دیروز کلیات طرح شفافیت قوای سه گانه در مجلس به تصویب رسید. بررسی جزئیات این طرح به جلسه بعدی مجلس موکول شد.
در خصوص متنی که کلیات آن به تصویب نمایندگان رسیده، نکات زیر قابل توجه است:
۱. گرچه این طرح شامل قوای سه گانه است اما لازم به ذکر است که شفافیت و سلامت مجلس به جهت جایگاه مهم قانون گذاری و نظارت، قابل مقایسه با دیگر دستگاه ها نیست.
همچنین در متن طرح، نیروهای مسلح، وزارت اطلاعات و سازمان انرژی اتمی از حکم این قانون مستثنی شده اند.
۲. سعی شده ایرادات قانون اساسی که به نسخه اولیه طرح وارد شده بود برطرف شود؛ در مواردی، شفافیت دستگاه ها به حدود قانون اساسی و آیین نامه های داخلی شان منوط شده است.
۳. ماده سوم این طرح، شامل شفافیت آراء نمایندگان مجلس که مطالبه مهم از ادوار اخیر مجلس بوده است می باشد. همچنین دغدغه تشکل های طلبگی و دانشجویی مبنی بر تصریح بر انتشار اسامی به تفکیک موافق، مخالف و ممتنع در ویرایش جدید لحاظ شده است.
۴. با توجه به ماده ۱۲۲ آیین نامه داخلی مجلس، آرای نمایندگان در انتخابات راجع به اشخاص که شامل موارد زیر می شود مخفی خواهدبود:
الف- انتخاب اعضاى هیأت رئیسه، حقوقدانان شوراى نگهبان، نمایندگان مجلس در نهادها و هیأتها، مجامع و شوراها
ب- انتخابات داخلى شعب و کمیسیونها
ج- رأى اعتماد و عدم اعتماد به وزیران و هیأت وزیران و رأى عدم کفایت به رئیس‌جمهور
د- رأى نسبت به اعتبارنامه نمایندگانی که مورد اعتراض واقع شده‌اند.
همچنین در ماده ۱۰۲ آیین نامه داخلی مجلس، امکان غیر علنی شدن مجلس با توجه به شرایط اضطرار و اقتضای امنیت کشور توضیح داده شده.
۵. در تبصره ماده سه طرح شفافیت قوا گفته شده: «در جهت استقلال نظر کارشناسی، آراء مأخوذه از نمایندگان مجلس در خصوص مصوباتی که جنبه صنفی و منطقه ای دارد، از شمول این ماده خارج است.»
در صورت تصویب این تبصره، احتمالا با مخالفت شورای محترم نگهبان روبرو شود چرا که مرجع تشخیص صنفی و منطقه ای بودن مشخص نشده. در طرح قبلی شفافیت آراء نمایندگان، هیئت رئیسه به عنوان مرجع مشخص شده بود.
۶. اگرچه به موجب این متن، آراء نمایندگان در مواردی (انتخابات راجع به اشخاص، شرایط اضطرار و اقتضای امنیت کشور، مصوبات با جنبه صنفی و منطقه ای) مخفی خواهد بود اما در صورت تصویب آن، اصل شفافیت آراء قانونی خواهد شد و پس از آن می توان مطالبات دقیق تری در این خصوص از نمایندگان داشت.
۷. برخی از نمایندگان به جهت ایجاد بار مالی برای دستگاه ها (از این جهت که باید سامانه هایی برای شفافیت راه اندازی کنند) با این طرح مخالفت کرده اند. لازم به ذکر است که تکالیف این طرح با سامانه های موجود دستگاه ها قابلیت تحقق دارد و نیاز به هزینه کرد جدید نیست.
۸. تفاوت این طرح با قوانین دیگر در خصوص شفافیت دستگاه ها (مثل قانون دسترسی آزاد به اطلاعات) این است که انتشار اطلاعات در این طرح منوط به درخواست شهروندان نیست و دستگاه های مشمول طرح، به لحاظ قانونی مکلف به انتشار عمومی برخی اطلاعات شده اند.
۹. گرچه این طرح تصریحی بر شفافیت حقوق مدیران ندارد اما با توجه به قوانین موجود در این زمینه و تأکید آنها بر انتشار عمومی حقوق مدیران، لازم است نمایندگان مجلس، موانع انتشار عمومی حقوق مدیران را پیگیری نموده و رفع نمایند.
۱۰. متن طرح شفافیت قوای سه گانه جدای از متن طرح شفافیت آراء نمایندگان است و هر دو در نوبت بررسی صحن مجلس است. طرح شفافیت آراء نمایندگان دو سال مورد بررسی قرار گرفته و جزئیات آن به دقت روشن شده. مناسب است نمایندگان پس از تصویب طرح شفافیت قوا، برای جزئیات مربوط به آراء نمایندگان، طرح شفافیت آراء نمایندگان را مدنظر قرار دهند.
۱۱. نظر به اینکه تمام اشکالات مخالفان در سیر تاریخی شفافیت آراء نمایندگان در متن جدید برطرف شده است، انتظار می رود تمام جزئیات مواد این طرح مورد موافقت صحن مجلس قرار بگیرد. تصویب نهایی این طرح، گامی رو به جلو در شفافیت آراء نمایندگان محسوب می شود.
هسته پیگیری شفافیت آراء نمایندگان
بسیج مدرسه علمیه معصومیه
