌آید. همچنین حاصل ضرب ارزش پایه سهام را در تعداد سهام در سال پایه محاسبه می‌کنند و عددی به دست می‌آورند. اگر حاصل تقسیم عدد حاصله اول را بر عدد حاصله دوم در ۱۰۰ ضرب کنیم، شاخص کل قیمت به دست می‌آید.
در محاسبه شاخص کل قیمت، سال ۱۳۶۹ به عنوان سال مبنا فرض می‌شود. به زبان ساده، شاخص کل قیمت بیان می‌کند که ارزش کل بازار کنونی نسبت به ارزش بازار در سال ۱۳۶۹ چند برابر شده است. همچنین، اگر شاخص در یک سال مثلاً از ۲۵۰ هزار واحد به ۳۰۰ هزار واحد افزایش پیدا کند، یعنی میانگین بازدهی آن در یک سال ۲۰ درصد بوده است.
لازم به ذکر است که شرکت‌های بزرگ تأثیر بیشتری در شاخص قیمت دارند. در حقیقت، شرکت‌های بزرگ‌تر وزن بیشتری در شکل دادن به شاخص کل دارند. شاخص کل هم‌وزن، بدون در نظر گرفتن اهمیت شرکت‌ها، بر اساس وزن یکسان محاسبه می‌شود و معمولاً معیار بهتری برای مشخص کردن عملکرد کل شرکت‌های بازار است.
شاید بتوان گفت شرکت در عرضه اولیه و اقدام به خرید سهام عرضه اولیه، مطمئن‌ترین معامله برای کسی است که به تازگی وارد بازار سرمایه شده است. به زبان ساده، عرضه اولیه یعنی اینکه یک شرکت برای اولین بار سهام خود را در بورس (یا فرابورس) عرضه می‌کند. هر یک از شرکت‌های فعال در بورس یا فرابورس زمانی عرضه اولیه شده‌اند و اکنون مورد معامله قرار می‌گیرند. معمولاً درصد مشخصی از کل سهام شرکت (مثلاً ۲۰ درصد) در عرضه اولیه ارائه می‌شود و با توجه به تعداد شرکت‌کنندگان در عرضه اولیه، به هر نفر تعدادی سهم از آن می‌رسد.
به طور معمول، معاملات بورس از ساعت ۹ صبح شروع می‌شود، اما شروع سفارش‌گیری از ساعت ۸:۳۰ است. در نیم ساعت سفارش‌گیری، خریداران و فروشندگان با ثبت قیمت خرید و فروش و ارزیابی رفتار سایر معامله‌گران، به سمت تعیی نقیمت سهم ر ساعت ۹ و آغار معاملات می‌روند. ساعت پایان معاملات نیز ۱۲:۳۰ دقیقه است. البته گاهی به دلیل برخی مشکلات در هسته بورس و فرابورس و همچنین، معامله برخی سهم‌ها ممکن است به زمانی در خارج از این بازه منقل شود. عرضه اولیه‌ها نیز ممکن است در خارج از این ساعات انجام شوند.
کدال (Codal) مخفف عبارت Comprehensive Database Of All Listed Companies و به معنی سامانه اطلاعات جامع شرکت‌های فهرست شده در بورس است. بازار بورس قوانینی دارد که از سرمایه‌گذاران حمایت می‌کند. طبق این قوانین، سرمایه‌گذاران باید با دسترسی به اطلاعات مختلف شرکت‌ها، اوضاع آن‌ها را مطالعه کنند. کدال، سامانه‌ای برای نگهداری و انتشار الکترونیکی اطلاعات مربوط به شرکت‌های فعال در بورس است و سرمایه‌گذاران با استفاده از اطلاعات آن می‌توانند وضعیت شرکت‌ها را بررسی کنند.
همه تخم‌مرغ‌ها را در یک سبد نچینید. این جمله که آن را احتمالاً بارها شنیده‌اید، همان مفهوم سبد سهام است. سبد یا پرتفوی سهام مجموعه‌ای از چند سهم مختلف است. سبد سهام مستقیماً توسط خود سرمایه‌گذاران و یا توسط افراد متخصص موسوم به سبدگردان تشکیل و مدیریت می‌شود. سرمایه‌گذاران طبق میزان ریسک و اهداف سرمایه‌گذاری خود سبد را تشکیل دهند.
