پیری به سن 60 سال و بالاتر اشاره دارد، اما روند پیری قبل از آن سال‌ها شروع می‌شود. تغذیه در این زمان به دلیل تغییر در نیازهای سلامتی بدن بسیار مهم است. نیازهای تغذیه ای سالمندان شامل داروهایی است که در اثر بیماری‌ها و فرآیندهای متابولیک میانسالی و سالمندی ایجاد می‌شود و در افراد مختلف متفاوت خواهد بود.
مهم ترین توصیه تغذیه ای برای این گروه سنی، تهیه وعده‌های غذایی ساده و کم‌چرب است که تمام نیازهای غذایی فرد را تأمین کند. نکته اصلی در زمان تعیین رژیم غذایی مناسب برای سالمندان مصرف غذاهای کم‌چرب و کم کلسترول بانمک متعادل و پر فیبر توصیه می‌شود.
در برنامه غذایی سالمندان باید به نکات مهم زیر توجه شود:
سالمندان نباید در این سن بیش از حد غذا بخورند. بهتر است در زمان های مختلف غذا به همان میزان مصرف شود تا به دستگاه گوارش و بدن سالمندان فشار وارد نشود.
ویتامین D نقش مهمی در سلامت سالمندان دارد. به همین دلیل بهتر است افراد مسن روزی نیم ساعت زیر نور آفتاب بمانند. آنها باید ویتامین D بیشتری در رژیم غذایی خود مصرف کنند.
از خوردن غذاهای چرب (سس و نیمرو)، لوبیاهای نیم پز، سبزی‌های نفاخ (شلغم، پیاز و کلم) و غذاهای سرخ شده خودداری کنید.
برای جلوگیری از نفخ معده بهتر است در بین غذا آب و نوشیدنی های دیگر استفاده نکنند.
خوردن غذاهای پر فیبر مانند سیب، کاهو، لوبیا و غیره در طول روز می‌تواند بر سطح چربی خون تأثیر بگذارد.
برای تأمین کلسیم مورد نیاز بدن باید هر شب قبل از خواب یک لیوان شیر گرم بنوشند.
افراد مسن به دلیل بالا رفتن سن و نداشتن دندان، در بلع غذا مشکل دارند؛ بنابراین توصیه می‌شود غذا را برای آنها خوب بپزید و به آرامی میل کنند.
افراد بالای 50 سال و سالمندان باید غذاهای خاصی را در رژیم غذایی خود بگنجانند. تغذیه این گروه‌ها بسیار مهم و ارزشمند هستند. گروه های غذایی که باید در رژیم غذایی سالمندان باشد عبارتند از:
میوه‌ها و سبزی‌ها: تأمین آهن، ویتامین‌ها و فیبر بدن به عهده میوه و سبزی‌ها است. بهترین برنامه غذایی سالمندان، برنامه‌ای است که در آن میوه و سبزی‌ها در 2 یا 3 وعده به طور متعادل قرار گیرد.
لبنیات: ماست، کشک، پنیر، دوغ و ... از محصولات لبنی هستند که باید روزانه 2 یا 3 واحد از آنها در رژیم غذایی سالمندان قرار گیرند. این نوع گروه غذایی به منظور تأمین کلسیم بدن و پیشگیری از پوکی استخوان گنجانده می‌شود.
غلات: این گروه غذایی باید در وعده‌های غذایی روزانه و به صورت منظم گنجانده شود. خوردن نان سبوس دار، سیب زمینی، برنج و ... می‌تواند انرژی مورد نیاز بدن سالمند شما را به خوبی تأمین کند. قراردادن 6 تا 9 وعده غلات کامل در رژیم غذایی بزرگسالان بسیار ایده آل است.
ویتامین ها: ویتامین ها یکی از مهم ترین گروه های غذایی در پیری هستند. این گروه غذایی باید در سه وعده غذایی گنجانده شود. در سنین بالا، بدن ویتامین‌های زیادی نمی‌سازد، بنابراین باید آنها را به رژیم غذایی خود اضافه کنید. مواد غذایی مانند تخم‌مرغ، شیر، پنیر و غیره باید در وعده غذایی گنجانده شود.
پروتئین: با افزایش سن، بدن دیگر نمی‌تواند پروتئین مورد نیاز خود را تأمین کند. به همین دلیل به تدریج میزان پروتئین کاهش یافته و بروز عفونت و بیماری افزایش می‌یابد. گروه پروتئین 40 تا 60 درصد انرژی روزانه یک فرد مسن را تأمین می‌کند.
مایعات: با افزایش سن، سطح آب بدن به میزان قابل توجهی کاهش می‌یابد. این از دست دادن آب بدن، از سوی دیگر، زمینه را برای توسعه بیماری‌های عفونی افزایش می‌دهد. وقتی آب بدن کاهش می‌یابد، کلیه‌ها و دستگاه گوارش افراد به خوبی کار نمی‌کنند و این مشکل می‌تواند باعث بسیاری از بیماری ها شود.
به همین دلیل نوشیدن روزانه 8-6 لیوان آب برای سالمندان بسیار ضروری و اجباری است. برای هضم بهتر غذا، برای بهبود عملکرد دستگاه گوارش، نوشیدن آب برگ زردآلو را می‌توان در رژیم غذایی افراد مسن گنجاند.
