منظور از فریم همون بدنه عینک هست که لنزها رو در خودش نگه میداره. اینها از چند جنس مختلف ساخته میشن. یا پلاستیکی هستن که رنگشون یه حالت قوس و قزحی خاصی داره و اغلب عینکهای بابابزرگی معمولاً چنین فریمی دارن. جنس اصلی اینها زیلونیت یا استات سلولز هست که اصطلاحاً بهش میگن zyl. سبک‌وزن بودن و کم‌هزینه بودن اینها از نکات مثبتشونه بطوریکه امروزه هم فریمهای خیلی سبک از زیل نازک با روکش رنگی ساخته میشن.
مخلوط نایلون و پلی‌آمیدها هم یه گزینه دیگه برای فریمهای پلاستیکی هست چون نایلون خالص خیلی شکننده‌اس و نمیشه به تنهایی از اون برای ساخت عینک استفاده کرد. ضمنا از نایلون در ساخت فریمهای اسپرت که جنس اصلیشون گلی‌آمید هست و حالت انعطاف‌پذیری بالا و مقاومت در برابر گرما سرما دارن هم زیاد استفاده میشه. کلا اشکال فریمهای پلاستیکی نسبت به انواع فلزی در اینه که اولاً راحت‌تر میشکنن و درثانی با حرارت ذوب میشن و ضمنا بعد از مدتی که آفتاب و بارون خوردن از میزان مقاومتشون کاسته میشه.
دسته دوم از فریمها انواع فلزی اونا هستن. جنس عمده اینها از مخلوط چندین فلز هست که اصطلاحا بهش میگن مونل (monel). خاصیت اینا در مقاوم بودنشون نسبت به خوردگی و قابلیت شکل دادن به اوناس و معمولا فلزی مثل پالادیم رو در ساختشون به کار میبرن. این روزا خیلی از سازندگان فریمها به استفاده از تیتانیوم در ساخت فریم علاقه پیدا کرده‌ان.
تیتانیوم یه فلز با جلای نقره‌ای خاکستریه که خیلی سبک و در عین حال محکم و مقاوم در برابر فرسودگیه. از این فلز خیلی جاها استفاده میشه. از آپولو بگیرین تا دریچه‌های مصنوعی قلب. منتها اون چیزی که توی ساخت فریم ازش استفاده میشه معمولا یه آلیاژی از تیتانیوم و نیکل و مس هست. وگرنه قیمت فریمی که از تیتانیوم خالص باشه سر به فلک میزنه.
بریلیوم هم یه فلز دیگه به رنگ استیل خاکستریه که قیمت کمتری نسبت به تیتانیوم داره و در مقابل رطوبت و خوردگی مقاومه و بیشتر بدرد کسایی میخوره که اسیدیته پوستشون بالاست یا زمان زیادی رو تو آب شوردریا میگذرونن.
فولاد زنگ نزن یا استاینلس استیل هم یه نوع دیگه انواع فریم عینک فلزی هست که از نکات مثبتش میشه به سبک‌وزنی و استحکامش اشاره کرد. همچنین معمولا اینها رو بدون استفاده از نیکل میسازن که در نتیجه ضد حساسیت هم میشن و ضمنا مضرات فلزات سمی رو هم ندارن. جنس اصلی اینا آلیاژ فولاد و کروم هست که نقش کروم در جلوگیری از فرسودگی فریم و مقاومت در برابر حرارت هست.
یه آلیاژ جدیدی که اخیرا به بازار اومده به نام تیکرال (ticral) شناخته میشه و مخلوط تیتانیوم و مس و کروم هست. خصوصیتش اینه که تمام قابلیتهای تیتانیومو داره ولی قیمتش خیلی ارزونتره.
فلکسون (flexon) یه آلیاژ دیگه‌اس که اونم بیسش تیتانیومه و بهش اصطلاحا فلز حافظه‌دار هم میگن چون یه خصوصیت جالب داره و اونم اینه که اگه بعلت فشار مچاله بشه میتونه مجددا به شکل اصلی خودش برگرده. این فریمها هم سبک و هم ضد خوردگی و ضد حساسیت هستن.