در هنگام تشکیل سبد باید به نکات مختلفی توجه کنید. ابتدا استراتژی خود را از نظر میزان ریسک و مدت سرمایه‌گذاری تعیین کنید. همیشه باید درصد مناسبی از سهام شرکت‌های مختلف را در پرتفوی خود داشته باشید، ترجیحاً بیش از ۵ سهم و کمتر از ۱۵ سهم. دقت کنید که تعداد کم سهام ریسک را زیاد می‌کند و افزایش بیش از حد آن‌ها، مدیریت سهام را سخت خواهد کرد. هیچگاه تک‌سهم نشوید، با این کار ریسک سرمایه‌گذاری بسیار بالا می‌رود. همچنین، سعی کنید از صنایع مختلف یک سهم خوب در سبد خود داشته باشید.
نماد نام اختصاری شرکت است که در بورس پذیرفته شده است. حرف اول هر نماد مربوط به صنعتی است که شرکت در آن زمینه کار می‌کند و ادامه آن نیز خلاصه‌ای از نام شرکت است. برای مثال، «س» در نماد ستران (سیمان تهران) مربوط به گروه صنعت سیمان، آهک و گچ بوده و تران همان تهران است. یا نماد بکهنوج، مربوط به شرکت تولید برق ماهتاب کهنوج است و «ب» اول آن نشانه قرار داشتن این شرکت در گروه عرضه برق، گاز، بخار و آب گرم است.
دامنه نوسان، حداکثر مقدار مجاز برای کاهش و یا افزایش قیمت یک سهم در خرید و فروش‌های روزانه است. در حال حاضر، دامنه نوسان در بورس اوراق بهادار تهران ۵ درصد است. یعنی قیمت ابتدای روز هر سهم (قیمت پایانی روز معاملاتی قبل) می‌تواند حداکثر به اندازه ۵ درصد کاهش یا افزایش یابد. برای مثال، اگر قیمت سهمی در ابتدای معاملات ۱۰۰۰ تومان باشد، قیمت آن در یک روز می‌تواند به حداقل ۹۵۰ تومان و حداکثر ۱۰۵۰ تومان برسد. البته استثنائاتی نیز وجود دارد؛ مثلاً پس از افشای اطلاعات، پس از تصویب افزایش سرمایه و… دامنه نوسان بیشتر است.
در این بخش از این مطلب آموزش بورس به مفاهیم و اصطلاحاتی می‌پردازیم که درباره شرکت‌های بورسی هستند.
صورت مالی گزارشی است که شرکت آن را ارائه می‌کند و حاوی ریز فعالیت‌های اقتصادی مانند سود و زیان، هزینه‌ها، حقوق صاحبان سهام و… است.
ترازنامه یکی از انواع صورت‌های مالی است که سرمایه (حقوق صاحبان سهام) و دارایی‌ها و بدهی‌های شرکت در آن نوشته می‌شود. در ترازنامه، ابتدا دارایی‌ها سپس بدهی‌ها و در نهایت حقوق سهامداران آورده می‌شود. دلیل اهمیت ترازنامه برای سهامداران این است که با مطالعه آن به قدرت شرکت پی ببرند و وضعیت آن را در آینده پیش‌بینی کنند.
صورت سود و زیان نیز یکی از انواع صورت مالی است که در آن، مقدار درآمد و هزینه و در نتیجه آن، سود و یا زیان شرکت نوشته می‌شود. صورت حساب سود و زیان به این دلیل مهم است که نشان دهنده میزان سودآوری شرکت و یکی از عوامل مؤثر بر تصمیم‌گیری سهامدار است.
مجمع جلسه‌ای است که در آن، مدیران و سهامداران برای تصمیم‌گیری مسائل مهم شرکت جمع می‌شوند. همه سهامداران شرکت، متناسب با سهمی که دارند، حق رأی دارند. جلسه مجمع باید حداقل ۱۰ روز قبل از برگزاری، توسط هیئت مدیره شرکت اطلاع‌رسانی شود. مجمع‌هایی که برگزار می‌شوند دو دسته‌اند: مجمع عادی سالیانه و مجمع فوق‌العاده.
در مجمع عادی سالیانه، هیئت مدیره هر یک سال یک بار با دعوت از سهامداران، گزارش عملکرد شرکت را به آن‌ها ارائه می‌کنند. در مجمع سالیانه، درباره موضوعاتی مانند تقسیم سود بین سهامداران و انتخاب اعضای هیئت مدیره تصمیم‌گیری و رأی‌گیری می‌شود.
