گروه اوژن طراح و سازنده پکیج های تصفیه آب و فاضلاب. در سال های اخیر، بیمارستان ها مصرف کنندگان قابل توجهی از آب در روز هستند و تولید چند برابر فاضلاب از بیمارستان ها به دلیل توسعه در حوزه پزشکی در حال افزایش است. فاضلاب بیمارستان ها حاوی آلاینده های عفونی و خطرناک است که باید قبل از تخلیه آن در محیط زیست، تصفیه گردد. تصفیه پساب بیمارستانی (Hospital Wastewater) یکی از مهمترین و حیاتی ترین بخشهای سیستمهای کشورها به منظور حفظ منابع آبی و جلوگیری از خطرات محیطی و زیستی است چرا که یکی از خطرناکترین فاضلاب و پسابهای تولید شده از محیط بیمارستانی خارج میگردد.
بطور کلی فاضلاب به عنوان ترکیب پسماندهای فیزیکی، شیمیایی و بیولوژیکی موجود در فاضلاب تعریف می شود. فاضلاب بیمارستانی Hospital sewage فاضلابهایی است که در مقادیر بیشتر از تمام واحدهای بیمارستانها از جمله اورژانس، کمکهای اولیه، اتاق عمل، درمان دارویی، آی سی یو، آزمایشگاههای شیمیایی و بیولوژیکی، رادیولوژی، ناهار خوری و فعالیتهای رختشویی نسبتاً بیشتری تولید می شود.
از آنجا که فاضلاب بیمارستانی شامل اجزای مختلف بالقوه خطرناک است که با آلاینده آبهای سطحی و زیرزمینی خطرات زیادی را برای انسان و محیط زیست به وجود خواهد آورد. از این رو تصفیه فاضلاب بیمارستانی مورد نیاز است.
هدف اصلی تصفیه خانه فاضلاب بیمارستانی ، تصفیه فاضلاب خروجی تولید شده (فاضلاب تصفیه نشده) توسط بیمارستانها و بخشهای بهداشتی قبل از انتشار مستقیم آن در محیط طبیعی است.
فاضلاب بیمارستانی ممکن است تأثیر منفی بر محیط و سلامت انسان بگذارد. بنابراین مدیریت صحیح فاضلاب در هر بیمارستان امری ضروری است.
فاضلاب بیمارستانهای مختلف شامل موارد زیر است:
در ادامه مقادیر pH ، TSS ، BOD5 ، COD ، TKN ، TP ، TC و THBC تعدادی بیمارستان در ایران را جدول ذیل آورده شده است. با توجه به این نتایج مقادیر حداقل، حداکثر و میانگین پارامتر های کیفی فاضلاب بیمارستانی مورد بررسی گردید.
همچنین در جدول بعدی غلظت فلزات سنگین مانند Hg ، Cd ، Pb ،Cr ،Co ، Ni و Zn ارائه شده است. حداکثر، حداقل و میانگین مقادیر فلزات سنگین (جیوه، کادمیوم، سرب، کروم، کبالت، نیکل و روی) در چهار بیمارستان مورد بررسی قرار گرفت. به طور کلی، غلظت فلزات سنگین در فاضلاب به ترتیب زیر بود: Fe> Zn> Cu> Cr> Ni> Pb> Hg> Co> Cd.
اجازه بدید برای بررسی دقیق خود نسبت به مشخص کردن منابع فاضلاب بیمارستانی ابتدا سه دسته بندی مهمی که تمامی منابع فاضلاب بیمارستانی در داخل آن قرار میگیرند را ذکر کنیم و سپس برای هر یک مواردی را مثال بزنیم. منابع تولید کنندهی فاضلاب بیمارستانی یا مواردی که سهمی در تولید فاضلاب بیمارستانی داشته و پس از تولید حتما باید وارد پروسهی تصفیه فاضلاب بیمارستانی شوند به سه دسته تقسیم میگردند که عبارتند از:
در حالت کلی نیز میتوان منابع تولید کنندهی فاضلاب بیمارستانی را که برای تصفیه فاضلاب بیمارستان انتقال داده میشوند به شرح زیر اشاره کرد:
خطرات فاضلاب بیمارستانی
در صورتی که سیستم بهداشتی کشورهای در حال توسعه به طور کامل با جنبه های خطرآفرین و مضر پساب و فاضلاب تولید شده از محیطهای بیمارستانی و کلینیکهای درمانی آشنا باشند قطعا به فکر تجهیز این مراکز با سیستمهای پیشرفتهی تصفیه فاضلاب بیمارستانی خواهند بود. در این بخش قصد داریم خطرات این پسابها را در صورت عدم بکارگیری تصفیه فاضلاب بیمارستان پیشرفته و مؤثر بیان کنیم:
نقش داروها در فاضلاب بیمارستانی
داروها بخصوص مواردی که بدون تجویز پزشک امکان خرید و مصرف ندارند و یا برخی داروهایی که فقط در بیمارستانها تزریق میگردند یکی از بخش های تشکیل دهنده اصلی در فاضلاب بیمارستانی و از بخش های بسیار مهمی است که حتما باید تحت سیستم تصفیه فاضلاب بیمارستانی پیشرفته قرار بگیرند تا به خوبی متابولیزه شوند، در غیر این صورت اثرات بسیار مضری بر روی اکوسیستم و طبیعت خواهند گذاشت. البته باید توجه داشت برخی داروها که مصرف عمومی دارند، در فاضلاب خانگی و در نتیجه شهری نیز دیده میشوند.