اگر بخواهیم از نکات نگهداری از سالمند برای شما صحبت کنیم موارد زیادی را باید بیان کرد. اما در مورد تغذیه این عزیزان مشکلاتی وجود دارد که دانستن آنها برای هر خانواده ای لازم و ضروری است.
مسائل روحی و روانی: خلق‌وخوی افراد مسن تأثیر بسزایی بر تغذیه و رژیم غذایی دارد. سالمندانی که با افسردگی، مرگ همسرشان و تنهایی کنار می‌آیند از بی اشتهایی و تغذیه نامناسب رنج می‌برند.
مشکلات جسمی: بیکاری، بیماری، از دست دادن انرژی، مشکلات گوارشی، تغییر ذائقه و ... از جمله مشکلات جسمی هستند که روی اشتهای فرد تأثیر می‌گذارد و همیشه مشکل بزرگی برای سالمندان به وجود می‌آورند.
تغییر شرایط زندگی: گاهی تغییر در شرایط زندگی مانند وضعیت اقتصادی، تغییر محل سکونت و ... می‌تواند بر رژیم غذایی سالمندان تأثیر بگذارد. مثلاً یک فرد کم درآمد نمی‌تواند همه چیز را دوست داشته باشد.
در سنین بالا به دلیل بیماری و عدم فعالیت بدنی، بدن به رژیم غذایی سالم و ورزش نیاز دارد. بهترین راه برای درمان بی اشتهایی در سالمندان استفاده از یک برنامه غذایی صحیح و متعادل است. در سنین بالا، بدن کمتر قادر به تولید بسیاری از مواد مهم مانند ویتامین ها، پروتئین ها و... است. به همین دلیل باید با استفاده از یک برنامه غذایی مناسب مواد لازم و ضروری را در اختیار بدن قرار داد. اغلب با افزایش سن تغییراتی در بدن ایجاد می‌شود که فرد هیچ نقشی در ایجاد آنها نداشته است. اما با کمک یک متخصص تغذیه و داشتن یک برنامه غذایی متعادل می‌تواند اثرات این تغییرات را کاهش دهد.
با بالا رفتن سن یک فرد سالمند، بدن او قادر به تأمین انرژی کافی نیست؛ بنابراین بهتر است از غذاها و مواد مغذی که انرژی مورد نیاز بدن را تأمین می‌کند، استفاده کنید. یکی از وعده‌های غذایی مهم برای سالمندان صبحانه است.
اولین وعده غذایی که یک سالمند بعد از بیدار شدن از خواب می‌خورد نقش بسیار مهمی در سلامت جسمانی او دارد. برای سالمندان بهتر است برای صبحانه از تخم‌مرغ، سیب زمینی، نان سبوس دار، میوه ها و غیره استفاده کنند. صبحانه سالمندان علاوه بر تأمین انرژی باید نیاز بدن به پروتئین، مایعات، ویتامین ها و مواد معدنی را تأمین کند.
سالمندان هر روز به دو تا دو و نیم فنجان از سبزی های تازه مانند اسفناج و هویج نیاز دارند و ناهار بهترین زمان برای گنجاندن این سبزیجات در رژیم غذایی آنها است. همچنین می‌توانید برای ناهار از سبزی‌های برگدار در منوی غذایی آنها استفاده کنید. توصیه می‌کنیم سبزی‌های را بخارپز کرده تا جویدن آنها راحت‌تر شود.
میان وعده هایی مانند سالادها بهترین منبع تغذیه برای سالمند شما به حساب می‌آید. فراموش نکنید که سس سالاد چربی و نمک زیادی دارد و باید سالمند شما کمتر از آن بخورد. املت، تخم‌مرغ و سیب‌زمینی را می‌توان به روش های مختلفی که باب میل فرد سالخورده است درست کرد.
بیشتر منوهای شام شامل سبزی‌ها و پروتئین سرخ شده در روغن‌های سالم مانند روغن زیتون است. علاوه بر روغن زیتون، می‌توانید از روغن آووکادو در آشپزی سالمندان نیز استفاده کنید. غذاهای دریایی، به ویژه ماهی قزل آلا و میگو نیز یک انتخاب سالم برای سالمندان است. می‌توانید میگو را به تنهایی یا با سالاد میل کنید. شام می‌تواند شامل ماهی قزل آلا کبابی، گوشت بره و سیب زمینی، میگو و پاستا، برنج و لوبیا، میگو و سبزی‌های تازه باشد.
عوامل زیادی مانند تغییر خلق‌وخو، طعم، عدم علاقه به آشپزی و عوارض جانبی دارو در پیشگیری از سوءتغذیه در سالمندان نقش دارند. هر فرد سالمند نیازهای تغذیه ای متفاوتی دارد. اگرچه آنها به کالری کمتری احتیاج پیدا می‌کنند، اما ویتامین B، کلسیم، پروتئین و سایر مواد مغذی برای سلامتی آنها ضروری است.
خوردن مواد غذایی از همه گروه‌ها می‌تواند به تأمین مواد مغذی مورد نیاز یک فرد مسن کمک کند. یک رژیم غذایی سالم برای سالمندان میوه ها، سبزی‌ها، غلات کامل و لبنیات کم‌چرب، از جمله گوشت بدون چربی، مرغ، ماهی، لوبیا، تخم‌مرغ و آجیل تأکید دارد. تا حد امکان چربی اشباع شده، چربی ترانس، نمک (سدیم) و قند اضافه شده را در غذا و پخت‌وپز برای سالمندان کاهش دهید.