به جز مجامع سالیانه، هر مجمع دیگری که برگزار شود، مجمع فوق‌العاده نام دارد و در آن، اغلب درباره مواردی مانند افزایش سرمایه، تغییر نام، نشانی و… شرکت تصمیم‌گیری می‌شود.
افزایش سرمایه یکی از راه‌های تأمین مالی است که شرکت‌ها برای توسعه فعالیت‌های خود و تداوم قدرت رقابت و افزایش نقش‌آفرینی در بازار، اقدام به این کار می‌کنند. طبیعتاً با افزایش تعداد سهام، میزان پشتوانه مالی هم باید افزایش پیدا کند. در حالت کلی، شرکت‌ها از دو راه متداول‌تر برای افزایش سرمایه استفاده می‌کنند: یکی از محل سود انباشته یا تجدید ارزیابی دارایی‌ها و دیگری از محل آورده نقدی.
در مواردی که شرکت سود انباشته مناسبی دارد یا از راه تجدید ارزیابی دارایی‌ها به افزایش سرمایه خود اقدام می‌کند، منابع مالی مورد نیاز را تأمین خواهد کرد. بنابراین، در این موارد نقدینگی تازه‌ای وارد شرکت نمی‌شود، زیرا سهامداران برای سهام جدید مبلغی پرداخت نمیکنند. سهامی که به این روش به سهامدار تعلق می‌گیرد، به «سهام جایزه» معروف است.
با وجود سهام جایزه، در میزان درصد مالکیت سهامدار تغییری ایجاد نمی‌شود. در حقیقت، با همان نسبتی که سرمایه شرکت زیاد شده، تعداد سهام سهامداران نیز افزایش می‌یابد. همزمان با افزایش تعداد سهام، قیمت آن کم می‌شود. در واقع، حاصل‌ضرب قیمت و تعداد سهام در قبل و بعد از افزایش سرمایه از نظر تئوری برابر خواهد بود.
اگر شرکت دارای سود انباشته خوبی نباشد یا بخواهد منابع مالی جدیدی را تزریق کند، از محل آورده نقدی سهامداران اقدام به افزایش سرمایه می‌کند. «حق تقدم» به این نوع افزایش سرمایه مربوط است که سهامداران باید پول افزایش سرمایه را پرداخت کنند. حق تقدم، همان‌گونه که از نامش پیداست، یعنی حق تقدم با سهامداران قبلی است که مبلغ پایه آن، یعنی ۱۰۰۰ ریال را پرداخت کنند و مالک سهام جدید شوند. اما اگر تمایلی به این کار نداشته باشند، راهکارهایی نیز وجود خواهد داشت و می‌توانند آن را به دیگران بفروشند.
هیات مدیره مجموعه ۵ تا ۹ نفری است که سهامداران آن‌ها را انتخاب می‌کنند و وظیفه آن‌ها اداره شرکت است.
در این بخش، مفاهیم و موضوعاتی را بیان می‌کنیم که در هنگام معامله احتمالاً با آن‌ها برخورد خواهید کرد.
با یک تعریف ساده، تابلو خوانی یعنی بررسی هر نماد، میزان خرید و فروش، نوسان‌های قیمت، میزان عرضه و تقاضای سهامداران حقیقی و حقوقی و موارد این‌چنینی که به شناخت وضعیت سهم می‌انجامد.
اولین و پایه‌ای‌ترین چیزی که در تابلو خوانی باید بدانید، اطلاعات خرید و فروش هر سهم است که در سایت شرکت مدیریت فناوری بورس تهران (TSETMC) قابل دسترسی و مشاهده است.
سهام شناور بخشی از سهام یک شرکت است که سهامدارانش، آماده معامله آن هستند و قصد ندارند با نگهداری آن سهام، در مدیریت شرکت مشارکت کنند. در واقع، سهام شناور سهامی است که انتظار می‌رود در آینده نزدیک قابل داد و ستد باشد. مثلاً اگر شرکت ب سهامدار ۷۰ درصد سهام شرکت الف باشد و از سهامداران راهبردی آن بوده و قصد فروش در کوتاه‌مدت نداشته باشد، می‌توان گفت که سهم شناور شرکت الف، ۳۰ درصد است.
