قبل از اینکه با قنات های ایران آشنا شویم بهتر است که بدانیم قنات چیست؟ قنات که نام دیگر آن کاریز است کانال‌های زیرزمینی‌اند که وظیفه رساندن آب مورد نیاز برای کشاورزی و آشامیدن به سطح زمین را برعهده دارند. قنات‌ها را در اعماق زمین حفر و به وسیله آبراه‌های مختلف آب را به سمت سطح زمین هدایت می‌کردند.
در ایران در حدود ۴۰ هزار قنات وجود دارد که نظر تاریخی ارزش زیادی دارند و تا کنون ۱۱ مورد از آنها به‌عنوان میراث جهانی ثبت شده‌اند. در ادامه این مطلب می‌خواهیم درباره تعدادی از قنات‌های جهانی ایران برایتان بگوییم.
قصبه گناباد قناتی رمز‌آلود است که به‌عنوان بزرگ‌ترین و قدیمی‌ترین قنات جهان شناخته می‌شود و در بخش مرکزی شهرستان گناباد در استان خراسان رضوی قرار دارد. انتهای این قنات همچنان ناشناخته است و کسی سر از انتهای آن در‌نیاورده اما تخمین زده‌اند که در حدود ۳۰ کیلومتر طول دارد. ساختار این قنات خیلی پیچیده است و عده‌ای عقیده دارند که به دست انسان‌ها ساخته نشده و جن‌ها آن را ساخته‌اند. این کاریز همچنان پابرجاست و آب مورد نیاز گناباد را تأمین می‌کند. قصبه ۲۵۰۰ تا ۲۷۰۰ سال قدمت دارد. آیا واقعا قصبه قدیمی ترین قنات جهان است؟
قنات بلده فردوس در دوران ساسانیان ساخته شده و یک رشته قنات وسیع است. این قنات در گذشته از ۲۷ رشته تشکیل شده بوده که در حال حاضر ۱۶ رشته آن فعال است و به بخشی از زمین‌های کشاورزی شهر فردوس آب‌رسانی می‌کند. یکی از کارهای جالبی که در این قنات انجام می‌شد گل‌آلود کردن آب بود، عده‌ای وظیفه داشتند در بعضی از قسمت‌ها برای جلوگیری از فرو رفتن آب در خاک آن را گل‌آلود کنند تا از حجم آب کم نشود.
قنات آسیاب آبی میرزا نصرالله مهریز یکی دیگر از قنات‌های ثبت شده ایران است که در استان کرمان و شهر مهریز قرار دارد. این قنات در حدود سه هزار و پانصد متر طول دارد و از دوران قاجار باقی‌مانده است. در ورودی این قنات یک گنبد هشت ضلعی ساخته‌اند و قسمتی از آن قابل بازدید است.
گوهر ریز جوپار قناتی ۷۵۰ ساله است که به دوران ساسانیان تعلق دارد. این قنات در حدود ۳۵۰۰ متر طول دارد و ۳۳۰ هکتار از زمین‌های کشاورزی اطرافش را آبیاری می‌کند. با توجه به اینکه از عمر این قنات سال‌های زیادی می‌گذرد گردشگران باید با آٰرامش زیادی از آن بازدید کنند چون ممکن است سر و صدای زیاد به آن آسیب بزند.
کاریز ابراهیم آباد در شهر اراک قرار دارد و از قنات‌هایی است که در سال ششم و هفتم هجری قمری ساخته شده. مادر چاه این قنات در ارتفاعات کوه «هفتاد قله» قرار دارد و در حدود ۳۰۰ حلقه چاه در آن وظیفه تأمین آب را برعهده دارند. این قنات هم در کنار ۱۰ قنات دیگر ثبت جهانی شده و امروزه یکی از بناهای با ارزش تاریخی در اعماق زمین است که نظر گردشگران زیادی را به خود جلب می‌کند.
علاوه‌بر قنات‌هایی که در این متن نام بردیم کاریز‌های باغ زارچ یزد، حسن‌آباد مهریز، اکبرآباد و قاسم‌آباد بروات، مون اردستان، وزوان و مزدآباد اصفهان هم در فهرست قنات‌هایی‌اند که به‌عنوان میراث جهانی ثبت شده‌اند. هر کدام این قنات‌ها یکی از مهم‌ترین جاذبه‌های گردشگری و توریستی شهرهای ایران است که ما هم در نگهداری و مراقبت از آنها نقش مهمی داریم. لطفا در هنگام بازدید از این آثار با ارزش تاریخی که نقش مهمی هم در اکوسیستم دارند به ساختار آنها آسیبی وارد نکنید.
مطالب دیگر ما را از دست ندهید.
برای رزرو اقامتگاه در شهرهای مختلف و دیدن قنات‌های ایران اینجا کلیک کنید.
