محمد جواد آذری جهرمی، وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات کشور در روزهای گذشته خبر داد که وزارت ارتباطات با ارتقای سرویس ADSL کاربران به VDSL قصد دارد سرعت اینترنت آنها را ۴ برابر بیشتر کند. این طرح در حال حاضر از دو شهر قم و تهران آغاز شده و به مرور در شهرهای دیگر هم انجام می‌شود، خصوصا مناطقی که سرعت اینترنت نسل ۴ در آنها از متوسط کشور پایین‌تر باشد.
در تاریخ ۱۶ فروردین، جهرمی اعلام کرد «با همکاری خوب استاندار و شهردار شهر قم، فرآیند نصب تجهیزات با رعایت دستورالعمل‌های بهداشتی و با سرعت خوب در حال انجام است. حدودا ۳۰.۰۰۰ مشترک مخابرات ایران و شاتل از امروز فعال می‌شوند.» وزیر ارتباطات در ۱۳ فروردین و در پاسخ به سوال اعتراض آمیز یکی از کاربران بابت سرعت پایین اینترنت گفته بود در دوران فاصله‌گذاری اجتماعی، مصرف اینترنت ۲.۵ برابر ماه اسفند افزایش یافت و همین مسئله باعث شد بسیاری‌ها از سرعت کم و کیفیت سینوسی اینترنت شاکی شوند. او افزود از اول هفته (شنبه ۹ فروردین)، نصب ۸۰۰.۰۰۰ پورت VDSL در تهران آغاز شده و در عرض یک ماه به اتمام می‌رسد.
اما این تغییرات سوالات مختلفی را برای کاربران ایجاد می‌کند. اینکه برای بهره‌مند شدن از سرویس جدید باید تغییری در سیم کشی منزل ایجاد کنیم؟ آیا باید مودم جدید بخریم؟ با ارتقا به VDSL سرعت اینترنت ما چه تغییری می‌کند؟
بدیهی‌ترین نکته در رابطه با تفاوت اینترنت ADSL (شکل اختصاری عبارت Asymmetric Digital Subscriber Line) و VDSL (شکل اختصاری عبارت Very-high Speed Digital Subscriber Line)، سرعت بالاتر VDSL است! اما تا چه حد؟ وقتی عبارت «سرعت VDSL» را در اینترنت جست‌و‌جو کنید با مقادیر مختلفی روبرو خواهید شد. اما خب اختلاف فاحشی بین آنها وجود ندارد. به طور کلی VDSL به سه شکل عرضه می‌شود. VDSL2، VDSL و VDSL2-Vplus که خب دو مورد آخر هنوز به کشور ما وارد نشده و فعلا با VDSL سروکار داریم که روی سیم‌های مسی با ظرفیت انتقال فرکانس ۲۵-۱۲ کیلوهرتز قرار می‌گیرند و سرعت دانلود آن به گفته آذری جهرمی حداکثر به ۷۰ مگابیت بر ثانیه می‌رسد. سرعت آپلود آن نیز چیزی در حدود ۱۰ برابر اینترنت ADSL است و تا ۱۶ مگابیت بر ثانیه افزایش پیدا می‌کند که البته برای بهره‌مندی از تمام پتانسیل آن باید فاصله نزدیکی با مرکز مخابرات داشته باشید.
نکته دیگر اما فاصله‌ای است که کاربر باید از مرکز مخابرات داشته باشد. در ADSL، کیفیت سیم، گنجایش بستر خطی و در نهایت فاصله تا مرکز مخابرات عواملی تاثیرگذار در سرعت اینترنت هستند. چون ADSL محدوده بیشتری را پوشش می‌دهد، معمولا اکثر افراد اگر از بستر خطی مناسب و کابل‌کشی با کیفیت درون منزل بهره‌مند باشند، مشکل خاصی از بابت سرعت نخواهند داشت.
برای VDSL اما که روی همان بستر مسی قرار می‌گیرد و نیاز به کابل کشی اضافه هم از جانب کاربر ندارد، فاصله تا نزدیک‌ترین مرکز مخابراتی عامل بسیار مهمی است. مثلا کاربران برای بهره‌مندی از VDSL باید کمتر از ۱ کیلومتر با مخابرات فاصله داشته باشند و این مقدار برای VDSL-Vplus بسیار کمتر است و حدودا به ۳۰۰ متر می‌رسد. در اینجا با دو اصطلاح مواجه هستیم؛ Downstream و Upstream که به ترتیب یعنی کسانی که فاصله نزدیک‌تری به مخابرات دارند و کسانی که در فواصل دورتر هستند.
از نظر قدرت سیگنال هر دو برابرند اما وقتی در مورد کیفیت صحبت می‌کنیم، کاهش فاصله می‌تواند بسیار تاثیرگذار باشد. البته به خاطر داشته باشید که در VDSL نیز مواردی چون کیفیت سیم و کابل کشی تاثیر بسزایی روی سرعت و کیفیت اینترنت دارد. همچنین اگر فاصله دوری تا مرکز مخابرات دارید، باید بدانید اینترنت ADSL، ADSL2 و +ADSL2 برایتان بهتر و مناسب‌تر از VDSL خواهد بود!