حجم مبنا برابر با حداقل تعداد سهمی است که باید خرید و فروش شود تا قیمت سهم در دامنه نوسان کامل افزایش یا کاهش یابد. طبق قانون، در یک سال باید حداقل ۲۰ درصد از کل سهام یک شرکت معامله شود. اگر تعداد روزهای کاری یک سال را ۲۵۰ فرض کنیم، حجم مبنای روزانه ۰٫۰۰۰۸ (هشت ده هزارم) کل سهم است. مثلاً اگر شرکتی ۱۰۰ میلیون سهم داشته باشد، حجم مبنای آن ۸۰ هزار سهم خواهد بود. بنابراین، باید حداقل ۸۰ هزار سهم معامله شود تا تغییرات قیمت آن روز در سهم اعمال شود. البته این مقدار در قانونی جدید به چهار ده هزارم تغییر کرد.
طبق قانون اخیر، بر اساس اعلام شرکت بورس اوراق بهادار، از تاریخ ۱۲ اسفند ۹۸، حجم مبنای همه شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران بر اساس فرمول قبلی (ماده واحده مصوب ۲۸ بهمن ۱۳۹۳ هیات مدیره سازمان بورس و اوراق بهادار) ۴ در ۱۰ هزار سهام شرکت است، به شرطی که حداقل ارزش مبنا برای تمامی شرکت‌ها برابر با ۵۰ میلیارد ریال و حداکثر ارزش مبنا برای شرکت‌های با سرمایه ۲۰ هزار میلیارد ریال و بالاتر، ۱۲۰ میلیارد ریال و برای شرکت‌های با سرمایه کمتر از ۲۰ هزار میلیارد ریال، ۱۰۰ میلیارد ریال تعیین باشد. همچنین، تعداد حجم مبنای هر سهم بر اساس قیمت پایانی سهم در آخرین روز معاملاتی هر هفته محاسبه و از اولین روز معاملاتی هفته بعد اعمال می‌شود.
شرکت‌ها، الزاماً همه سود را بین سهامداران توزیع نمیکنند و ممکن است بخشی از آن را در اموری مانند توسعه شرکت صرف کنند. بنابراین، میزان سودی که از هر سهم بین سهامداران توزیع می‌شود، سود تقسیمی هر سهم (Dividend Per Share) نامیده می‌شود. تصمیم‌گیری میزان تقسیم سود، در مجمع عادی سالیانه و طبق رأی‌گیری از سهامداران است.
«سود هر سهم» (Earnings Per Share) که به اختصار EPS گفته می‌شود، برابر با نسبت سود یک شرکت به تعداد سهام عادی در دست سهامداران آن است. عدد حاصل از این تقسیم، به عنوان شاخص سودآوری یک شرکت مورد استفاده قرار می‌گیرد. برای یک شرکت معمول است. هرچه EPS یک شرکت بالاتر باشد، سودآوری بیشتری خواهد داشت.
نسبت P/E در واقع نسبت قیمت به درآمد هر سهم بوده و یکی از معیارهای مهم در ارزش‌گذاری سهام شرکت‌ها است. در واقع، P به E یک سهم به ما می‌گوید که سرمایه‌گذاران حاضر به پرداخت چند ریال به ازای هر ریال سود شرکت هستند. به همین دلیل، به نسبت P به E ضریب سهام نیز می‌گویند. به بیان ساده‌تر، اگر P/E سهمی برابر با ۲۰ باشد، به این معنی است که سرمایه‌گذاران حاضرند ۲۰ ریال برای هر ریال از سود این سهم پرداخت کنند.
احتمالاً هنگام دیدن تابلوی یک سهم، این پرسش برایتان پیش آمده که قیمت پایانی چیست و چگونه محاسبه می‌شود. قیمت پایانی یک سهم در یک روز، در واقع میانگین قیمت‌هایی است که سهم خرید و فروش شده است. اگر حجم معاملات یک روز حداقل برابر با حجم مبنا باشد، میانگین قیمت معاملات به عنوان قیمت پایانی در نظر گرفته می‌شود. اما اگر حجم معاملات کمتر از حجم مبنا باشد، به همان نسبتِ زیاد شدن یا کم شدن قیمت سهم، از قیمت کاسته شده و قیمت پایانی بر آن اساس به دست می‌آید.
باید توجه کنید که قیمت پایانی با قیمت آخرین معامله تفاوت دارد. در واقع، آخرین قیمت قیمتی است که آخرین معامله روی سهم انجام شده و پس از آن سهم بسته می‌شود.
