اگر متوجه شوید اثر هنری دیجیتال شما بدون اجازه در تبلیغات یک استارتاپ خارجی استفاده شده چه خواهید کرد؟ برای بررسی راه‌کارهای پیش روی پدیدآورنده‌ی ایرانی درصورتیکه از اثر هنری او در جایی خارج از ایران بدون اجازه‌ی او استفاده شود (مورد نقض حقوق قرار گیرد)، یک پرونده فرضی را بررسی می‌کنیم.
پرونده فرضی: هنرمندی ایرانی به نام سارا اثر هنری دیجیتال خاص و زیبایی خلق می‌کند و آن را در حساب‌های شبکه‌های اجتماعی خود با دنبال‌کنندگانش به اشتراک می‌گذارد. چند روز بعد، یک استارتاپ فناوری مستقر در آلمان از این اثر سارا بدون اجازه‌ی او در امور تبلیغاتی خود استفاده می‌کند. اثر هنری سارا در وب‌سایت استارتاپ و بروشورهای چاپی نمایش داده می‌شود.
سارا این موضوع را متوجه شده و می‌خواهد بداند چه اقدامات قانونی‌ای می‌تواند انجام دهد تا از آثار کپی‌رایت خود محافظت کرده و جبران خسارت کند؟
اتباع کشورها در کشورهای خارجی با اتکا به اصول پیمان بین‌المللی برن احقاق حق می‌کنند. به موجب این پیمان، کشورهای عضو مکلفند از اتباع کشورهای دیگر که عضو این پیمانند، چنان حمایت کنند گویی آنها هم تبعه خودشان هستند (معروف به قاعده «رفتار ملی»).
مساله اینست که ایران عضو پیمان برن نیست.
پس تکلیف سارا چه می‌شود؟ آیا باید دست از احقاق حق بشوید؟ خیر.
عضویت نداشتن ایران در پیمان برن بر نحوه‌ی واکنش سارا به وضعیت تأثیر می‌گذارد ولی به این معنی نیست که هیچ تلاشی نمی‌شود کرد.
تحلیل حقوقی و راه‌حل‌های پیشنهادی:
۱ـ اثبات تعلق کپی‌رایت به او:
سارا باید مدارک قاطع از خلق اثر هنری خود داشته باشد؛ مثلاً فایل‌های اصلی، پیش‌نویس‌ها و زمان‌های ثبت‌شده (تایم استمپ‌ها)
۲ـ نامه توقف و انصراف (Cease and Desist Letter):
سارا می‌تواند نامه‌ای به استارتاپ آلمانی بفرستد و از آنها بخواهد استفاده‌ی بدون اجازه از اثر هنری او را متوقف کنند.
۳ـ اقامه‌ی دعوای کپی‌رایت در آلمان:
چون سارا نمی‌تواند برای شناسایی خودکار کپی‌رایت خود در آلمان به پیمان برن تکیه کند، باید راه‌های داخلی و قانونی در آلمان را بررسی کند. این ممکن است نیاز به همکاری با یک وکیل آلمانی برای طرح ادعای نقض و درخواست خسارت در دادگاه‌های آلمان داشته باشد.
احتمال اینکه دادگاه آلمان به استناد عدم عضویت ایران در پیمان برن صد در صد دعوای او را رد و او را بی‌حق شناسایی کند ضعیف است. (متاسفانه عکسش صادق نیست: عدم شناسایی هیچ حقی برای تبعه خارجی در دادگاه ایران کاملاً ممکن است!️)
۴ـ استفاده از رسانه‌های اجتماعی و آگاهی عمومی:
علاوه بر اقدامات قانونی، سارا می‌تواند با استفاده از کمپین‌های رسانه‌های اجتماعی موضوع نقض کپی‌رایت خود را بر سر زبان بیاندازد. گاهی اوقات جلب حمایت عمومی و جلب توجه به موضوع می‌تواند شرکت‌ها را به حل و فصل دوستانه مسائل ترغیب کند.
۵ـ بررسی مکانیزم‌های جایگزین حل اختلاف:
پیش از توسل به دادخواهی در دادگاه، سارا می‌تواند مکانیزم‌های جایگزین حل اختلاف مانند داوری یا میانجی‌گری را بررسی کند. این فرآیندها می‌توانند نسبت به دادخواهی‌های سنتی زمان و منابع کمتری ببرند و ممکن است به راه‌حلی بر اساس جلب نظر طرفین منجر شوند.
۶ـ استفاده از کانال‌های دیپلماتیک:
هرچند این رویکرد کمتر رایج است، سارا می‌تواند با مراجع دیپلماتیک مرتبط یا وابسته‌ی فرهنگی بین ایران و آلمان تماس بگیرد تا در حل مسأله‌ی نقض کپی‌رایت خود راهنمایی و حمایت دریافت کند.
⚖️
نظر شما چیست؟
اگر شما در وضعیت مشابه قرار بگیرید چه می‌کنید؟
