فرهنگ و تمدن استان آذربایجان شرقی ریشه در تاریخ ایران دارد. مکان‌های تاریخی، آداب و رسوم، موسیقی، لباس‌های محلی و زبان ترکی نشان از فرهنگ اصیل این منطقه دارند و غذاهای سنتی و محلی این استان شهرت زیادی در بین مردم شهرهای دیگر ایران دارند. غذاهای این استان به کوفته و خورشت هویج تبریز و یا کباب معروف شهر بناب خلاصه نمی‌شود.
آب‌‌و‌هوا و خاک حاصلخیز این منطقه باعث رونق در پرورش دام و کشاورزی در شهرهای مختلف شده و غذاهای این شهرها هم با استفاده از این مواد تازه و طبیعی درست می‌شوند.
اگر بخواهیم یکی از لذیذترین غذاهای استان آذربایجان شرقی را معرفی کنیم بدون شک از کوفته تبریزی نام می‌بریم که به اندازه کافی شناخته شده است و طرفداران بی‌شماری دارد.
گوشت چرخ‌کرده، لپه، سبزی کوفته، برنج، تخم‌مرغ، رب و ادویه مواد لازم برای درست کردن کوفته تبریزی‌اند. بسیاری از تبریزی‌ها داخل کوفته را با گردو، زرشک، پیازداغ و آلو پر می‌کنند و این کار باعث می‌شود این غذا طعم لذیذتری داشته باشد.
اگر به شهر تبریز سفر کنید و بعد از دیدن جاذبه‌های گردشگری تبریز به رستوران‌های این شهر بروید کوفته تبریزی اصل را نوش جان کنید.
قرابیه، که در زبان محلی قورابیه تلفظ می‌شود، یکی از شیرینی‌های سنتی تبریز است که در بیشتر شهرهای استان آذربایجان شرقی، زنجان، قزوین و حتی کشورهای ترکیه و آذربایجان هم پخته می‌شود. این شیرینی سنتی یکی از شیرینی‌های گران‌قیمت این استان است که در مهمانی‌ها و مجلس‌های رسمی از آن برای پذیرایی استفاده می‌کنند.
قرابیه از بادام پوست‌کنده خام، سفیده تخم‌مرغ، وانیل، شکر و خلال پسته و بادام درست می‌شود. پس از پخته شدن قرابیه‌ها فراموش نکنید آن‌ها را در ظرف در بسته نگه دارید تا خشک نشوند.
یکی از غذاهایی که هنگام سفر به شهر تبریز حتماً باید آن را امتحان کنید آبگوشت دیزی سنگی این شهر است که در بیشتر شهرهای استان آذربایجان شرقی طبخ می‌شود و به دلیل طعم بی‌نظیرش طرفدارانی در سراسر ایران دارد.
آبگوشت دیزی سنگی از گوشت گوسفندی با استخوان، دنبه، لپه، پیاز، سیب زمینی، رب گوجه‌فرنگی، آب گوجه‌فرنگی، لیمو عمانی، نمک و ادویه تشکیل می‌شود و همراه با نان تازه، سبزی خوردن، ترشی و دوغ طعم خوب آن دو چندان می‌شود.
یکی از رسم‌های قدیمی در بیشتر شهرهای ایران پختن آش دندونی برای کودکی است که اولین دندانش در حال رشد است. بعضی از مردم عقیده دارند اگر اطرافیان کودک این آش را بخورند باعث می‌شود درد کمتری حس کند و راحت‌تر دندان در بیاورد. در استان آذربایجان شرقی پختن این آش هنوز مرسوم است و آن را با استفاده از موادی مثل گندم، نخود، لوبیا چیتی، لوبیا سفید، پیاز، آب قلم، ادویه و نمک پخته می‌پزند و برای تزیینش هم از پیازداغ، گردو و کشمش استفاده می‌کنند.
آش گوشواره یکی از غذاهای محلی استان آذربایجان شرقی است که شیوه پخت آن با آش‌های دیگر تفاوت زیادی دارد. درست کردن این آش سه مرحله دارد. مرحله اول شامل درست کردن خمیر، مرحله دوم شامل درست کردن مواد داخلی (کوفته سرگنجشکی) و مرحله سوم شامل درست کردن مواد آش می‌شود.
خمیر آش گوشواره از آرد، تخم‌مرغ، آب و نمک تشکیل می شود و مواد میانی آن را از گوشت چرخ‌کرده، پیاز رنده شده، زردچوبه و نمک درست می‌کنند. مواد خمیر را با هم مخلوط می‌کنند و به‌صورت مربع‌های کوچک برش می‌زنند، داخل هر کدام از آن‌ها کوفته‌های سرگنجشکی کوچکی قرار می‌دهند و چهار طرف خمیر را به هم وصل می‌کنند.
بعد از اینکه مواد آش را از رب گوجه‌فرنگی، کره، نخود، آب، گشنیز و جعفری، نعنا خشک، سرکه و پیاز آماده کردند گوشواره‌ها را به آن اضافه می‌کنند و اجازه می‌دهند تا آش بپزد.
قارنی یاریخ یا همان بادمجان شکمپر غذایی خوش‌طعم از آذربایجان شرقی است که مواد اولیه آن شامل بادمجان، گوشت چرخ‌کرده، سیر، پیاز، گوجه‌فرنگی، جعفری، رب گوجه‌فرنگی، روغن، نمک و ادویه می‌شود. به یاد داشته باشید برای تهیه این غذا از بادمجان‌هایی استفاده کنید که درشت و قایقی شکل‌اند چون می‌خواهید وسط آن‌ها را برش دهید.
بعد از اینکه پوست بادمجان‌ها را جدا کردید یک برش طولی روی قسمت گودآن‌ها ایجاد کنید و برای مدت دو ساعت در آب و نمک قرارشان بدهید تا طعم تلخشان از بین برود. بعد از این که بادمجان‌ها را از آب و نمک خارج کردید آن‌ها را در روغن سرخ کنید و بقیه مواد را تفت بدهید با آن‌ها داخل بادمجان‌ها را پر کنید. رب و روغن باقی‌مانده را روی بادمجان‌ها بریزید و به مدت ۲۰ دقیقه روی حرارت ملایم بگذارید تا بپزند.
اگر شما هم بعد از شنیدن نام خورشت هویج یاد یک غذای شیرین می‌افتادید بعد از خواندن این مطلب متوجه می‌شوید که تا به حال اشتباه می‌کردید. خورشت هویج، که نام اصلی آن خورشت هویج تبریزی است، یکی از غذاهای اصیل و محلی استان آذربایجان شرقی است که اصلی‌ترین ماده تشکیل‌دهنده آن هویج است.
این خورشت علاوه‌بر هویج گوشت قرمز یا گوشت مرغ هم دارد. به این دلیل که در این غذا از آلوی خورشتی و آب لیموترش استفاده می‌شود طعمی ملس دارد و اگر شما به غذای شیرین علاقه دارید می‌توانید آلو و آبلیمو را حذف کنید و یا اگر می‌خواهید طعم ترش‌تری داشته باشد از آبلیموی بیشتری استفاده کنید.