سرمایه‌گذاران حقیقی که سهامداران خرد یا کوچک نیز نامیده می‌شوند، آن‌هایی هستند که سهام را برای خودشان معامله می‌کنند. حجم معامله سهامدار حقیقی در مقایسه با سهامدار حقوقی کمتر است. اما سرمایه‌گذاران حقوقی آن‌هایی هستند که سهام را در حجم‌های بزرگی معامله می‌کنند و بنابراین، تأثیر زیادی بر روند تغییر قیمت سهام دارند. بانک‌ها، شرکت‌های بیمه، صندوق‌های سرمایه‌گذاری و بازنشستگی و… از سهامداران حقوقی بازار بورس هستند. در بورس قوانینی نیز برای سهامداران حقوقی وجود دارد. مثلاً کارمزد معاملات آن‌ها کمتر است.
در این وضعیت، سهم در حالت عادی قرار داشته و به روال معمول قابل معامله است.
این به معنی این است که سهم به دلایلی برای مدت کوتاهی قابل معامله نیست.
وقتی سهم به مدت بیش از یک روز معاملاتی بسته شود، در حالت ممنوع متوقف قرار می‌گیرد.
وقتی سهمی به دلیلی متوقف شده باشد و پس از آن قصد معامله مجدد آن وجود داشته باشد، در وضعیت مجاز محفوظ قرار می‌گیرد. در وضعیت مجاز محفوظ، سهم معامله نمی‌شود، اما معامله‌گران سفارش‌های خود را ثبت یا وایرایش می‌کنند. مجاز محفوظ تقریباً مشابه پیش‌گشایش آغاز معاملات عادی روزانه است. البته معاملات در مجاز محفوظ با نظارت ناظر سازمان انجام می‌شود.
در وضعیت مجاز متوقف نماد معاملاتی سهم غیر قابل معامله بوده و امکان سفارش‌گیری وجود ندارد.
«ارزش خالص دارایی» (Net Asset Value) یا به اختصار NAV نشان دهنده ارزش خالص یک واحد تجاری است و به عنوان ارزش کل دارایی‌های آن واحد منهای ارزش کل بدهی‌های آن محاسبه می‌شود. NAV بیشتر در صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک یا صندوق‌های قابل معامله (ETF) به کار می‌رود و نشان دهنده قیمت هر سهم این صندوق در یک تاریخ یا زمان مشخص است. NAV ابطال به مبلغی اطلاق می‌شود که دارنده واحد صندوق در ازای فروش دریافت می‌کند. با توجه به کسر شدن کارمزد معامله، قیمت NAV ابطال از NAV هر واحد کمتر خواهد بود.
وقتی حقوقی فعالیت داشته باشد و در معامله شرکت کند، آن حقوقی بازیگردان یا بازیگر است. بازیگرها اصطلاحاً هوای سهم را دارند و در مواقعی که اوضاع کلی بازار هم خوب نیست و صف‌های فروش وجود دارد، از سهم حمایت می‌کنند و از کاهش ارزش آن جلوگیری به عمل می‌آورند. در طرف مقابل، بازیگرهایی هم وجود دارند که خودشان صف فروش می‌سازند و سهم را از چنگ سهامداران در می‌آورند.
به قیمت‌هایی که انتظار می‌رود عرضه در آن زیاد شود و به عنوان مقاومت یا سدی در مقابل رشد سهم قرار گیرد، محدوده مقاومت می‌گوییم. پایان معاملات در قیمتی بالاتر از مقاومت و با حجم معاملات سنگین نکته مثبت و افزایش حجم معاملات در آستانه مقاومت و برگشت قیمت نکته‌ای منفی به حساب می‌آید. زمانی که یک مقاومت شکسته می‌شود، این مقاومت در آینده تبدیل به حمایت می‌شود. و بالعکس، زمانی که یک حمایت از دست می‌رود، این حمایت در آینده تبدیل به مقاومت می‌شود.
قیمت‌هایی که انتظار داریم در آن افت متوقف شده و دیگر ریزش وجود نداشته باشد، محدوده حمایت نام دارند. بسته شدن سهم با قیمتی کمتر از قیمت حمایت و با حجم سنگین نکته‌ای منفی برای سهم است. در سوی مقابل، افزایش حجم معاملات در آستانه حمایت و برگشت قیمت نکته مثبتی ارزیابی می‌شود.
حمایت و مقاومت روانی با حمایت و مقاومت تکنیکی تفاوت دارند. اعداد رُند همیشه نقش حمایت و مقاومت روانی دارند. برای مثال، اگر سهمی تا محدوده ۱۰۰۰ تومان افت کند، معامله‌گران بازار از نظر روانی انتظار دارند ریزش در این نقطه قطع شود. این حمایت روانی است.
حمایت تاریخی حمایتی است که در گذشته قبلاً برای سهم انجام شده است. همین مورد برای مقاومت تاریخی نیز تعریف می‌شود.
