وقتی که آب از مراحل مختلف تهیه می گذرد بسته به اینکه به چه مصرفی برسد باید در حد لزوم ضدعفونی شود. منظور از ضدعفونی کردن، از بین بردن کلیه عوامل بیماری زا از طریق اضافه کردن عوامل فیزیکی و شیمیایی است. برای آبهای آشامیدنی، ضدعفونی کردن آب، یا همان تصفیه آب بسیار ضروری است. میکروارگانیسم های آب در حضور مواد غذایی به سرعت تکثیر می یابند، و گاهی حتی یکی از آنها باعث بیماری می شود، و یا در صورت بروز بیماری به علت بعضی مواد شیمیایی آب، ورود میکروارگانیسم های بیماری زا، باعث تشدید بیماری می شوند. از این رو کارشناسان ملزم دانسته اند که آب آشامیدنی و یا آبی که در تهیه غذا به کار می رود، یا از آن در مصارف بهداشتی استفاده می شود، باید کاملا عاری از هر گونه عوامل بیماری زا باشد.
تاریخچه :
در سال ۱۸۳۰ از کلر، به عنوان ماده ضدغفونی کننده آب ها استفاده کرند. در ان زمان باور عمومی بر این بود که امراض انتقالی از آب، به خاطر بو می باشد. دکتر اسنو در سال ۱۸۵۴ تعیین نمود که آب وسیله ای است برای انتقال بعضی از بیماریها مثل وبا، بنابراین لازم است که آبهای مصرفی را قبل از مصرف، از صافی عبور داد. در سال ۱۸۸۱ کخ نشان داد که کلر کشنده باکتریهاست، و در ۱۸۹۰ مولد کلر در آلمان ساخته شد. در سال ۱۹۰۸، برای اولین بار در کشور آمریکا، مصرف ضدعفونی کننده ها، آغاز گردید. اولین مصرف ازن، به عنوان ضدعفونی کننده مربوط به سال ۱۹۱۰ می باشد.
کاربرد بعضی از ضدعفونی کننده های دیگر نیز، کم و بیش همزمان با یکدیگر بوده است.
بر اساس استانداردهای جهانی، تمام منابع آبی، اعم از سطحی و زیر زمینی که به عنوان تامین کننده آب آشامیدنی به کار می روند، بایستی قبل از توزیع، ضدعفونی شوند.
مهمترین دلایل ضدعفونی کننده آب ها به قرار زیر می باشند:
الف) حذف ۹۹/۹۹ درصد از کیست ها و ویروس های بیماری زا
ب) اطمینان از کنترل سایر میکروارگانیسم ها
ج) تاثیر ضد عفونی کننده برای از بین بردن حداکثر آلودگی ها و در عین حال تولید حداقل محصولات فرعی ضد عفونی کننده ها
انواع ضد عفونی کننده ها
ضد عفونی کننده ها را می توان بر اساس روشهای فیزیکی و یا شیمیایی به دو دسته تقسیم بندی کرد:
الف) آنهایی که با واکنش شیمیایی عمل ضدعفونی کردن را انجام می دهند مانند کلر، ازن، برم و ید
ب) انهایی که به طور فیزیکی عمل می نمایند نظیر پرتو دهی و فیلتراسیون مهمترین موارد انتخاب روش ضد عفونی کننده ها عبارتند از:
۱- حضور میکروارگانیسم ها در آب
۲- زمان تماس ضدعفونی کننده که در پیدایش محصولات ثانویه اهمیت دارد.
۳- کیفیت آب مورد نظر جهت ضدعفونی کردن
۴- pH آب
۵- زمان تماس ضدعفونی کننده که در پیدایش محصولات ثانویه اهمیت دارد.
ویژگی های مواد ضدعفونی کننده
موادی که به عنوان ضدعفونی کننده مصرف می شوند باید خصوصیات زیر را داشته باشند:
۱- اثرات نامطلوب به ویژه از لحاظ سمیت در مصرف کننده ایجاد نکنند.
۲- ماده ضدعفونی کننده باید بتواند به مدت کافی در آب باقی بماند.
۳- قابل دسترسی بوده و از لحاظ اقتصادی مقرون به صرفه باشد.
۴- قدرت لازم برای از بین بردن باکتری ها را داشته باشد
عوامل موثر در فرایند ضدعفونی کردن آب pH
pH آب در بازده ضدعفونی کننده اثر مهمی دارد زیرا می تواند در نوع واکنش ماده ضدعفونی کننده اثر بگذارد. به عنوان مثال بهترین فرم کلر برای از بین بردن باکتریها PH<7 است.
دما
دما هم بر روی سینتیک واکنش و هم راندمان فرایند ضد عفونی کردن موثر است. معمولا آب با حرارت بین ۲۱ تا ۲۹ درجه سانتی گراد ضدعفونی می شود. اگر دمای آب کمتر از این مقدار باشد، برای ضد عفونی کردن آب زمان بیشتری لازم است. در دماهای بالاتر، پراکندگی کلر در اتمسفر زیادتر می باشد.
میکروارگانیسم ها
کیفیت و کمیت میکروارگانیسم هایی که باید نابود شوند، در چگونگی تاثیر مواد ضدعفونی کننده، نقش دارند. بدین معنا که هرچه تعداد میکروارگانیسم ها زیادتر باشد، میزان ضدعفونی کننده بیشتری مورد نیاز خواهد بود. همچنین کیست ها و ویروس ها در برابرمواد ضدعفونی کننده، مقاومت بیشتری از خود نشان می دهند.
کدورت
در حالت عادی، میزان کدورت آبی که به فرایند سالم سازی می رسد، ناچیز و در حد صفر است. کدورت بالا به میزان وسیعی، راندمان ضدعفونی کردن را کاهش می دهد. تجربه نشان داده که وقتی آبی از صافی عبور داده می شود، کدورت آن باید یک واحد یا کمتر باشد. بعضی از مواد معلق علاوه بر بالا بردن نیاز به مواد شیمیایی، باعث کاستن اثرات ضد میکروبی ضد عفونی کننده ها خواهد گردید.
زمان تماس
برای یک غلظت معین از ضدعفونی کننده، هرچه زمان تماس طولانی تر باشد درصد مرگ باکتریها بیشتر می شود.
مواد معدنی
بعضی از مواد معدنی، در صورت وجود داشتن داشتن در آب قدرت ضد عفونی کننده ها را از لحاظ میکروب کشی کاهش می دهند. مواد احیا کننده نظیر منگنز، سولفید هیدروژن و اهن به سرعت با کلر وارد واکنش می شوند و از تاثیر کلر به عنوان ماده ضدعفونی کننده کاسته می شود.
منبع : پالایش آب