فلز دیگه‌ای که برای ساخت فریم استفاده میشه آلومینیومه که البته خالص نیست چون آلومینیوم خالص خیلی نرمه. برای افزایش سختی اون یه مقدار آهن و سیلیکون قاطیش میکنن. به غیر از این جنسهایی که گفتم گاهی هم ممکنه از فلزاتی مثل طلا و نقره هم توی عینکهای گرون‌قیمت استفاده بشه یا مثلا از چوب و یا از سنگهای زینتی که البته اینا در موارد خاص هست و عمومیت نداره.
خب، حالا همه اینا یه طرف. اون چیزی که برای اغلب افراد مهمه اینه که آیا فلان فریم به قیافه‌شون میخوره یا نه. شما میتونین برین یه مغازه عینک‌فروشی و صدها مدل فریم رو روی چشمتون بذارین تا بالاخره یکیشو بپسندین ولی عاقلانه‌تر اینه که قبل از مراجعه به عینک‌فروش بدونین حدودا دنبال چه چیزی میگردین تا در وقتتون صرفه‌جویی کنین.
سه اصل کلی برای انتخاب فریم وجود داره: اول اینکه شکل فریم باید متضاد شکل صورت باشه. دوم اینکه اندازه فریم باید متناسب با اندازه صورت باشه و سوم اینکه تکرار یه خصوصیت مثبت شما باشه (مثلا اگه چشمای آبی قشنگی دارین بهتره فریم آبی رنگ براش بخرین). از این سه اصل که بگذریم باید قدری راجع به فرم صورت افراد توضیح بدم تا بیشتر بفهمین چی به چیه.
صورت افراد مختلف رو از لحاظ فرم و شکل ظاهری به ۷ دسته تقسیم کرده‌ان. دسته اول صورتهای گرد هستن. یعنی خطوط صورت حالت انحنا دارن و طول و عرض صورت نسبتا یکسان و خطوط بدون زاویه هستن. همونطور که گفتم یه اصل در این زمینه میگه که باید فرم فریم با فرم صورت در تضاد باشن تا به هم بیان. لذا ما اینجا دنبال فریمی باید بگردیم که حالت صورت رو چهار گوش و باریک و کشیده نشون بده. بنابراین فریمهای با حالت نسبتا کشیده و دارای قاب زاویه‌دار ۴ یا ۶ گوش و با بریجهای عریض بهتر هستن. ضمنا منظورم از بریج یا پل، همون قسمت از فریم هست که روی دماغ میفته.
صورت بیضوی نوع دوم صورت هست که ایده‌ال صورت هم همینه چون یه توازن زیبا بین قسمتهای مختلف صورت برقراره. شما که چنین صورتی دارید باید برید دنبال فریمی بگردین که عرضش از عریضترین قسمت صورتتون بیشتر باشه. ضمنا نباید عینکتون خیلی باریک یا خیلی فرورفته باشه.
نوع سوم صورت مستطیلیه که ارتفاعش از عرضش بیشتره. اینها معمولا خط گونه مستقیم و بدون برآمدگی دارن و دماغاشونم درازه. ما باید کاری کنیم که اینجور صورتی رو کمی کوتاهتر نشون بدیم که توازنش برقرار بشه. برای این کار بهتره از فریمی استفاده کرد که از بالا به پایین حالت فرورفتگی داشته باشه و بریج کوتاه و کوچک داشته باشه و دسته‌هاشم نسبتا ضخیم باشه.
چهارمین نوع صورت اونایی هستن که اصطلاحا مثلثی هستن که قاعده رو به پایین دارن. یعنی گونه‌های برآمده دارن و چونه‌های عریض. بنابراین ما باید کاری کنیم که قسمت بالای صورت این افراد قدری عریضتر بنظر بیاد. برای این کار باید از فریمهای با رنگهای تند و با حالت برجسته در قسمت فوقانی فریم استفاده کرد. مثلا شاید توی فیلمای خارجی بعضی خانم منشیها رو دیده باشین که فریمهای چشم گربه‌ای استفاده میکنن که رو به بالا حالت کشیده دارن.پنجمین نوع صورت مال کساییه که صورت مثلثی با قاعده رو به بالا دارن یعنی سر مثلث روی چونه اینا قرار داره. کاری که میشه برای اینا کرد اونه که قسمت بالای صورت رو کم‌عرض‌تر جلوه داد. برای اینکار از فریمهای با رنگهای ملایم و عریض در قسمت پایین فریم و بدون حاشیه دور لنز باید استفاده کرد.
