استاندارد های حسابداری مفاهیم اساسی و کاربردی در شغل حسابداری هستند یادگیری و مهارت استفاده از آنها برای حسابدارها امری ضروری است. به عنوان یک حسابدار یا فردی که در حوزه مالی فعالیت می کند لازم است استانداردهای حسابداری ایران مخصوصا آن دسته از استانداردهایی که کاربردی تر هستند را بشناسید.
ما در این مطلب به صورت ساده و در عین حال جامع به توضیح برخی استانداردهای حسابداری ایران می پردازیم.
استانداردهای حسابداری معیارهایی رسمی و همگانی هستند که از سوی استانداردگذار قانونی وضع می‌شوند و همه شخصیت‌های حسابداری یا واحدهای گزارشگر موظف به رعایت آنها در انجام فعالیت های حسابداری و گزارشگری مالی هستند.
به عبارت دیگر برای اینکه تمام فعالیت های مالی و گزارشات آن برای همه قابل فهم و استفاده باشد حتما بایستی بر اساس یک استاندارد یکسان تهیه و تنظیم شده باشد. از این رو قواعدی تعریف می شود تا به این فعالیتها شکل یکسانی بدهد. به مجموعه این قواعد که در خصوص چگونگی انجام فعالیت های مالی و تهیه گزارشات مربوطه تعریف شده اند، استانداردهای حسابداری گفته می شود.
استانداردهای حسابداری را مانند هر چیز دیگری می توان از زوایای مختلف دسته بندی کرد. یکی از این روش ها دسته بندی بر اساس دامنه کاربرد است. بدین معنی که این استانداردها برای چه کسانی مورد استفاده قرار می گیرد.
استانداردهای حسابداری عمومی
به استانداردهایی گفته می شود که تقریبا برای همه کسب و کارها فارغ از نوع فعالیت آنها کاربرد دارد. یادگیری استانداردهای عمومی برای همه حسابدارها امری ضروری است.
استانداردهای حسابداری تخصصی
به استانداردهایی گفته می شود که برای نوع خاصی از فعالیتها کاربرد دارد به عنوان مثال "استاندارد فعالیت های کشاورزی" که فقط برای شرکتها و موسساتی که فعالیت کشاورزی انجام می دهند، استفاده می شود. یا "استاندارد صورتهای مالی تلفیقی و حسابداری سرمایه گذاری در واحد های تجاری فرعی" که کاربرد آن برای شرکتهای فعال در حوزه سرمایه گذاری و هولدینگ می باشد.
در ادامه لیستی از استانداردهای حسابداری پرکاربرد ایران که برای اکثر کسب و کارها مورد استفاده قرار می گیرد را معرفی و توضیح می دهیم.
یک واحد تجاری بایستی این استاندارد را در تهیه و ارایه صورت های مالی و بر اساس استانداردهای حسابداری بکار گیرد. این استاندارد مبانی ارائه صورت های مالی را مقرر می‌کند تا از قابل مقایسه بودن آن با صورت های مالی دوره‌های قبل شرکت و نیز با صورت های مالی سایر شرکتها اطمینان حاصل شود. برای دستیابی به این هدف، در این استاندارد ملاحظات کلی در خصوص نحوه ارائه صورتهای مالی، رهنمودهایی دربارهٔ ساختار آنها و حداقل الزامات در خصوص محتوای صورت های مالی ارائه شده‌است. چگونگی شناخت، اندازه‌گیری و افشای معاملات و سایر رویدادهای خاص در سایر استانداردهای حسابداری ارائه می‌شود.
