زندگی در عصر مدرن و صنعتی باعث شده اصول و قوانین متفاوتی در حوزه‌های کاری مختلف وضع شود و روز به‌روز نیز بر آن‌ها افزوده گردد. این موضوع در دنیای معماری و ساخت و ساز نیز به خوبی دیده می‌شود. طراحی پایدار به عنوان یکی از مهم‌ترین مباحث موجود در زمینه ساخت و ساز، توسط معماران و طراحان بسیاری مورد توجه قرار می‌گیرد. در این مطلب از وب‌سایت استادکار با شما هستیم تا به‌طور مفصل به همین موضوع بپردازیم و ببینیم طراحی پایدار چیست؟
معماری دنیای امروز به دنبال ایجاد پایداری و توسعه‌ای است که با کمک آن بتواند با مشکلات عصر صنعت رو به رو شده و آسیب‌های احتمالی که ناشی از طراحی ساختمان‌ها، معماری بناها و… هستند را به حداقل برساند.
به طور کلی می‌توان گفت طراحی پایدار که با عناوین دیگری همچون طراحی سبز، معماری سبز، معماری پایدار، طراحی اکولوژیک، توسعه پایدار شهری و… نیز شناخته می‌شود، به فلسفه طراحی اشیا، ساخت محیط یا حتی ارائه خدماتی است که با قانون‌های پایداری محیط زیست در تقابل نبوده و کاملاً سازگار است.
همان‌طور که از این تعریف می‌توان حدس زد، طراحی پایدار با این هدف انجام می‌شود که تأثیرات منفی بر محیط زیست را با کمک طراحی‌های ماهرانه و حرفه‌ای به حداقل برساند. به همین دلیل هم هست که ساختمان‌هایی که با کمک طراحی پایدار ساخته می‌شوند، کمترین میزان از ناسازگاری را با محیط زیست خواهند داشت.
بد نیست به این موضوع نیز اشاره کنیم که از جمله عواملی که موجب مطرح شدن چنین ایده و طرحی شدند، می‌توان به افزایش گرمایش جهانی و تغییرات آب و هوای زمین، جلوگیری از هدر رفت منابع و همین‌طور تغییر زیست بوم اشاره کرد.
بیشتر بدانید: معماری ارگانیک چیست؟ اصول و روشهای آن چگونه است؟
معماری یا همان طراحی پایدار برای اجراسازی خود از اصولی برخوردار است که اگر بخواهیم آن‌ها را برایتان روشن کنیم، می‌توانیم به این موارد اشاره نماییم:
بر اساس این اصل، تمامی بناها باید به گونه‌ای طراحی شوند که با محیط زیست و همین‌طور شرایط اقلیمی سازگاری داشته و هماهنگ باشند. این موضوع باید به شکلی صورت بگیرد که ضمن تأمین نیازهای امروزی بشر، امکان استفاده از منابع انرژی موجود برای آیندگان نیز فراهم باشد.
این اصل از طراحی پایدار به سوخت‌های فسیلی و سایر انرژی‌ها مربوط می‌شود، آن هم به شکلی که طراحی سازه با کمترین میزان از نیاز به سوخت فسیلی و سایر انرژی‌ها انجام گرفته و منابع موجود در طبیعت را نیز به صورت به مراتب کمتری مورد استفاده قرار دهد.
در کنار این، امکان استفاده از مصالح قابل بازیافت هم فراهم خواهد بود. یکی از مهم‌ترین نتایج رعایت این اصل، به حداقل رسیدن آلودگی‌های زیست محیطی خواهد بود و همین مسئله نیز امتیاز بسیار بالایی به حساب می‌آید.
بیشتر بدانید: روشهای بهینه سازی مصرف انرژی خانه‌های قدیمی
بر اساس این اصل از طراحی پایدار، مصالح به‌کاررفته در طراحی ساختمان‌ها باید از دوام و مقاومت بالایی برخوردار بوده و به دنبال آن نیز نیاز کمتری به مواد شیمیایی و همین‌طور انرژی داشته باشند.
اصل بعدی از طراحی پایدار به طور خاص، افراد و ساکنین ساختمان را هدف قرار می‌دهد. بر اساس این اصل، معماری و طراحی پایدار باید به شکلی انجام بگیرد که حضور ساکنین، محترم شمرده شده و نیازهای روحی و جسمی آن‌ها نیز تا حد ممکن رعایت و تأمین گردد.
شرایط موجود در این اصل از طراحی پایدار و همین‌طور توجه به عنصر طبیعت و حضور پررنگ آن در محیط زندگی ساکنین باعث می‌شود سطح روانی آن‌ها بهبود پیدا کرده و تأثیرات بسیار خوبی نیز بر روحیات و افکارشان داشته باشد.
بیشتر بدانید: مینیمالیسم در معماری داخلی : خصوصیات سبک مینیمال
اصل کل‌گرایی در طراحی پایدار، نشان می‌دهد تمامی اصولی که در این طراحی و معماری به کار گرفته می‌شوند، باید روند کاملی داشته باشند و در نهایت نیز به ساخت محیط زیستی سالم‌تر، منجر گردند. به همین دلیل نیز تمامی تصورات و مسائل موجود در طراحی پایدار با هدف ترسیم و تجسم کل‌گرایی پیش خواهند رفت.