کد به کد کردن را هم حقیقی‌ها و هم حقوقی‌ها انجام می‌دهند. کد به کد کردن دلایلی مختلفی دارد که از جمله آن‌ها می‌توان به فریب دادن معامله‌گران و جابه‌جایی سهم برای ایجاد یک حرکت مثبت یا منفی در سهم اشاره کرد. هر کدام از حقوقی‌ها معمولاً چندین کد حقیقی نیز دارند و سهام را از کد حقیقی به حقوقی و بالعکس جابه‌جا می‌کنند. معمولاً وقتی حقوقی با کد حقوقی خود سهم را می‌فروشد و با کد حقیقی آن را خریداری می‌کند، می‌توان آن را یک سیگنال خرید تلقی کرد.
معامله بلوکی وقتی صورت می‌گیرد که ارزش معامله بیش از بیست میلیارد ریال (یا بیش از ۵۰ برابر محدودیت سفارش هر سهم در یک روز کاری) باشد و از آنجا که این مبلغ نسبتاً زیاد است و این امکان وجود دارد که بر عرضه و تقاضای سهم در بازار مؤثر باشد، معامله در یک ساز و کار دیگر انجام می‌شود. محدوده قیمتی معامله بلوکی همان محدوده مجاز سهم بوده و در ساعت ۹:۳۰ تا ۱۲ انجام می‌شود. وقتی معامله بلوکی انجام می‌شود، در کنار نماد آن سهم یک عدد ۲ قرار می‌گیرد.
معامله بلوکی کارمزد کارگزاری ندارد، ولی در کد به کد با توجه به تعداد معاملات، کارمزد وجود دارد. هدف معامله بلوکی شاخص‌سازی و هدف از کد به کد، برنامه‌های خاص است. بلوکی یک معامله در یک ثانیه انجام می‌شود، اما کد به کد، چندین معامله در یک ثانیه است.
قدرت خریدار و فروشنده یکی از موارد مهم در تابلوخوانی است. اگر به ازای حجم معامله مساوی، تعداد خریداران بیشتر از فروشندگان باشد، اصطلاحاً قدرت خریدار کمتر است. این اصطلاح را برای آن به کار می‌بریم که اگر حجم معامله را بر تعداد خریداران و همچنین فروشندگان تقسیم کنیم، میانگین حجم معامله هر خریدار کمتر از میانگین حجم معامله هر فروشنده به دست خواهد آمد. بنابراین، به طور میانگین قدرت خریدار کمتر از قدرت فروشنده است.
یکی از روش‌های یافتن سهم مناسب معامله، مشخص کردن تعداد خریداران و فروشندگان سهم است. وقتی تعداد خریدار از تعداد فروشنده کمتر باشد، یعنی قدرت خریداران از فروشندگان بیشتر بوده و این خود نشانه‌ای مثبت برای ورود به سهم است.
اردر ترس، همان‌طور که از نامش پیداست، سفارش فروشی است که برای ترساندن سهامداران ثبت می‌شود. سهامدار بزرگ یا اصطلاحاً همان بازیگر سهم، برای آنکه سهامداران خرد حقیقی را بترسانند، در کف قیمت سفارش فروش ثبت می‌کند. برخی سهامداران خرد، با دیدن صف فروش می‌ترسند و دچار هیجان می‌شوند و از ترس ضرر به صف فروش ملحق می‌شوند. پس از آن، بازیگر در یک لحظه همه صف را می‌خرد و اصطلاحاً سهم را از چنگ سهامدار خرد در می‌آورد.
هنگامی که حجم عرضه یک سهم بیشتر از تقاضای آن باشد صف فروش و وقتی حجم تقاضای آن نسبت به عرضه‌اش بیشتر باشد، صف خرید تشکیل می‌شود. یکی از دلایل تشکیل صف خرید، اقبال مردم به آن سهم و از دلایل تشکیل صف فروش عدم استقبال سهامداران نسبت به آن است.
گاهی صف‌های خرید و فروش در اثر اخبار مرتبط با شرکت تشکیل می‌شوند. برای مثال اگر شرکتی افزایش سرمایه دهد، ارزش سهام آن بالاتر رفته و صف خرید برای آن تشکیل می‌شود. در این مواقع کسانی که زودتر خرید می‌کنند، سود بیشتری به دست خواهند آورد. گاهی نیز دیده شده برخی سهامداران صف‌های فروش به صورت عمدی و برای ترس سهامداران خرد تشکیل می‌دهند تا در قیمت‌های پایین سهام آنان را بخرند.
