مشکل نوسان برق در منزل موضوعی است که بسیاری از ما با آن رو به رو شده‌ایم. گاهی به دلایل مختلف این مشکل به یک دغدغه روزانه تبدیل می‌شود. نوسانات برق در منازل یکی از دلایل اصلی آسیب رساندن به وسایل الکترونیکی مانند یخچال، تلویزیون، کولر گازی و سایر دستگاه‌های گران قیمت خانگی است. اما علت نوسان برق در منزل چیست؟ چگونه می‌توان از بروز این مشکل جلوگیری کرد؟ برای پاسخ دادن به این سؤالات و بررسی راه حل‌های رفع این مشکل مهم با ما در ادامه این مطلب همراه باشید.
برق شهری در هر کشوری دارای مشخصه‌های ثابتی است که در بخش خانگی این کشور مورد استفاده قرار می‌گیرد. لوازم برقی نیز با همین مشخصات ساخته و روانه بازار می‌شوند. به این ترتیب این وسایل برقی در رنج مشخصی کار می‌کنند. افزایش یا کاهش میزان جریان برق و تغییر رنج آن، به نوسان برق در منزل مشهور شده است. دلایل مختلفی مانند رعد و برق ، نشتی جریان از کابل ها ، بارش باران و خیس شدن مسیر سیم کشی از دلایلی هستند که معمولاً باعث ایجاد نوسان برق منتقل شده از نیروگاه‌ها به شهرها و منازل می‌شوند.
مانند هر کشوری، برق شهری در کشور عزیز ما ایران نیز دارای مشخصه‌های استانداری برای رنج برق است. در ایران رنج برق منازل 220 ولت و 50 هرتز است. با توجه به این مشخصه‌های استاندارد، تمام لوازم خانگی تولید ایران یا لوازم الکتریکی که وارد بازار ایران می‌شوند نیز در این رنج مشخص بهترین عملکرد خود را دارند. نوسان برق در منازل به معنای افزایش یا کاهش این رنج است که می‌تواند باعث آسیب رساندن به دستگاه‌ها شود.
به طور معمول تا 5 درصد تغییر ولتاژ برق منازل مشکلی در کارکرد دستگاه‌ها ایجاد نمی‌کند. اما افزایش دامنه نوسان به بیش از 5 درصد خطرناک خواهد بود. بنابراین ولتاژ برق نباید از 230 بیشتر و از 210 ولت کمتر شود. در اکثر دستگاه‌های خانگی نیز دامنه ولتاژ مجاز روی بدنه دستگاه یا در کاتالوگ آن درج شده است. شما می‌توانید با استفاده از دستگاه اهم متر یا مولتی متر ولتاژ برق منازل یا مدار در کارگاه‌ها و کارخانه‌ها را اندازه گیری کنید. دستگاه سنجش ولت با شناسایی ولتاژ دقیق مشخص می‌کند که برق منازل یا کارگاه در محدوده استاندارد قرار دارد یا خیر.
برای تشخیص دلایل اصلی نوسان برق، علاوه بر ولتاژ و اهم که سنجش آن با اهم متر انجام می شود، شدت جریان مدار نیز باید سنجیده شود. با استفاده از دستگاه کلمپ متر یا همان مولتی متر کلمپی می توان جریان مصرفی هر یک از مصرف کننده ها را بررسی کرد. بررسی جریان مصرف دستگاه های مختلف خانگی با استفاده از کلمپ متر به شما کمک می کند تا عیب های احتمالی مرتبط با نوسان برق در خانه را تشخیص دهید. دستگاه کلمپ متر برند کیس یکی از دستگاه‌های کاربردی و ارزان قیمتی است که دانشجویان یا تکنسین‌های برق می‌توانند از آن برای بررسی شدت جریان برق استفاده کنند.
دلایل زیادی برای نوسان برق در خانه یا کارگاه‌های صنعتی وجود دارد. بخشی از این دلایل مرتبط با شبکه سراسری انتقال برق هستند. مانند افزایش فشار بر شبکه، وجود اشکال در مسیر انتقال برق (رعد و برق، بارش باران و..)، مشکلات مربوط به سیم کشی و مستهلک شدن ترانس ها. اما بخشی دیگر، که در اکثر موارد علت اصلی نوسان برق در منزل هستند، به استفاده نامناسب مشترک از شبکه برق شهری ارتباط دارند. معمولاً موارد زیر مهم‌ترین دلایل ایجاد نوسان برق در منازل هستند:
· استفاده از دستگاه‌های پر مصرف به صورت همزمان
· استفاده از دستگاه‌هایی با ولتاژ القایی بالا مانند لوازم جوشکاری
· وجود دستگاه معیوبی که میزان مصرف برق آن ثابت نیست
· عدم استفاده از ظرفیت مناسب (کنتور تک فاز و سه فاز)
اولین قدم برای جلوگیری از نوسانات برق، پیدا کردن علت نوسان برق در منزل است. در بالا به دلایل اصلی وجود نوسان برق در خانه اشاره کردیم اما تشخیص اینکه دستگاه یا شبکه دچار مشکل هستند نیاز به ابزارهای سنجش دقیق دارد. به همین دلیل است که تکنسین‌های برق از مولتی متر کلمپی استفاده می‌کنند. با استفاده از مولتی متر کلمپی برند کیس می‌توانید با هزینه بسیار اندک ولتاژ شبکه را اندازه گیری کنید. همچنین این دستگاه به عیب یابی و پیدا کردن محل خرابی تجهیزات الکترونیکی نیز کمک می کند. بعد از پیدا کردن مشکل نوبت به رفع آن می‌رسد.
در صورتی که مشکل از برق شبکه سراسری است باید به حوادث شبکه برق محل زندگی خود اطلاع دهید تا مشکل را در اسرع وقت برطرف کنند. اگر مشکل از سیم کشی داخلی ساختمان است، بهتر است از یک تکنسین حرفه‌ای برق کمک بگیرید. در نهایت خارج کردن لوازم برقی پرمصرف یا معیوب از شبکه راه حل آخر حل مشکل نوسانات برق است. در صورتی که ظرفیت اشتراک کافی نیست، می‌توانید با ارتقا از حالت تک فاز به سه فاز (380 ولت) و یا ارتقا کنتور تک فاز مشکل خود را حل کنید و دیگر نگران افت ولتاژ و نوسان برق در منزل نباشید.
با اینکه استفاده از راه های جلوگیری از نوسان برق منازل می تواند تا حد زیادی کارساز باشد؛ اما همچنان نوسانات برقی اجتناب ناپذیر است و حوادث غیر مترقبه می‌تواند در هر زمانی باعث ایجاد نوسان برق در منزل شود. به همین دلیل استفاده از محافظ برق برای لوازم الکتریکی گران قیمت منزل یکی از اولین کارهایی است که باید انجام دهید. با استفاده از محافظ برق، در صورت نوسان برق یا افت ولتاژ سریعاً دستگاه از مدار خارج شود تا آسیبی به آن وارد نگردد. این روش یکی از بهترین راه‌های جلوگیری از آسیب رساندن نوسان برق در خانه به لوازم ارزشمند است.