طبق تحقیقات انجام شده بسته به نوع و میزان پایداری داروها، بین ۴۰ تا ۸۰% آن کاملا بدون تغییر از روشهای دفعی مختلف از بدن افراد خارج می شوند و داروهایی که در چربی محلول هستند نیز در پساب یا فاضلاب بیمارستانی حل نمیشوند و وارد چرخه محیط زیست خواهند شد که این یکی از شیوههای اثر داروها بر محیط زیست در این نوع فاضلاب در نبود سیستم تصفیه پساب بیمارستانی قدرتمند و پیشرفته است.
ضمنا در برخی موارد نیز داروها به علت اهداف درمانی بسیار مقاوم طراحی شده اند در نتیجه در طبیعت به زودی از بین نمیروند و اثرات مضر آنها تا مدت زمان زیادی در طبیعت باقی خواهد ماند که باز هم دلیل دیگری بر الزام وجود سیستم تصفیه فاضلاب خانگی است. در حالت کلی اگر بخواهیم داروهای اثرگذار بر محیط زیست را در فاضلاب بیمارستانی نام ببریم در دستههای زیر قرار میگیرند:
با توجه به اینکه میکروارگانیسم های متعدد و خطرناکی همچون ویروسها، باکتریها، میکروبها، قارچها و غیره در فاضلاب بیمارستانی وجود دارند و ضمن اینکه تصفیه فاضلاب این محیط شامل پیش تصفیه مواد جامد و مایع است که هنگام دفع باید نکات و دستورالعمل های بهداشتی رعایت گردند. دستورالعمل هایی که در رابطه با شیوه ی دفع بهداشتی فاضلاب بیمارستانی به منظور کاهش خطرات و همچنین تصفیه فاضلاب بیمارستانی به عنوان فرایندهای پایین دستی یا downstream ارائه خواهند شد طبق سازمان بهداشت جهانی یا WHO است.
برای دفع این مواد باید خنثی سازی اسید – باز، فیلتراسیون و رسوب گذاری و یا اتوکلاو کردن را انجام داد و سپس دفع نمود تا تصفیه فاضلاب بیمارستانی انجام شود.
محلول کلسیم هیدروکسید به نسبت ۱ به ۲ برای مواد گفته شده به مدت ۶ ساعت و نسبت ۱ به ۱ برای ادرار دفعی محیط بیمارستان به مدت ۲ ساعت باید انجام گیرد و سپس به مخزن سپتیک برای تصفیه فاضلاب بیمارستان منتقل گردد.
مایعات خونی در صورتی که آزمایشات هیچ گونه مواد خطرناک و آسیب رسانی را نشان ندهند، دستورالعمل بهداشتی خاصی برای دفع نداشته و مستقیما میتوان برای مخزنهای سپتیک به منظور تصفیه فاضلاب بیمارستان انتقال داد در غیر این صورت باید این مایعات را حرارت داد و سپس وارد مخزن سیستم تصفیه نمود.
در صورتی که بیمارستان مذکور بخشی مربوط به خدمات دندانپزشکی داشته باشد، باید مواد آمالگام در سینکهای جداگانه گذاشته شده و وارد مخازن تصفیه فاضلاب بیمارستانی نشوند، ضمن اینکه مواد حاوی جیوه نیز مثل آمالگام باید جداگانه ذخیره شوند.
دستورالعمل های اعلام شده برای دفع بهداشتی مواد بخش رادیوتراپی مثل ادرار بیمارانی که تحت درمان اسکن تیروئید با مواد ید رادیواکتیو بودهاند باید در ظروفی امن قرار داده شده و پس از کاهش غلظت ماده مؤثر وارد مخازن تصفیه فاضلاب بیمارستانی گردند در غیر این صورت دفع مستقیم آنها به داخل طبیعت زندگی جانداران محیط زیست را با خطر جدی مواجه خواهد کرد.