برای درک بهتر این موضوع می‌توانید به جدول زیر نگاه کنید که میزان سرعت بر اساس فاصله را برای تمامی سرویس‌ها به شما نمایش می‌دهد.
برای بهره‌مندی از VDSL، کاربر نیازی به کابل کشی ندارد چون می‌توان روی همان بستر مسی از آن استفاده کرد. به عبارتی VDSL از تمام پتانسیل خطوط تلفن استفاده کرده و این کار را به شکل بهینه‌تری به نسبت ADSL انحام می‌دهد. به همین دلیل سرعت آن بیشتر است. اما اگر نیازی هم به کابل کشی خارج از منزل باشد، مخابرات موظف است آن را به صورت رایگان انجام دهد. مگر اینکه شخصی از شرایط سیم کشی درون منزل رضایت نداشته باشد و در این صورت باید خود اقدام به تعویض آن کند. تنها هزینه‌ای که کاربر باید متقبل شود، برای خرید مودم مخصوص VDSL است. چون حتی تعرفه‌های VDSL نیز فرق خاصی با تعرفه‌های ADSL ندارد!
تفاوت اینترنت ADSL و VDSL به نوع مودمی که استفاده می‌کنید نیز بستگی دارد. شما نمی‌توانید با همان مودم قدیمی خود که از ADSL و +ADSL2 پشتیبانی می‌کند، از تمام پتانسیل VDSL نیز بهره‌مند شوید. طبق قیمت کنونی، حداقل باید ۴۰۰.۰۰۰ تومان برای خرید یک مودم معمولی با قابلیت پشتیبانی از VDSL هزینه کنید و این مقدار برای خرید مودم‌های بهتر و پیشرفته‌تر قطعا بیشتر می‌شود.
البته اگر تمایل دارید هزینه بیشتری برای خرید مودم نپردازید، می‌توانید با همان مودم قدیمی هم، بخشی از سرعت بالای VDSL را تجربه کنید. اینطور که به نظر می‌رسد، با مودم غیر VDSL می‌توان تا ۲۰ مگابیت سرعت را تجربه کرد که البته همین هم بیشتر از ۱۶ مگابیت بر ثانیه‌ای است که در ADSL ارائه می‌شود.
بنابراین باید گفت تبدیل ADSL به VDSL در بدترین حالت، هزینه مودم را روی دست شما می‌گذارد. برخلاف انتظارات، به نظر می‌رسد قرار نیست تعرفه‌های این سرویس گران‌تر از ADSL باشد و این نکته بسیار خوبی است اما باید دید سرویس‌دهنده‌های متفاوت چه سیاستی را در قبال حجم و قیمت مربوط به آن ارائه می‌دهند. فعلا این سرویس در استان قم و تهران در دسترس کاربران قرار گرفته و باید دید به مرور زمان و در شهرهایی که کاربران از سرعت بالایی برخوردار نیستند و در عین حال فاصله زیادی هم با مخابرات دارند، وزیر اطلاعات چه تدابیری می‌اندیشد.
آن دسته از کاربرانی هم که فعلا نمی‌توانند از VDSL بهره ببرند، می‌توانند تا پایان اردیبهشت، به صورت رایگان از یک مزیت خوب بهره‌مند شوند. به گفته آذری جهرمی، او در تلاش است تا سرویس‌دهنده‌های اینترنت خانگی پهنای باند سرویس ADSL را تا ۱۶ مگابیت آزاد کنند. خوشبختانه هیچ هزینه‌ای در این صورت پرداخت نخواهد شد اما تمام قوانین قبلی از جمله مصرف منصفانه و حجمی که مطابق با هر سرویس در دسترس بود به همان صورت باقی می‌ماند. برای مثال کاربری که از سرعت ۸ مگابیت بر ثانیه با تمام قوانین مربوط به همان سرعت بهره می‌برد، اکنون صرفا می‌تواند سرعت بیشتری را تجربه کند و نه حجم بیشتری!
البته برای بهره‌مند شدن از این قابلیت، ظرفیت بستر خط، کیفیت کابل کشی، نویزگیر و مواردی از این دست تاثیر بسیار زیادی دارد. برای مثال کاربران شاید بتوانند از نظر تئوری از پهنای باند ۱۶ مگابیت بر ثانیه بهره ببرند اما اگر بستر خطی مناسبی نداشته باشند، شاید در عمل سرعت اینترنت آنها از ۸ مگابیت بر ثانیه بالاتر نرود!
با این اوصاف باید منتظر ماند و دید در آینده چه پیش خواهد آمد. چون در شهرها که تراکم خانه‌ها بیشتر است، شاید بتوان در نزدیکی مخابرات منازل زیادی را تحت پوشش قرار داد اما این موضوع زمانی که فاصله‌ها بیشتر می‌شود به یک مشکل اساسی تبدیل می‌شود.
نظر شما در رابطه با فناوری ADSL و VDSL چیست؟