صورت جریان وجوه نقد اطلاعاتی را دربارهٔ جریان‌های وجه نقد واحد تجاری طی دوره مالی مورد گزارش ارائه می‌کند، لیکن اطلاعات مزبور جهت ارزیابی جریان‌های آتی وجه نقد کفایت نمی‌کند. برخی جریان‌های وجه نقد ناشی از معاملاتی است که در دوره‌های مالی قبل رخ داده و بعضاً انتظار می‌رود منجر به جریان‌های وجه نقد دیگری در یکی از دوره‌های‌آتی گردد. بدین لحاظ برای ارزیابی جریان‌های وجه نقد آتی، صورت جریان وجوه نقد معمولاً باید توأم با صورتهای عملکرد مالی و ترازنامه مورد استفاده قرار گیرد. ارزیابی فرصت‌ها و مخاطرات فعالیت تجاری و وظیفه مباشرت مدیریت مستلزم درک ماهیت فعالیت تجاری از جمله نحوه ایجاد و مصرف وجه نقد توسط واحد تجاری است. ترازنامه، صورتهای عملکرد مالی و صورت جریان وجوه نقد تواماً اطلاعاتی را در مورد وضعیت مالی، عملکرد مالی و همچنین نقدینگی، توانایی بازپرداخت بدهی‌ها و انعطاف‌پذیری مالی فراهم می‌آورند. بدین‌لحاظ ایجاد ارتباط بین اطلاعات مندرج در صورت جریان وجوه نقد و اطلاعات ارائه شده در صورتهای مالی اساسی دیگر حائز اهمیت است.
درآمد عملیاتی عبارت از درآمدی است که از فعالیت‌های اصلی و مستمر واحد تجاری حاصل می‌گردد و با عناوین مختلفی از قبیل فروش، حق‌الزحمه، سود تضمین شده، سود سهام و حق امتیاز مورد اشاره قرار می‌گیرد. مبحث اصلی در حسابداری درآمد عملیاتی عمدتاً معطوف به تعیین زمان شناخت درآمد عملیاتی است. درآمد عملیاتی زمانی شناسایی می‌شود که شواهد کافی مبنی‌بر وقوع یک جریان آتی ورودی منافع اقتصادی وجود داشته باشد (یعنی جریان منافع اقتصادی مرتبط با درآمد عملیاتی به درون واحد تجاری محتمل باشد) و این منافع را بتوان به‌گونه‌ای اتکاپذیر اندازه‌گیری کرد.
این استاندارد باید برای حسابداری درآمد عملیاتی حاصل از معاملات و رویدادهای فروش کالا، ارایه خدمات و استفاده دیگران از داراییهای واحد تجاری، استفاده شود.
هدف این استاندارد اطمینان از بکارگیری معیارهای شناخت و مبانی اندازه‌گیری مناسب در مورد ذخایر، بدهیهای احتمالی و داراییهای احتمالی و نیز افشای اطلاعات کافی در یادداشت‌های توضیحی برای درک بهتر ماهیت، زمان‌بندی و مبلغ آنها توسط استفاده‌کنندگان صورتهای مالی می‌باشد.
این استاندارد باید توسط کلیه واحدهای تجاری برای حسابداری ذخایر، بدهی های احتمالی و دارایی های احتمالی بکار گرفته شود به استثنای قراردادهایی که به موجب آن هیچ یک از طرفین به تعهدات خود عمل نکرده اند و آنچه که مشمول سایر استانداردهای حسابداری است.
هدف این استاندارد تعیین مواردی که صورتهای مالی بابت رویدادهای بعد از تاریخ ترازنامه تعدیل می‌شود، و افشای اطلاعات دربارهٔ رویدادهای بعد از تاریخ ترازنامه تا تاریخ تأیید صورتهای مالی. همچنین طبق این استاندارد اگر رویدادهای بعد از تاریخ ترازنامه بیانگر نامناسب بودن بکارگیری فرض تداوم فعالیت باشد، واحد تجاری نباید صورتهای مالی خود را بر مبنای تداوم فعالیت تهیه کند.
موجودی مواد و کالا، بخش عمده‌ای از داراییهای بسیاری از واحدهای تجاری را تشکیل می‌دهد. بنابراین، ارزشیابی و انعکاس موجودی مواد و کالا اثر با اهمیتی در تعیین و ارائه وضعیت مالی و عملکرد مالی واحدهای تجاری دارد. این استاندارد نحوه ارزشیابی و انعکاس موجودی مواد و کالا در صورت های مالی را تشریح می کند.
از آنجا که محتوای این مطلب طولانی شد، سایر استانداردهای حسابداری را در قسمت‌های بعد این مطلب منتشر می‌کنیم. برای مطالعه مقاله کامل استانداردهای حسابداری ایران به منبع اصلی ما بلاگ حسابداری تخصصی و نرم افزارهای حسابداری مراجعه بفرمایید.
