دستگاههای سورتینگ یا کالرسورتر، دانه‌ها را به کمک دوربین‌های دیجیتال بررسی کرده و بر اساس تفاوت رنگ، ناخالصیها را با شلیک هوای فشرده حذف می‌کنند. این دستگاه مدتهاست در صنعت برنج با موفقیت مورد استفاده قرار می‌گیرد.
اخیراً دستگاه سورتینگ به فرآیند آسیابِ سمولینای دوروم (نوعی گندم الجزایری که از آن آرد سمولینا استخراج می‌شود) و همچنین آسیاب‌های آرد گندم معمولی، نیز راه پیدا کرده است. کالرسورتر در فرآوری گندم، برای حذف گندم ارگوت، نوک سیاه، فوزاریوم، سوخته و سایر دانه‌های تغییر رنگ یافته و همچنین ناخالصی‌های دیگر استفاده می‌شود.
کالرسورترهای پیشرفته امروزی؛ قدرتمند و جمع‌وجور هستند، نیاز به نگهداری کمتری دارند و انرژی بسیار کمی هم مصرف می‌کنند. عصر استفاده از کالرسورترها فرا رسیده و برای هر کارخانه آسیاب گندم مهم و ضروری هستند.
کالرسورترهای اپتیک، جای بوجاری های سنتی را در فرآیند آسیاب گندم گرفته‌اند. در این مقاله ، به تعریف سورتر، استفاده و به‌کارگیریِ آن، تفاوتها و نقاط اشتراک با بوجاری پرداخته شده است
بوجاری
مواد خارجی موجود در محصولات کشاورزی در بخش بوجاری با روش‌های متعدد و بر اساس اصول مختلف حذف می‌شوند. دستگاههای بوجاری مختلفی که برای جداسازی ناخالصیها از گندم استفاده می‌شوند، اصول کارشان بر اساس یک یا چند ویژگی از ناخالصیها یا گندم می‌باشد. این ویژگی‌ها شامل: خاصیت مغناطیسی، اندازه، شکل، وزن مخصوص، مقاومت هوا، اصطکاک سطحی، شکنندگی، ضربه و غیره هستند. برای مثال مواد فلزی به کمک خاصیت مغناطیسی سنگ گیر بوجلری از محصول حذف می شود و یا قطعات ساقه و کاه محصول نیز بر اساس وزن و سبک بودن قابل حذف شدن هستند.
هدف از بوجاری ، تمیز کردن گندم و آماده سازی آن برای آسیاب است. بوجاری گندم در سه مرحله؛ پیش بوجاری، بوجاری اولیه و بوجاری ثانویه انجام می شود.
ورود گندم به مدخل و پیش بوجاری
هدف اصلی از پیش بوجاری، جداسازی مواد خارجی درشت، ذرات آهنی، گرد و غبار، ماسه و دانه‌های گندم آلوده به آفات است. عملیات پیش تمیز کردن در ظرفیت‌های بالا برای کاهش زمان تخلیه از کانتینر غلات انجام می‌شود. اولین دستگاه در طی این جریان، ترازوی توزین خودکار است که مقدار گندم دریافتی یا وارد شده را قبل از حذف هرگونه ناخالصی بررسی می‌کند. سپس گندم از روی یک آهنربای قوی عبور داده می‌شود تا ناخالصی‌های آهنی را از بین ببرد و از آسیب به ماشین آلات در مراحل بعدی جلوگیری شود. بعد از این مرحله، مرحله جداکننده سایز وجود دارد که برای حذف قلوه سنگ‌ها از الک درشت و برای حذف ماسه و گرد و غبار نیز از الک ریز استفاده می‌شود. کانال آسپیراسیون نیز برای حذف ناخالصی‌های سبک و گرد و غبار استفاده می‌شود.
پیش تمیز شدن گندم اجازه می‌دهد تا فضای بیشتری برای ذخیره‌سازی گندم در سطل‌ها وجود داشته باشد و به راحتی از سطل‌های ذخیره‌سازی جریان می‌یابد و از انباشت و گرفتگی خروجی‌های سطل جلوگیری می‌کند و به این ترتیب با دقت بیشتری مخلوط می‌شود. همچنین اجازه می‌دهد تا هوا به طور یکنواخت‌تر در توده گندم جریان یابد و باعث تهویه مؤثرتر می‌شود و به کنترل آلودگی در طول ذخیره‌سازی کمک می‌کند.