صورتهای با فرم الماسی ششمین دسته از انواع فرمهای صورت هستن. توی اینجور چهره‌ها گونه‌ها برآمده ولی چونه و چشمها کم‌عرض هستن. چنین فرمهایی جزو کمیاب‌ترینها هستن. در اینها هم باید فریمهای جلب‌توجه‌کننده مثل چشم‌گربه‌ای یا بیضوی یا ضخیم در قسمت ابرو رو انتخاب کرد که چشمها از حالت فرورفتگی خارج بشن.
آخرین فرم صورت مربعیه که چونه دارای خطوط قوی هست و صورت عریضه و طول و عرض صورت نسبتا یکیه. ما باید کاری کنیم که چنین صورتی قدری کشیده و با زاویه ملایم‌تر به چشم بیاد بنابراین باید از فریمهای باریک و کشیده و بیضوی استفاده کنیم.
برای اینکه عینک بهتر بهتون بیاد باید رنگ پوستتونو هم مد نظر داشته باشین. برای این موضوع هم سه قاعده کلی وجود داره: اول اینکه رنگ پوست همه مردم یا گرمه (یعنی ته‌رنگ زرد داره) یا سرده (یعنی ته‌رنگ آبی داره). دوم اینکه هر کسی با رنگ هم مبنای رنگ پوست خودش زیباتر بنظر میرسه. سوم اینکه رنگ فریم باید مکمل رنگ ظاهر هر شخص باشه. این رنگ ظاهر رو میشه ترکیبی از رنگ پوست و رنگ مو و رنگ چشم دونست.
در مورد رنگ پوست که توضیح دادم یه عده رنگ پوستشون سرده (اغلب اروپاییا اینطورین) یه سری هم رنگ پوستشون گرمه (مثل ما ایرانیا). رنگ چشم هم که انواع و اقسام داره. از آبی بگیر تا قهوه‌ای. رنگ مو هم مثل رنگ پوست میتونه گرم یا سرد باشه. حالا وقتی بالاخره فهمیدین که کلا گرم هستین یا سرد اونوقته که میتونین رنگ فریم رو درست انتخاب کنین. اگه رنگ کلی بدنتون گرمه بهتره از فریمهای با رنگ شتری و خاکی و طلایی و اینچنینی استفاده کنین اگر هم رنگ بدنتون سرده میتونین از فریمهای با رنگ سیاه، ارغوانی، آبی، صورتی، یشمی و غیره استفاده کنین.
یکی دیگه از مواردی که موقع خرید فریم باید بهش توجه کنین اینه که به شخصیت و زندگی اجتماعی خودتون هم باید فکر کنین. اولین نکته که باید بهش توجه کنین اینه جنبه‌های متفاوت و مختص زندگی اجتماعی خودتونو مشخص کنین. شماها چه کارایی انجام میدین؟ کجاها میرین؟ شغلتون چیه؟ و از اینجور سوالا رو باید اول جواب بدین تا بعد بتونین عینک مناسب رو انتخاب کنین. حتی ممکنه به این نتیجه برسین که بهتره چند فریم مختلف برای استفاده در جاهای مختلف داشته باشین. خوب مگه چه اشکال داره؟ مگه شما وقتی میرین فوتبال از همون کفشی استفاده میکنین که شب عروسی پاهاتون بوده؟
مسئله بعدی اینه که فریم باید درست روی چشم قرار بگیره. اولا توجه کنید که عرض فریم باید به اندازه عرض صورتتون باشه تا دسته‌هاش به کنار سرتون فشار نیارن. ضمنا لبه‌های فریم باید قدری رو به عقب برآمدگی داشته باشن تا دسته‌های عینک با جلوی صورتتون تماس نداشته باشن. چک کنید که دسته‌های عینک به اندازه کافی بلند باشن تا انحنای انتهای اونا پشت گوش قرار بگیره. البته اپتومتریستها میتوننن این انحنا رو بسته به فرم صورت شما تغییر بدن ولی طول دسته رو دیگه نمیتونن کم و زیاد کنن. خیلی از عینکها در محلی که روی دماغ قرار میگیره دارای صفحات کوچک قابل تنظیمی هستن که کمک به فیت شدن عینک میکنن. موقع انتخاب عینک به این نکته هم توجه کنید چون بعضیا رو نمیشه تنظیم کرد.