مواد دفعی محیط آشپزخانه و سالنهای غذاخوری محیط بیمارستان را میتوان به کمک فیلترهای خاص پیش تصفیه کرد تا روغن و دیگر مواد معلق غیر قابل حل در آب گرفته شوند و سپس آنها را برای تصفیه دفع کرد.
تصفیه فاضلاب بیمارستانی از حساسیت بسیار زیادی برخوردار است چرا که مواد خطرناک و سممی زیادی از آن خارج میشود که در صورت عدم تصفیه یا تصفیه ی ناکارآمد باعث شیوع بیماریهای جدید و به خطر انداختن جان انسانها و محیط زیست محل دفع خواهد شد و به همین منظور تعبیهی سیستم تصفیه فاضلاب بیمارستانی که مطابق با تکنولوژی روز دنیا باشد نسبت به سیستم تصفیه فاضلاب خانگی از اهمیت چندین برابری برخوردار است.
از گذشته تا امروز رویکردهای مختلفی با توجه به تکنولوژی زمان پیدایش خود بکار گرفته شدهاند تا به تصفیه فاضلاب بیمارستانی پرداخته شود که به شرح زیر میباشند:
در این روش فاضلاب کلیه ی مناطق و مکانها اعم از خانگی، صنعتی، کشاورزی، بیمارستانی و غیره وارد فاضلاب مشترک شهری میشوند که متأسفانه در کشورهای در حال توسعه این روش انجام میگیرد به نحوی که سیستم کارآمدی برای تصفیه پیشرفته نیز وجود ندارد.
روشی کارآمد، مقرون به صرفه و پیشرفته که تا حد زیادی خطرات پساب و فاضلاب تولید شده را کاهش میدهد.
روشی بسیار پیشرفته به نحوی که تا ۹۹% فاضلاب تولید شده تصفیه شده و خطرات زیست محیطی آن از بین میرود ولی نسبت به روش سوم هزینهی بسیار بیشتری در پی خواهد داشت لذا مورد سوم در اکثر کشورهای جهان در حال انجام شدن است.
برای طراحی سیستمی کارآمد به منظور تصفیه فاضلاب بیمارستانی باید سه فاکتور بسیار مهم را در نظر گرفت:
حجم فاضلاب تولید شدهای که ناشی از ورود آب به محیط بیمارستانی است به تعداد تختها و بیماران، نوع بیمارستان، تعداد بخشهای کلینیکی اعم از رادیوتراپی، دندانپزشکی، عکسبرداری، و غیره دارد که به طور معمول تا ۹۵% آب وارد شده به فاضلاب تبدیل میگردد که نیاز به تصفیه فاضلاب بیمارستانی مشهود است.
با توجه به نوع و منبع آلودگیهایی که برای فاضلاب بیمارستان گفته شد کاملا مشخص است که وجود سیستمی مجهز و پیشرفته برای تصفیه فاضلاب بیمارستانی به شدت احساس میشود تا با درصد بالایی نزدیک به ۹۹% تصفیه و پاکسازی را انجام دهد.
یقینا باید برای طراحی تصفیه فاضلاب بیمارستانی کارآمد که تا حد بسیار زیادی خطرات ناشی از این فاضلاب را کاهش داده و حتی بخشی از آن را بتوان برای مصارف آبیاری زمینها و درختان اطراف بیمارستان (با توجه به اینکه درختان خوراکی در محیط بیمارستانی کاشته نمیشوند)، فلاش تانک دستشوییها و غیره استفادهی مجدد کرد.
ضمنا توجه داشته باشید که علاوه بر موارد فوق برای طراحی سیستم پیشرفتهی تصفیه فاضلاب بیمارستانی، که بسیار مهم هستند و حتما باید در نظر گرفته شوند؛ فاکتورهای زیر نیز حائز اهمیت میباشند:
گروه مهندسی اوژن اطلس سپهر با سالها تجربه و ارائهی خدماتی برتر در زمینهی دستگاه های پیشرفته برای تصفیه فاضلاب بیمارستانی بهترین گزینه برای تجهیز مکانهای بیمارستانی و کلینیکها با پیشرفتهترین و استانداردترین دستگاه ها است که تمامی دستورالعملهای سازمان بهداشت جهانی در آنها رعایت شده است.