بوجاری اولیه گندم
بوجاری اولیه از فرآیند تمیز کردن شروع می‌شود که هدف آن حذف گندم آسیب دیده، دانه‌ها و سایر مواد اضافی به کمک فرآیند جداسازی به ظرفیت حداکثر گسترش است. همچنین بوجاری اولیه با هدف از بین بردن هرگونه گرد و غبار از گندم با استفاده از تمیز کردن و آسپیراسیون انجام می شود. علاوه بر تمیز کردن گندم، باید آن را به گونه‌ای آماده کرد که با عملیات شسته کردن برای آسیاب کردن آماده شود. اولین تجهیزات بوجاری؛ آهنربا برای حذف ناخالصی‌های آهنی و سپس دستگاه سپرایتور یا جداکننده برای جداسازی بر اساس اندازه است. سپرایتور، مواد بزرگتر و کوچکتر از گندم را الک می‌کند. پس از آن نیز، دستگاه آسپیراتور برای جداسازی مواد سبکتر از گندم استفاده می‌شود. در مرحله بعدی ناخالصی‌های سنگین‌تر بر اساس وزن مخصوص از گندم جدا می‌شوند. سیلندر ورودی حاوی یک جیب است که گندم ورودی به طور مرکزی از یک انتها به داخل آن تغذیه می شود. مواد بزرگتر از جیب در انتهای مخالف تخلیه می‌شوند، و مواد کوچکتر در جیب‌ها قرار می‌گیرند و زمانی که از بالای آن بیفتند، با نیروی گرانش در یک نوار نقاله با زاویه قابل تنظیم چرخش می‌کنند.
مرحله نهایی بوجاری اولیه، تمیز کردن سطحی توسط اسکورر است. اسکورر شامل یک محور چرخان مرکزی با ضربه زن های شیبدار است که توسط یک ژاکت سیمی احاطه شده است. گندم در یک انتها تغذیه می شود و به طور مکرر توسط کوبنده ها کوبیده می شود که باعث ایجاد اصطکاک بین کوبنده و دانه، دانه با دانه و دانه به ژاکت در حین حرکت به طرف مقابل می شود. سبوس بیرونی، ناخالصیها و گندم های کوچک شکسته از شبکه سیمی عبور می کنند در حالی که دانه های گندم سالم برای جداسازی مواد سبکتر به یک آسپیراتور می روند.
بوجاری ثانویه
بوجاری ثانویه دوم از خروجی سطل تمپرینگ شروع و تا اولین رول شکسته ادامه دارد. هدف آن حذف ذرات سست سبوس و کثیفی از هسته گندم با عمل اسکورر برای آماده سازی لایه سبوس با مرطوب کردن قبل از شکست، در زمان مقرر است..
کالرسورتر اپتیک
دستگاههای کالرسورتر، دانه‌ها را به کمک دوربین‌های دیجیتال بررسی کرده و بر اساس تفاوت رنگ، ناخالصیها را با شلیک هوای فشرده حذف می‌کنند. این دستگاه مدتهاست در فرآوری برنج برای رسیدن به بهترین نوع برنج با موفقیت مورد استفاده قرار می‌گیرد. ناخالصی‌های حذف شده در آسیاب برنج شامل لکه‌های سیاه ناشی از آسیب حشرات، رگه های سبوس، هسته‌های نارس کم رنگ و دانه های تغییر رنگ یافته است. در حال حاضر حذف سایر آلاینده ها از برنج مانند شلتوک، سنگ، شیشه و غیره به کمک دستگاه سورت اپتیک به یک نیاز تبدیل شده است. کالر سورتر برنج معمولاً در پایان فرآیند آسیاب، وارد فرایند می شود، زیرا تا آن مرحله 40 درصد وزن شلتوک از بین می‌رود. در طول فرآیند آسیاب برنج، مقدار برنجی که به مرحله سورت اپتیک می‌رسد به طور قابل توجهی کمتر از ظرفیت ورودی کارخانه فرآوری است. امروزه تقریباً تمام کارخانه‌های مدرن فرآوری برنج از فناوری سورتینگ برای تولید برنج با کیفیت بالا استفاده می کنند.
تفاوت بوجار و سورت:
همانطور که گفتیم سورترها و بوجاریها بخشی از یک فرانید تمیزکردن و زدودن ناخالصی در فرآوری محصولاتی مثل گندم می توانند باشند. تفاوت اصلی این دو دستگاه در بنیان آنهاست. بوجاری دستگاهی مکانیکی است که بر اساس ویژگیهایی مانند وزن به تفکیک ناخالصیها می پردازد درحالیکه سورتر دستگاهی الکترونیکی و پنوماتیکی است که به کمک تکنولوژی هوش مصنوعی توانایی تفکیک دقیقتر بر اساس ویژگیهای متمایزی مانند رنگ، شکل و ویژگیهای درونی محصول را دارا می باشد. در مقاله کاملی در سایت پندسورت به طور مفصل به تفاوت بوجار و سورت پرداخته ایم که از اینجا می توانید ملاحظه بفرمایید.
برای کسب اطلاعات بیشتر در خصوص انواع سورترها از جمله؛ سورتر میوه، سورتر حبوبات، سورتر خشکبار، سورترچای، سورتر پلاستیک و دیگر سورترها می توانید مقالات سایت پندسورت را ملاحظه بفرمایید.