حالا که همه چی رو چک کردین و بنظرتون مشکلی نبود، چندین بار سرتون رو به بالا و پایین تکون بدین و امتحان کنین که آیا عینک از روی چشمتون میوفته یا نه؟ اگه همه چیز اوکی باشه نباید در وضعیت قرارگیری عینکتون تغییری ایجاد شده باشه. یعنی نباید بعد از تکون دادن سرتون لازم بشه که با دست عینکتون رو مجددا روی چشمتون تنظیم کنین.
یه نکته هم راجع به فریمها بگم و بحث فریم رو تموم کنم. روی دسته بعضی فریمها منجمله مال خودم سه تا عدد پشت سر هم نوشته شده. یا ممکنه مخلوط حرف و عدد باشه. اینها اعدادی هستن که به عینک‌ساز کمک میکنن که لنز و فریم درست رو به مشتری ارائه بدن. معمولا اولین عدد اندازه لنز رو نشون میده و دومین عدد اندازه بریج یا پل رو که روی دماغ میفته بیان میکنه و سومین عدد که معمولا ۱۴۰ هست هم طول دسته عینک رو نشون میده.
● خوب دیگه حالا بریم سراغ بحث شیرین شیشه عینک
چندتا اصطلاح هست که برای خریدن لنز عینک یا همون شیشه عینک لازمه که بدونین. بعضی از این شیشه ها فتوکرومیک یا فتوکروماتیک هستن. معنی این کلمه اینه که داخل این لنزها میلیونها مولکول کلرید نقره وجود داره که اینا نسبت به عبور نور مرئی شفاف هستن ولی وقتی نور حاوی اشعه ماورائ بنفش بهشون بخوره (مثلا نور خورشید) یه واکنش شیمیایی توی شیشه رخ میده بطوریکه مولکولهای کلرید نقره تغییر شکل ساختمانی میدن و بخشی از نور عبوری رو جذب میکنن. میزان این تغییر شکل به میزان اشعه ماوراء بنفش ربط داره. بنابراین میبینین که این امکان وجود داره که شما یه جایی باشین و نور هم زیاد باشه ولی رنگ شیشه عینکتون تیره نشه. دلیلش اینه که اشعه ماورائ بنفش نبوده. این حالت بخصوص توی ماشین رخ میده چون ممکنه شیشه ماشین بخش عمده اشعه ماورائ بنفش رو جذب کنه. اونایی که عینک آفتابی میسازن معمولاً خود عینک رو یه مقدار تیره میسازن که تو هر نوری که باشه هم تیره بنظر بیاد.
اصطلاح بعدی آنتی رفلکس هست. یه مشکلی که توی عینکها هست اینه که گاهی ممکنه نور از قسمت پشت شیشه لنز (یعنی سمتی که طرف چشم قرار داره) به سمت چشم بازتاب پیدا کنه. در وضعیت شدید حتی ممکنه شما بازتاب چشم خودتونو توی شیشه عینک ببینین. برای حل این مشکل هست که شیشه های آنتی رفلکتیو (AR) اختراع شدن. در اصل یه لایه نازک از یه ماده خاص رو که ضریب بازتاب خیلی کم داره روی سطح داخلی شیشه عینک کشیده ان. همین موضوع باعث میشه که این جور لنزها حالت بازتاب شدید نور رو هم نداشته باشن. مثلاً شاید دیده باشین که نور یه چراغ باعث میشه که یه نقطه شدیدا نورانی روی سطح لنز دیده بشه (بخصوص موقع رانندگی در شب) یا مثلا موقع مصاحبه تلویزیونی اگه طرف مصاحبه لنز آنتی‌رفلکس استفاده نکرده باشه بازتاب نورافکنهای فیلمبرداری رو میشه تو عینکش دید اما توی لنزهای آنتی‌رفلکس یا ضدبازتاب چنین حالتی دیده نمیشه. لنزهای آنتی‌رفلکس دارای یه ته‌رنگ سبز یا بنفش کم‌رنگ هستن که دلیلش به جنس لایه ضدبازتاب برمیگرده که معمولا از جنس اکسید فلز هستش.
خصوصیت بعدی ضدخش بودن لنز هست. همونطور که میدونین لنزها هم میتونن از جنس شیشه باشن و هم از جنس پلاستیک. شیشه رو نمیشه به این راحتیا خط انداخت ولی پلاستیک رو چرا. واسه همینه که روی لنزهای پلاستیکی یه لایه نازک از الماس مصنوعی پوشش میدن تا خش نیفته.