وقتی بازار صعودی و ارزش آن رو به افزایش باشد، اصطلاحاً می‌گویند بازار گاوی است. در نقطه مقابل، اگر اوضاع مناسب نبوده و رکود داشته باشد، بازار سرمایه را اصطلاحاً خرسی می‌گوییم. یکی از دلایل احتمالی این نا‌م‌ها، این است که گاو در هنگام حمله سر خود را پایین گرفته و شاخش را به سمت بالا می‌گیرد؛ اما خرس در هنگام درگیری ضربه‌هایش را از بالا به پایین می‌زند!
گاهی می‌خواهیم سهمی را بخریم که صف خرید است و در این مواقع، اگر کسی از صف خرید سهمی را بفروشد، اولویت خرید با کسانی است که سفارش خود را زودتر ثبت کرده‌اند. بنابراین، متقاضیان خرید باید رأس ساعت ۸:۳۰ سفارش خود را ثبت کنند تا در اولویت خرید قرار بگیرند. به این کار اصطلاحاً سر خطی می‌گویند.
حد ضرر قیمتی است که با توجه به تحلیل‌ها تعیین می‌کنیم و اگر قیمت سهم به آن قیمت کاهش یافت، اقدام به فروش می‌کنیم. حد سود نیز همان‌گونه که از نامش پیداست، قیمتی است که وقتی به آن قیمت رسیدیم و سود کردیم، می‌توانیم از سهم خارج شویم.
به زبان ساده، وقتی شخص متخصصی بیان می‌کند که سهمی مناسب خرید است سیگنال خرید داده یا وقت مناسب فروش سهم، سیگنال فروش می‌دهد. در حالت کلی، سیگنال یک محرک است که طبق تحلیل‌های مختلف برای خرید یا فروش سهم صادر می‌شود. تحلیل توسط شخص یا با کمک شاخص‌های تکنیکال یا با استفاده از الگوریتم‌های ریاضی و البته با در نظر گرفتن سایر عوامل مؤثر بر بازار صادر شود.
«پول هوشمند» (Smart Money) به سرمایه‌گذاری انجام شده از سوی سرمایه‌گذارانی اطلاق می‌شود که «متخصص» هستند و درک جامع و کاملی از بازار دارند و توانایی شناسایی و پیش‌بینی روندها پیش از افراد عادی را دارند. وقتی این افراد سهمی را می‌خرند، اصطلاحاً می‌گویند پول هوشمند وارد سهم شده است.
سرمایه‌گذاران بورس استراتژی‌های مختلفی برای کسب سود دارند. سود در بازار سرمایه معمولاً از دو راه حاصل می‌شود: یکی بالا رفتن ارزش سهام و دیگری سود شرکت که بین سهامداران تقسیم می‌شود. همان‌طور که می‌دانیم، ذات بازار بورس بر اساس تغییرات و نوسان قیمت در بازه‌های زمانی کوتاه مدت تا میان مدت و بلند مدت است. معامله در همه این بازه‌ها را می‌توان به نوعی نوسان‌گیری دانست که بازه آن‌ها متفاوت است. اما چیزی که در بازار سرمایه از آن با نام نوسان‌گیری یاد می‌شود، منظور نوسان‌گیری در کوتاه مدت است.
نوسان‌گیران با استفاده از تکنیک‌های تابلوخوانی به سهم ورود یا خروج می‌کنند. معاملات صوری، ایجاد شایعه و سفارش‌‌چینی در یک حجم مشخص از مؤلفه‌هایی است که می‌توانند سبب نوسان‌گیری در سهم شوند.
در این بخش، به صورت کاملاً خلاصه، با ابزارها و روش‌هایی آشنا می‌شویم که با استفاده از آن‌ها می‌توانیم تحلیل‌های مناسبی انجام داده و در سرمایه‌گذاری در بورس موفق باشیم.
در تحلیل فاندامنتال یا بنیادی، تمرکز بر پارامترهای بنیادی بر اساس مدیریت و قدرت شرکت بوده و بر اساس آن، سهام و قیمت بنیادی آن مطالعه و تخمین زده می‌شود. در تحلیل فاندامنتال یک شرکت، بدهی‌ها، دارایی‌ها، میزان فروش، نقش در بازار و… مورد ارزیابی شده و در نهایت، با استفاده از این اطلاعات ارزش ذاتی سهم تخمین زده می‌شود. تحلیل فاندامنتال برای بررسی رشد سهام در بلندمدت مناسب‌تر است و در کوتاه‌مدت و نوسانات سهام کارایی زیادی نخواهد داشت. می‌توان چنین گفت که در تحلیل فاندامنتال، گذشته و آینده سهم در نظر گرفته می‌شود.