بر اساس این اصل از طراحی پایدار، تمامی سازه‌ها باید با ملایمت کامل در زمین ناحیه مورد نظر قرار بگیرند و به گونه‌ای کار شوند که با محیط پیرامون خود، هماهنگی و سنخیت لازم را داشته باشند. اصولاً سازه‌هایی که انرژی را به صورت بی‌رویه‌ای مصرف کرده و آلودگی بسیاری تولید می‌کنند، هیچ‌گونه سنخیتی با مصرف‌کنندگان خود نداشته و با آن‌ها بیگانه خواهند بود. به همین دلیل نیز هیچ‌گاه نمی‌توانند زمین را به صورت کاملاً آرام و سبک احساس نمایند.
طبیعتاً تمامی اصول و قوانینی که در مفهوم طراحی پایدار، معنا یافته و به کار گرفته می‌شوند، بر اساس اهداف بلندبالا و مهمی تعیین می‌گردند. همان‌طور که پیش از این نیز اشاره کردیم توسعه و طراحی پایدار به طور کلی و در مفهوم اصلی خود به دنبال آن است که هر سازه و ساختمانی که طراحی و ساخته می‌شود، کمترین میزان از آسیب و ضرر را برای محیط زیست و اقلیم خود داشته باشد.
با این حال اگر بخواهیم اهداف توسعه پایدار یا همان طراحی پایدار را به طور دقیق و کاملی مورد بررسی قرار دهیم، می‌توانیم به این موارد اشاره نماییم:
بیشتر بدانید: تفاوت دکوراسیون داخلی، طراحی داخلی و معماری داخلی در چیست؟
با تمامی توضیحاتی که تا به اینجا ارائه دادیم، احتمالاً در ذهن شما چنین سؤالی مطرح می‌شود که طراحی پایدار در معماری دقیقاً به چه صورتی انجام می‌گیرد و چگونه می‌توان آن را در معماری پیاده‌سازی و مهیا ساخت. برای این کار می‌توان به چند نمونه و مثال اکتفا کرد:
برای رعایت طراحی پایدار در معماری لازم است که طرح‌هایی ساده‌تر و ظریف‌تر داشته باشید، چراکه این موارد به مواد به‌کاررفته کمتری احتیاج داشته و در نهایت نیز قابلیت بازیافت بالاتری خواهند داشت. باید بگوییم ممکن است در بسیاری از شرایط، ساده کردن یک طرح برای معمار، به گونه‌ای منجر به شکل‌گیری نوعی بی‌توجهی نسبت به توانایی افزایش کارایی محصول شده یا نسبت به افزایش اثرات زیست محیطی، غفلت و کم‌توجهی شود.
بیشتر بدانید: معماری بیونیک چیست؟
درست است که شاید در نظر اول، این مورد با مورد قبلی در تضاد باشد، اما بین اینکه شما بخواهید یک طراحی پیچیده داشته باشید یا به سراغ سودمند و مفید بودن آن بروید، تفاوت بسیار زیادی وجود خواهد داشت. به طور کلی استفاده از بیشترین مزایای کاربردی و ارزش‌های افزوده در هر طرحی، علاوه بر آنکه آن را جذاب‌تر می‌کند، به کاهش تعداد محصولات بلااستفاده و دورریختنی نیز کمک خواهد کرد! این دقیقاً همان چیزی است که در طراحی پایدار به آن احتیاج داریم.
این مورد نشان‌دهنده آن است که شما باید تا حد ممکن، قسمت‌های مختلفی از محصول خود را تنها با یک نوع از مصالح و مواد، طراحی نمایید. مهم‌ترین نتیجه‌ای که از این کار به دست می‌آید، این است که بازیافت محصول در نهایت آسان‌تر و کارآمدتر خواهد بود.
نکته مهمی که به هیچ عنوان نباید از قلم بیندازید این است که اکیداً نباید برای کاهش تنوع و مواد به‌کاررفته در محصولات خود از مواد مضر و خطرناک استفاده کنید. بنابراین قاطعانه باید به این موضوع اشاره کنیم که در طراحی پایدار خود باید تا حد ممکن مواد سمی، غیرقابل بازیافت و همین‌طور تجدیدناپذیر را به کار نگیرید.
بیشتر بدانید: تفاوت معماری داخلی و طراحی داخلی چیست؟
در طراحی و تولید محصول خود به سراغ روندهایی بروید که برایتان مناسب‌تر هستند. برای مثال برای قطعاتی که پیچیدگی کمتری دارند یا حجم آن‌ها کمتر است، می‌توانید به جای قالب‌گیری‌های تزریقی از روش شکل‌دهی در خلاء استفاده کنید. با این کار و البته نمونه‌های مشابه آن کمک بسیاری به طراحی پایدار خواهید کرد.
بهتر است در روند تحقق طراحی پایدار به سراغ طراحی محصولاتی باشید که قابلیت ارتقا داشته باشند و با کمک تغییراتی که در تکنولوژی روز دنیا اتفاق می‌افتند، قابل به‌روزرسانی باشند. این کار در نهایت می‌تواند موجب صرفه‌جویی در مواد مصرفی شده و هزینه‌های تولید را نیز به مراتب کاهش دهد.
همان‌طور که مشاهده کردید می‌توان با رعایت برخی از سیاست‌های کاری و استفاده از اصول مشخصی در طراحی و معماری، محیط زیست را تا حد امکان از گزندهای ساختمانی در امان نگه داشت. این کار در نظر اول کمی سخت دیده می‌شود، اما در نهایت به طراحی اصولی‌تر، هوشمندانه‌تر و همین‌طور با مطابقت بالاتری با محیط زیست منجر خواهد شد.