به احتمال زیاد تا به الان متوجه فواید و ضرورت وجود سیستم تصفیه فاضلاب بیمارستانی شدهاید که چقدر برای بهداشت و سلامت محیط زیست و انسانها و کلیه جانداران مفید است. اما بد نیست به صورت موردی نیز به مزایای استفاده از سیستم تصفیه فاضلاب بیمارستانی اشاره کنیم:
با توجه به اینکه بیمارستانها میزان مصرفی آب بسیار بالایی دارند و پساب تولید شده در آنها (Hospital Wastewater) نیز زیاد است، نیاز به وجود سیستم تصفیه فاضلاب بیمارستانی به طور مجزا بسیار احساس میشود، موردی که متأسفانه در کشورهای در حال توسعه کمتر به چشم میخورد.در کشورهای در حال توسعه بسیاری از بیمارستانها به طور مجزا فاقد سیستم تصفیه پساب بیمارستانی هستند و پساب تولید شده در آنها مستقیم وارد فاضلاب شهری میشود و در آنجا نیز چون سیستم تصفیه بسیار پیشرفتهای وجود ندارد آلودگیهای میکروبی، ویروسی، قارچی و غیره وارد محیط زیست میگردد که نه تنها حیات جانداران آبزی و خشکی زی بلکه انسانها را نیز تهدید کرده و در طی زمان انتشار بیماریها را به شدت افزایش میدهند.
به طور کلی از ابتدا تاکنون سیر تحول سیستم تصفیه فاضلاب بیمارستانی برای حذف درصد بسیار بالایی از مواد آلوده کننده و بیماری زای فاضلاب بیمارستانی به شرح زیر بوده است:
در این قسمت قصد داریم مراحل سیستم تصفیه فاضلاب بیمارستانی را شرح دهیم، که مورد سوم در انواع روشهای تصفیهای در ابتدای مطلب بود، چرا که بهترین و کارآمدترین نوع در کنار هزینه مقرون به صرفه در سیستمهای بیمارستانی محسوب میشود:
در این مرحله از سیستم تصفیه پساب بیمارستانی هدف این است که مواد جامد، معدنی و حتی مواد چسبنده و جامدات غیر معدنی برداشته شوند که این کار به کمک فیلتر و محفظه آشغالگیر آن صورت میگیرد و ضمن اینکه در مراحل بعدی از آسیب رسیدن به قطعات بسیار حساس سیستم جلوگیری میشود.
این مرحله از سیستم تصفیه فاضلاب بیمارستانی مخصوص جداسازی فیزیکی جامدات و ذرات روغن و چربی از پساب بیمارستانی است که از طریق فیلترها و شفاف کنندههای اولیه صورت میگیرد. به کمک این مواد، طی چندین ساعت راکد بودن مواد جامد و معلق ته نشین شده و مواد سبکتر در روی آن قرار میگیرند تا از مخزن خارج شوند. مواد ته نشین شده این مرحله به لجن اولیه معروف هستند که بین ۶۰ تا ۷۰% آن را ذرات جامد تشکیل میدهند.
در این مرحله تصفیه بیولوژیکی انجام میشود تا مواد غیرآلی محلول که به شکل محلول و کلوئیدی وجود دارند را حذف کنند که از باکتریها کمک گرفته میشود. پسابی که در مرحله قبلی تا حدی تصفیه شده بود از مخزن اولیه به مخزن هواده منتقل میشود و سپس از طریق بلوئرها، اکسیژن مورد نیاز عملکرد میکروبها تأمین میگردد. پسابی که در این مرحله از سیستم تصفیه فاضلاب بیمارستانی وارد شفاف کنندههای ثانویه میشود تا مشابه با نوع اولیه مواد جامد رسوب کرده و تشکیل لجن ثانویه را بدهند. بخشی از لجن ثانویه در این بخش از سیستم تصفیه فاضلاب بیمارستانی برای فرایند لجن فعال بازیافت میشود و باقی مانده نیز با لجن اولیه برای ارسال به مخزن هضم لجن ترکیب میگردد تا سپس دفع شوند. راندمان این مرحله معادل حذف ۹۰% جامدات غیرآلی است.
این مرحله از سیستم تصفیه فاضلاب بیمارستانی مواد جامد معلق و آلی را که در مرحله دوم حذف نشدند را حذف میکند. میکروارگانیسمهایی هم که برای عمل هضم استفاده شده بودند، طی فرایند ضد عفونی سازی حذف میشوند. چندین ماده ضد عفونی کننده برحسب میزان شفافیت و pH و غیره استفاده میشوند مثل کلر، UV، ازن و غیره. اکنون مرحله ای است که آماده دفع به محیط زیست (در روش سوم و مورد بحث کنونی) و یا انتقال به فاضلاب شهری برای تصفیه بیشتر (روش چهارم) و یا استفاده مجدد می باشد.
جهت کسب اطلاعات بیشتر درباره محصول فوق به وب سایت شرکت اوژن مراجعه فرمایید.