مواد مخدر به موادی گفته میشود که استفاده از آن باعث تغییر در رفتار و هوشیاری طبیعی افراد میشود.برخی از مواد مخدر داروهایی هستند که حتی دوزهای پایین فرد را کسل و درد را تسکین می دهند اما دوزهای بالا باعث اختلال در عملکرد مغز شده و عوارض شدیدی در پی دارند.
الکل: در نوشیدنی های الکلی مانند آبجو و شراب یافت میشود.
نیکوتین: در تنباکو و محصولات تنباکویی وجود دارد.
هروئین: از واکنشهای شیمیایی بر روی ماده خام اپیوم تولید میشود.
کوکائین: از گیاه کوکائو تولید میشود.
حشیش: از گیاه شاهدانه تولید میشود.
آمفتامین: شامل موادی مانند متامفتامین و آمفتامین با نام صنعتی شیشه است.
ماری جوانا: از برگ گیاه شاهدانه تولید میشود.
اعتیاد به مواد مخدر در واقع نوعی بیماری است که بر عملکرد مغز و رفتار فرد تاثیر میگذارد.در این حالت فرد دچار ناتوانی در کنترل استفاده از یک داروی قانونی یا غیر قانونی میشود.با توجه به اینکه افراد معتاد از مضرات مصرف مواد مخدر اطلاع دارند باز هم به استفاده و مصرف این مواد ادامه می دهند.
خطر اعتیاد و سرعت معتاد شدن به نوع ماده مخدر بستگی دارد.بسیاری از افراد معتاد با گذشت زمان به دوزهای بیشتری از مواد نیاز پیدا کرده تا حس قبل را تجربه کنند.
گاهی اوقات تشخیص اعتیاد مشکل است و بخصوص در نوجوانان نمی توان متوجه شد که بدخلقی و عصبانیت معمولی بوده یا به دلیل مصرف مواد مخدر ایجاد شده است.انواع راهها برای تشخیص اعتیاد وجود دارد و در هریک از روشها درصد خطا نیز وجود دارد.
روش های معمول برای انجام تست اعتیاد یا عدم اعتیاد عبارتند از ادرار،بزاق،عرق، پلاسمای خون و مو می‌باشد.
۱)آزمایش ادرار:مواد مخدر پس از ورود به گردش خون و عبور از کلیه ها, وارد ادرار شده و با آزمایش ادرار قابل تشخیص می‌باشد, در حال حاضر این روش ارزان ترین و متداولترین آزمایش تشخیص اعتیاد در ایران است. نتیجه مثبت یا منفی آزمایش ادرار, به طور صددرصد قابل قبول نیست زیرا مصرف برخی داروهای درمانی میتواند نتیجه تست را مثبت نشان دهد و از طرفی احتمال تقلب نیز وجود دارد چراکه ترکیب برخی مواد با ادرار نتیجه آزمایش فرد معتاد را میتواند منفی نشان دهد.برای جلوگیری از این موضوع نمونه گیری از ادرار از فرد همیشه در حضور یک نفر بعنوان ناظر انجام میشود.
۲)آزمایش خون: از طریق اندازه گیری سطح سرمی مواد در خون انجام میشود, این روش با توجه به اینکه هزینه و پیچیدگی بیشتری نسبت به سایر روشها دارد اما قابل اطمینان تر می‌باشد.
مقدار مو برای آزمایش اعتیاد بسته به ضخامت موی فرد میتواند متفاوت باشد,اما معمولا برای بدست نتیجه صحیح و قابل قبول به تقریبا ۲۰۰تا۲۵۰ رشته مو نیاز است.بسته به نوع آزمایش این تعداد متغیر است.
آزمایش تشخیص اعتیاد مو میتواند تاریخچه افراد را در مورد مصرف مواد مخدر در طی یک دوره زمانی تا یکسال ارزیابی کند.مدت زمان تشخیص این تست به اندازه طول مو فرد تعیین میگردد.
نکته قابل توجه اینکه به طور متوسط موهای انسان با سرعت یک سانتی متر در هر ماه رشد می کنند.بنابراین اگر فردی ۶ سانتی متر مو داشته باشد, می توان یک دوره ۶ماهه مصرف مواد مخدر در وی ارزیابی کرد.
اساس آزمایش اعتیاد مو:
آزمایش اعتیاد مو DNA Legal بر اساس جستجوی متابولیت های (امضای شیمیایی) حاصل از مواد مخدر که در خون جذب میشود و در نتیجه مصرف دارو در موها قرار میگیرد، عمل میکند.آزمایش اعتیاد مو یک روش دقیق برای تعیین سابقه مصرف مواد مخدر در فرد در طی یک مدت زمان مشخص است.این آزمایش با نگاه به متابولیت های دارویی که در خون جذب میشود و در موها رسوب کرده، عمل میکند.
دقت تست اعتیاد مو:
بسیار بالاست در واقع دقت تست اعتیاد مو ۹۹/۹٪ است اما محدودیت‌هایی نیز وجود دارد که شاید فرد را مجبور به انتخاب یک روش تکمیلی و تاییدی برای به حداقل رساندن محدودیت این روش کند. از جمله مواردی که بسیاری از افراد را به شک می اندازد حداقل زمان شناسایی مواد داخل مو است.مواد مخدر پس از مصرف تقریبا بین ۳تا۵ روز طول میکشد تا بالای پوست سر در مو ظاهر شوند.از طرفی میزان رشد موهای بدن به طور کلی کند است و نمی توان از آنها برای تعیین یک بازه زمانی استفاده از مواد مخدر استفاده کرد.اگر استفاده از داروها در یک بازه زمانی کوتاهتر مدنظر باشد، باید از آزمایش ادرار یا بزاق استفاده شود.
آزمایش تشخیص اعتیاد از ادرار میتواند برای غربالگری و کنترل افرادی که به صورت مداوم از مواد مخدر استفاده کرده اند و هم اکنون در حال ترک و مراقبت های پس از آن هستند بسیار عالی می‌باشد، افرادی که به صورت مداوم مواد مصرف نمیکنند برای پیگیری قبلی نمیتوان از گذشته آنها اطلاعات دقیق بدست آورد یا فردی که در مسیر پیگیری پرونده قضایی ناخودآگاه نیاز به پیگیری مصرف مواد مخدر وی در گذشته می شود که تا به آن زمان نیازمند این استعلام نبود.
همچنین انجام این تست بوسیله تستهای رپید تشخیص اعتیاد ادراری در هر شرایط و با کمترین تخصص امکان پذیر است.اما در تشخیص اعتیاد مو نیاز به دریافت نمونه در اندازه مناسب و همینطور استفاده از تجهیزات لازم و تکنسین‌های آموزش دیده و با تجربه خود محدودیت‌هایی برای آن ایجاد میکند.
بسیاری از داروها مانند کوکائین، متامفتامین و مواد توهم زا ۷۲ ساعت پس از استفاده در ادرار غیرقابل ردیابی میشوند، درحالی که آزمایش مو میتواند تا ۳ ماه پس از استفاده قابل پیگیری باشد و احتمال تقلب از طریق تعویض با آزمایش مو حداقل است.
