قابل درک است که یک پدیدآورنده ترجیح دهد وقت خود را صرف خلق آثار کند تا پیگیریهای اداری و حقوقی مواردی که آثارش بیاجازه استفاده شده است. قسمت مهمی از وظیفه سازمانهای مدیریت جمعی حقوق هم اینست که موارد نقض حقوق را خصوصاً در اینترنت پیدا کنند و به نمایندگی از صاحب اثر تعقیب کنند. ما در ایران چنین سازمانهایی نداریم، آیا پس صاحبان آثار باید «بیخیال» تعقیب موارد نقض حقوقشان شوند؟ به چهار علت عمده: خیر!
۱ـ واکنش به نقض حقوق قسمت مهمی از پرسونال برندینگ یک صاحب اثر را میسازد. اگر صاحب اثر نسبت به رعایت حقوق خود حساس و دقیق باشد، او به تدریج به این حساسیت و دقت شناخته خواهد شد و این یعنی همگان از پیش میدانند استفاده بیاجازه از آثار وی یعنی دردسر. واکنش هنرمند به نقض حقوق بازدارندگی میسازد.
۲ـ در مقابل، واکنش نداشتن به موارد نقض حقوق این سیگنال را به استفادهکنندگان بالقوه خواهد فرستاد که آثار این پدیدآورنده «رایگان» و استفاده از آنها «آزاد» است. حتی تصمیم به واکنش به برخی موارد مهمتر نقض حقوق و رها کردن بقیه، مخاطبان را در الزام به رعایت حقوق گیج خواهد کرد و این یعنی پذیرش ریسک عدم رعایت از سوی استفادهکنندگان از آثار. کار به جایی خواهد رسید که تعداد موارد نقض چنان زیاد شود که عملاً قابل پیگیری نباشد و از کنترل خارج شود. به این ترتیب استفادهکنندگان، صاحب اثر را «مجبور» به رها کردن حقوق خود کردهاند.
۳ـ واکنش یا عدم واکنش به موارد نقض حقوق تاثیر مستقیم بر ارزش مادی آثار پورتفولیوی یک پدیدآورنده خواهد داشت. آثار پدیدآورندهای که نقض حقوقش را با جدیت دنبال میکند و برای پیشگیری از نقض حقوقش سیاستگذاری و برنامهریزی دارد، ارزشگذاری بیشتری میشود تا آثار کسی که به این مسائل بیتفاوت است گویی قصد درآمدزایی از حرفه هنریاش را ندارد. تاثیر روی ارزش مادی آثار، هنگام چانهزنی بر سر مبلغ قراردادهای واگذاری حقوق یا انواع اجازهنامهها و نیز هنگام کارشناسی تعیین مبلغ خسارت در دعاوی مطالبه خسارت بابت نقض حقوق، خود را نشان خواهد داد.
۴ـ عدم واکنش روی نگرش دادگاه به دعاوی نقض حقوق یک پدیدآورنده هم تاثیر خواهد گذاشت. قاضی نمیتواند عدم پیگیری سایر موارد نقض حقوق را ندیده بگیرد. ممکن است به این نتیجه برسد که مثلاً دعوای کیفری از روی خصومت شخصی است نه احقاق حق، وگرنه چرا سایر موارد را تعقیب نمیکند؟ دادگاهها در اینباره گاه به افراط رفته و نقض حقوق را اصولاً در بستر اینترنت قابلتصور نمیدانند. آن دسته از آرا دادگاهها که چنین راهی را گزیدهاند معمولاً مربوط به آثاری میشده که موارد دیگری از نقض که پیگیری نشدهاند، داشته است. واضح است اگر صاحبان حقوق چشم بر حتی از یک مورد از موارد نقض حقوق خود در فضای مجازی نبندند، تاثیرغیرقابلانکاری بر این تصور خواهد داشت.
نتیجه:
فراموش نکنید: اولین کسی که به حقوق آثارتان احترام میگذارد خود شما هستید! بدون ایفای این نقش انتظار رعایت حقوق از دیگران نمیتوان داشت. موارد نقض حقوقتان را بدون پیگیری و در صورت لزوم تعقیب قضایی رها نکنید.
