به زبان ساده محل کار سمی محیطی است که کار کردن در آن دشوار است. جو و فضای حاکم بر محیط کار به قدری سنگین و منفی است که نفس کشیدن را هم برای کارمندان دشوار می‌کند.
در چنین محیطی تنش بالاست، تمرکز به شدت پایین است، بی‌اعتمادی میان افراد غوغا می‌کند، بهره‌وری پایین بوده و کارکنان بسیار بی‌انگیزه هستند.
رسانه seek در یک نظرسنجی از کارمندان استرالیایی از آنها خواسته محل کار سمی را تعریف کنند، نتیجه جالبی به دست آمد:
45% گفتند: محیط کاری که کارمندان در آن انگار روی پوسته تخم مرغ راه می‌روند.
44% گفتند: محیطی که در آن تفرقه، دسته دسته شدن افراد و شایعات زیاد است.
44% گفتند: محیطی که در آن کارمندان مختلف حرف‌های مختلفی از رهبران می‌شنوند.
41% گفتند: محیطی که در آن قلدری موج می‌زند و حتی در صورت گزارش دادن اقدامی صورت نمی‌گیرد.
کارمندان استرالیایی با تعریف جالبی که داشتند می‌توانند بینش بهتری به شما برای تشخیص محل کار سمی بدهند.
محل کار سمی علامت‌هایی دارد که وقتی به چنین مکانی وارد می‌شوید آنها را مشاهده خواهید کرد، برخی از این نشانه‌ها آشکار هستند. مثل قلدری علنی، آزار جنسی، پرخاشگری، رهبران بی کفایت و...
در یک محیط کار سمی نباید به دنبال مزیت بود، چون وجود خارجی ندارد! تعجب آور است، اما برخی مدیران بر این باروند که در محیط سمی با فلیتر کردن افراد ضعیف بهره‌وری بالا می‌رود، قطعا اینگونه نیست.
دکتر ریچارد کلایدون، مدیر ارشد شناختی آزمایشگاه EQ در مورد عوارض حضور در محیط کار سمی اینگونه می‌گوید:
«امروزه کارمند باید در محیطی امن باشد تا در آشفتگی‌های محیط کاری عملکردهای بالایی داشته باشد، رفتار سمی مدیر یا فضای کاری نا امن، منجر به هجوم ترس به صورت کورتیزول در بدن شده و خطر ابتلا به انواع بیماری‌ها از جمله افسردگی، بیماری‌های قلبی و اختلال شناختی را ناشی می‌شود، کورتیزول بالا ناشی از اضطراب، استرس و ترس است. »
یک مطالعه یک ساله نشان می دهد که محیط های کاری سمی خطر ابتلا به افسردگی را تا 300 درصد افزایش می دهد.
بر اساس مطالعه Breathe HR در بریتانیا، 27 درصد از کارکنان شغل خود را به دلیل محیط کاری خصمانه یا فرهنگ بد شرکت ترک کرده‌اند و تنها 25 درصد گفتند که از سلامت روان در طول سال برخوردار بوده‌اند.
بر اساس نظرسنجی انجام شده در وبینارهای مجله HR، چهار نفر از هر پنج نفر (83٪) متخصصان منابع انسانی در سازمانی با فرهنگ سمی کار کرده‌اند (یا هنوز هم کار می‌کنند).
به عبارت ساده و به طور خلاصه باید گفت در محل کار سمی:
برخورد با کارکنان سمی کار ساده‌ای نیست، اما مهم این است که منشا مشکل را پیدا کنید. فرهنگ بد توسط افراد ایجاد می‌شود، بنابراین برای رفع مشکل مسمومیت محیط کار، ابتدا باید عاملین سمی آن را شناسایی کنید.
مرحله اول: شناسایی فرد یا افراد
یک کارمند بد لزوما کارمند سمی نیست، کارمند سمی کسی است که الگوی تضعیف، نا امیدی و سرکوبی باقی اعضای تیم است. محتمل‌ترین عامل فرهنگ سمی را شناسایی کرده و توجه را روی او منعطف کنید.
مرحله دوم: علت را پیدا کنید
حفاری را کمی عمیق‌تر کنید و به آنچه که موجب رفتار سمی شده نگاه کنید. دلایل مختلفی چون مشکلات شخصی، مشکلات سلامت روان، ناامیدی از همکاران یا نارضایتی شغلی ممکن است دلیل سمی شدن فرد باشد.
حالا لازم نیست با توپ پر سراغ فرد سمی بروید، از او بپرسید چرا؟ چه شده و چه مشکلی دارد؟ گاهی حل مشکل تنها با یک «حالت چطور است؟» شروع می‌شود.
اگر سازمان رفتار همدلانه داشته باشد و سعی در رفع مشکل فرد خاطی کند، احتمالا مشکل محل کار سمی به خودی خود حل می‌شود.
مرحله سوم: ارائه بازخورد مستقیم و صحبت در مورد عواقب
خیلی وقت‌ها فرد ندانسته مرتکب رفتارهای نادرستی می‌شود که روی افراد دیگر و سازمان هم تاثیر منفی دارد. با این افراد به طور مستقیم و صادقانه صحبت کنید، کمک کنید مشکل را حل کرده و مهم‌تر از همه به او فرصت اصلاح بدهید.
در صحبت‌هایتان از بازخوردهای مثبت و منفی بگویید و مثال‌هایی از رفتار سمی به او ارائه دهید. مثل پروسه فروش مجموعه‌ای از اهداف واضح و قابل اندازه‌گیری به او ارائه دهید، چیزهایی که می‌خواهید او به آنها دست پیدا کند.
به روشی غیر تهدید آمیز او را از پیامدهای رفتار منفی و سمی آگاه کنید، اینکه این رفتارها بر بررسی عملکرد، ارتقا و امنیت شغلی تاثیر خواهد گذاشت.
مرحله چهار: پذیرش و فاصله
اگر با گذر از تمام سه مرحله عنوان شده دیدید چیزی تغییر نکرده، باید بپذیرید که برخی افراد نمی‌خواهند تغییر کنند.
بر اساس تحقیقات پورات برخی افراد فقط این کار را برای اینکه «سرگرم کننده است» انجام می‌دهند. در صورتی که نمی‌توانید مشکل را با بازخورد مثبت حل کنید، از گزینه‌های جدی‌تر استفاده کنید.
یک راه حل این است که فرد را برای مدتی از باقی اعضای تیم دور کنید، گرچه این کار مشکل را چندان حل نمی‌کند.
همه چیز را مستند کنید، پس از هر ارتباطی بین منابع انسانی، فرد مشکل ساز و سایر اعضای سازمان، ایمیلی از صورت جلسه به طور رسمی برای آنها ارسال کنید. هر سند اضافی مثل شکایت رسمی کارمند باید مستند شود.
شما باید به عنوان منابع انسانی تمرکزتان را روی باقی مسائل حفظ کنید، بررسی و رفع مشکل محل کار سمی قطعا طولانی و زمان‌بر خواهد بود، بنابراین تمرکزتان را از دست نداده و دچار فرسودگی نشوید.
تنها راه مقابه با منفی نگری، مثبت اندیشی است. بنابراین خسته نشوید، روحیه خود را حفظ کرده و قوی باشید و در آخر مراقب خودتان باشید.
