وقتی یک نمایش به دست کارگردان سپرده می‌شود تا با طراح صحنه همکاری کند، اولین قدم، رسیدن به توافقات اولیه است. در این مرحله، بر اساس متن نمایشنامه و نیازهای آن، نوع طراحی صحنه مشخص می‌شود. طراحی صحنه به‌طورکلی به شش دسته مختلف تقسیم می‌شود که هرکدام ویژگی‌های خاص خود را دارند و برای ایجاد فضاهای متفاوت به کار می‌روند.
طراحی صحنه یکی از مؤلفه‌های حیاتی در خلق یک اثر نمایشی موفق به شمار می‌آید. طراح صحنه با بهره‌گیری از عناصری چون دکوراسیون، رنگ، نورپردازی و بافت‌های مختلف، فضایی می‌سازد که به تماشاگران کمک می‌کند تا به‌طور کامل در دنیای نمایش غوطه‌ور شوند. این المان‌ها نه‌تنها داستان را تقویت می‌کنند، بلکه احساسات و ارتباط عمیق‌تری را بین مخاطب و اثر به وجود می‌آورند.
انواع طراحی صحنه را می‌توان از منظرهای مختلفی دسته‌بندی کرد. در ادامه به برخی از رایج‌ترین آن‌ها اشاره می‌کنیم:
سبک‌های مختلفی برای طراحی کردن صحنه وجود دارد که هرکدام بر اساس نیاز کارگردان و داستان اصلی مورد اجرا قرار می‌گیرد. انواع طراحی صحنه بر اساس سبک و سیاق، به دسته‌های مختلفی تقسیم می‌شود که هر یک با ویژگی‌ها و رویکردهای خاص خود، تناسب بیشتری با ژانرها و مفاهیم مختلف دارند. از سبک‌های واقع‌گرایانه گرفته تا طراحی‌های انتزاعی، هرکدام به نحوی تلاش می‌کنند تا فضای داستانی و موقعیت‌های نمایش را به شکلی خلاقانه و جذاب برای تماشاگر به تصویر بکشند
اما برخی از انواع سبک‌های طراحی صحنه عبارت‌اند از:
طراحی صحنه بر اساس نوع فضا یکی از جنبه‌های مهم در خلق تجربه‌های بصری و نمایشی است. نوع فضایی که یک نمایش در آن رخ می‌دهد، به‌طور مستقیم بر انتخاب عناصر صحنه، دکور، نورپردازی و حتی حرکت بازیگران تأثیر می‌گذارد. طراحی صحنه باید با دقت به محیط فیزیکی نمایش، چه در فضاهای بسته و چه در فضاهای باز، پاسخ دهد و به‌گونه‌ای باشد که بتواند بیشترین تأثیر را بر مخاطب بگذارد. از صحنه‌های کوچک و جعبه‌ای گرفته تا فضاهای وسیع و باز، هر نوع فضا نیازمند طراحی خاصی است که به نوع نمایش و کارکرد آن کمک کند تا بتواند به بهترین شکل ممکن حس و حال نمایش را منتقل کند.
این روش طراحی با استفاده از نقاشی صحنه‌ها یا اسلایدرها و فیلم‌هایی که توسط ویدئو پروژکتورها روی صحنه ایجاد می‌شود، طراحی می‌گردد. بنابراین طراح صحنه بیشتر در هماهنگی‌ها و طراحی، نقش داشته و تولید صحنه معمولاً توسط هنرمندان نقاش ایجاد می‌شود. در این طراحی، دکور و عناصر صحنه در طول اجرا تغییری نمی‌کنند و در جای خوب ثابت خواهند ماند.
در این روش، روی یک سکوی بزرگ تمامی صحنه‌ها از ابتدا طراحی و تولید می‌شود و سپس با استفاده از نورپردازی و پرده، صحنه‌های مختلف نمایش داده‌شده و بازیگران در قسمت‌های مختلف سکو، جابه‌جا می‌شوند و در صحنه‌های جدید بازی می‌کنند. اما از ویژگی‌ها و خوبی‌های طراحی صحنه روی سکو می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
این نوع طراحی با فرض جعبه‌ای بودن صحنه اجرا صورت می‌گیرد. این جعبه با چهار وجه ایجاد و پوشانده شده است، حال فرض کنید دیوار چهارم وجود نداشته و مخاطبان از روی صندلی خود بتوانند داخل صحنه را تماشا کنند. این نوع طراحی به دو روش انجام می‌شود به این صورت که هر صحنه با صحنه بعد کاملاً متفاوت بوده و به‌صورت جداگانه طراحی شود و یا صحنه‌ها قابل تعویض و تبدیل به صحنه بعد باشد. که هرکدام مزایا و معایب خود را دارند ولی هردو نیاز به محاسبه درست زمان و تمهیدات لازم جهت تغییرات دکور دارند.
در این نوع از طراحی صحنه یک پایه ثابت یا یک بیس اولیه طراحی شده و صحنه‌های مختلف با تغییرات المان‌های مختلف و دکوراسیون‌های متفاوت تغییر می‌کند و صحنه‌ای به صحنه دیگر تبدیل می‌شود. درواقع در این نوع طراحی صحنه، لوازم صحنه و المان‌های آن قابل‌تغییر هستند.
برای طراحی متحرک صحنه از المان‌هایی استفاده می‌شود که با تغییر حالت و شکل، به المان جدید که در صحنه بعد استفاده می‌شود، تبدیل شوند. این نوع طراحی صحنه از جذاب‌ترین طراحی‌ها برای مخاطبان است.
درواقع طراحی صحنه متحرک به طراحی و اجرای صحنه‌هایی گفته می‌شود که در طول اجرا، اجزای آن حرکت کرده و تغییر شکل می‌دهند. این نوع طراحی، به طراحان امکان می‌دهد تا دکورها، پرده‌ها، یا حتی بخش‌هایی از صحنه را جابجا کنند و فضاهای مختلفی را در مدت‌زمان کوتاهی ایجاد کنند.
طراحی با استفاده از نورپردازی در فضاها و صحنه‌های مختلف انجام گرفته و نور جایگزین حجم و دکور می‌شود. طراحی صحنه با استفاده از نور یکی از مواردی است که نیاز به تخصص دارد و طراحان صحنه ایده و فکر آن را انجام داده و طراح نور آن را پیاده‌سازی می‌کند. در این مدل از صحنه‌پردازی، منبع نور، رنگ نور، شدت نور و حتی جهت نور از عناصر اصلی برای جلوه دادن به صحنه هستند.
طراحی صحنه با استفاده از نورپردازی یکی از مهم‌ترین عناصر در خلق یک فضای نمایشی جذاب و تأثیرگذار است. نورپردازی، به‌عنوان زبان بصری، قادر است تا جو، احساسات و حتی داستان یک نمایش را به مخاطب منتقل کند.اما اهمیت نورپردازی در طراحی صحنه عبارت است از:
اگر شما هم قصد طراحی صحنه و طراحی لباس دارید، استودیو سلمک در این زمینه می تواند به شما کمک کند. استودیو سلمک با سالها تجربه در زمینه طراحی صحنه و به دست آوردن جوایز معتبر از جشنواره های مختلف توانسته یکی از برندهای معتبر در صنعت طراحی صحنه تئاتر، نمایش، برنامه، فیلم و سریال باشد.