تحلیلگران تکنیکال یا فنی معتقدند که قیمت سهام نتیجه عرضه و تقاضا است. آن‌ها می‌گویند که علی‌رغم نوسان‌های روزانه، قیمت از الگوهای خاصی تبعیت می‌کند که برای مدت طولانی تغییری نمیکنند. یکی از ابزارهای مهم تحلیلگران فنی، نمودارها است. تحلیلگران فنی، وضعیت سهم را در کوتاه‌مدت و بلندمدت پیش‌بینی می‌کنند. آن‌ها رفتار بازار را با روش‌های محاسباتی پیش‌بینی می‌کنند و زمان معامله یک سهم را پیشنهاد می‌دهند.
فیلتر نویسی یک ابزار بسیار کاربردی و مهم در تحلیل بازار و شناسایی سهام است. فیلتر نویسی امکانی است که در سایت شرکت مدیریت فناوری بورس تهران (TSETMC) فراهم شده تا تحلیلگران بتوانند ویژگی‌های مورد نظر خود را اعمال کرده و سهام‌هایی که حائز آن‌ها هستند را انتخاب کنند.در فیلتر نویسی می‌توانیم مشخص کنیم که کدام سهم‌ها مثلاً بالای ۲۰ میلیون حجم خورده‌اند یا در کدام سهم‌ها حقوقی بیشتر از حقیقی خرید کرده است. فیلتر نویسی به ما امکان می‌دهد که اطلاعات تصفیه‌شده‌ای کسب کنیم و آسان‌تر درباره معامله سهم تصمیم بگیریم.
امیدواریم آنچه در این مطلب مطالعه کرده‌اید، پاسخ همه پرسش‌هایتان را داده باشد. در کنار یادگیری مفاهیم بورس، نکات مهم و ظاهراً ساده‌ای برای سرمایه‌گذاری در بورس وجود دارد که همواره باید آن‌ها را در نظر بگیرید:
1-هدفتان از ورود به بورس رویکردتان را مشخص کنید و به استراتژی که انتخاب کرده‌اید پایبند بمانید. کوتاه‌مدت، میان‌مدت یا بلندمدت رمان سرمایه‌گذاری را تعیین کنید.
2-سبد سهام داشته تشکیل دهید تا ریسک کمتری متوجهتان شود.در سبدتان یک نماد خوب از صنایع مختلف داشته باشید.
3-قیمت‌های روزانه و گذرا را در تصمیم‌های خود تأثیر ندهید و تحلیل‌هایتان را بر مبنای عملکرد شرکت، صنعت و… انجام دهید.
4-در کمترین قیمت بخرید و در بیشترین قیمت بفروشید. به تحرکات گذرا توجه نکنید و با منفی شدن قیمت سهام نترسید. طبق تحلیل‌هایی که کرده‌اید عمل کنید.
5-هیچگاه دنبال موج خریداران و فروشندگان نباشید. برخی‌ها می‌خواهند افراد مبتدی را به خرید ترغیب کنند و سهام را در بالاترین قیمت به آن‌ها بفروشند.
6-اگر به این نتیجه رسیده‌اید که سهامتان را با تحلیل اشتباه و در قیمت بالایی خریداری کرده‌اید، مغرور نشوید و پیش از آنکه بیشتر ضرر کنید، آن را بفروشید.
7-به اخبار و اطلاعات رسانه‌ها قانع نباشید. در سرمایه‌‌گذاری‌تان از منابع مختلف کمک بگیرید.
8-اهداف نامعقول نداشته باشید. انتظار نداشته باشید در زمان کمی ارزش سرمایه‌تان به چندین برابر افزایش یابد. این انتظارات بیجا شما را به انجام معاملات عجولانه سوق می‌دهد و به ضرر خواهد انجامید.
9-اگر برای کارهای دیگری به سرمایه‌تان احتیاج دارید، از سرمایه‌گذاری آن را در بورس خودداری کنید. برای سرمایه گذاری در بورس به قرض یا وام متوسل نشوید.
10-همواره مقداری از سرمایه‌تان را به صورت نقد داشته باشید و همه آن را برای خرید سهام صرف نکنید.
منبع:آکادمی بازار پول ساز
