در دنیای امروز، علم و فناوری بهعنوان محرکهای اصلی توسعه اقتصادی و اجتماعی شناخته میشوند. آلمان، یکی از پیشگامان علم و نوآوری، از طریق برنامههای علمی بینالمللی و سرمایهگذاری در آموزش، جایگاه خود را در این حوزه تثبیت کرده است. یکی از مهمترین سازمانهای علمی آلمان، DAAD (سرویس تبادل آکادمیک آلمان)، با بیش از 100 سال فعالیت، نقشی کلیدی در توسعه همکاریهای بینالمللی علمی ایفا کرده است. اکنون این سازمان با استراتژی 2030، اهداف جدیدی را برای حفظ و ارتقای جایگاه آلمان در عرصه جهانی تدوین کرده است. در این مقاله، به بررسی ابعاد مختلف این استراتژی، تأثیر آن بر توسعه علمی، و اهمیت آن در سیاستهای علمی بینالمللی خواهیم پرداخت.
DAAD بهعنوان یکی از بزرگترین سازمانهای تأمین مالی برنامههای تحصیلی بینالمللی، نقشی محوری در جذب استعدادهای برتر از سراسر جهان ایفا کرده است. این سازمان از طریق ارائه بورسیههای تحصیلی، حمایت از تحقیقات علمی، و گسترش شبکههای همکاری بین دانشگاهی، بستری مناسب برای رشد علمی دانشجویان و پژوهشگران فراهم آورده است. در دهههای اخیر، DAAD با اجرای سیاستهای متنوع، به افزایش تعداد دانشجویان خارجی در دانشگاههای آلمان کمک کرده و آلمان را به یکی از محبوبترین مقاصد تحصیلی جهان تبدیل کرده است.
استراتژی 2030 DAAD بر چهار محور اساسی استوار است:
یکی از مهمترین اهداف DAAD در استراتژی 2030، تقویت جایگاه آلمان بهعنوان یکی از قطبهای علمی و نوآوری در جهان است. این کشور با دارا بودن دانشگاههای معتبر، زیرساختهای پیشرفته پژوهشی، و همکاری نزدیک با صنایع، بستری مناسب برای توسعه فناوریهای نوین فراهم کرده است. در این راستا، DAAD تلاش میکند با ارائه بورسیههای بیشتر و جذب استعدادهای برتر بینالمللی، آلمان را به مرکز دانش و نوآوری تبدیل کند.
تغییرات اقلیمی، بحرانهای بهداشتی، و چالشهای اقتصادی ازجمله مسائلی هستند که نیاز به همکاری جهانی دارند. DAAD در استراتژی 2030 خود بر لزوم افزایش تبادلات علمی بینالمللی تأکید کرده و برنامههایی برای مشارکت دانشمندان آلمانی و بینالمللی در حل مسائل جهانی تدوین کرده است. این همکاریها به توسعه پایدار و پیشرفت علمی در سطح جهانی کمک خواهد کرد.
در جهان امروز، علم و دیپلماسی ارتباط تنگاتنگی با یکدیگر دارند. DAAD با گسترش برنامههای تبادل علمی، به دنبال تقویت دیپلماسی علمی آلمان است. این سازمان با همکاری دانشگاههای مختلف در سراسر جهان، پروژههایی را برای تبادل دانشجویان و پژوهشگران طراحی کرده که نقش مؤثری در تقویت ارتباطات بینالمللی و توسعه پایدار خواهد داشت.
یکی دیگر از اهداف کلیدی DAAD، حمایت از ارزشهای دموکراتیک و انسجام اجتماعی از طریق همکاریهای علمی است. این سازمان بر این باور است که از طریق تعاملات علمی و فرهنگی، میتوان بستری مناسب برای گفتوگو و تبادل تجربیات میان جوامع مختلف ایجاد کرد. در همین راستا، برنامههایی برای حمایت از پژوهشگران کشورهای در حال توسعه و مناطقی که با بحرانهای اجتماعی مواجه هستند، در دستور کار قرار دارد.
آلمان در سالهای اخیر به یکی از مهمترین مقاصد تحصیلی جهان تبدیل شده است. طبق آمار DAAD، انتظار میرود تعداد دانشجویان بینالمللی در ترم زمستانی 2024/25 به 405,000 نفر برسد که نسبت به سالهای گذشته رشد قابلتوجهی را نشان میدهد. این روند نشاندهنده اهمیت فزاینده آلمان در عرصه آموزش عالی جهانی است. همچنین، 65٪ از دانشجویان بینالمللی مایلاند پس از فارغالتحصیلی در آلمان بمانند که این امر میتواند نقشی اساسی در تأمین نیروی متخصص آینده و رشد اقتصادی این کشور داشته باشد.
در سالهای اخیر، تغییرات ژئوپلیتیکی تأثیر مستقیمی بر سیاستهای علمی بینالمللی داشتهاند. DAAD با درک این تغییرات، سیاستهایی را برای انعطافپذیری در برابر تحولات بینالمللی اتخاذ کرده است:
موکرجی، رئیس DAAD، تأکید کرده است که سیاست علمی خارجی میتواند به سرعت تغییر کند و سازمانهای علمی باید آمادگی واکنش سریع به تحولات بینالمللی را داشته باشند. بحرانهایی مانند جنگ روسیه و اوکراین و پاندمی کرونا نشان دادهاند که انعطافپذیری در سیاستهای علمی امری ضروری است. DAAD در استراتژی 2030 خود به دنبال تقویت این انعطافپذیری و ایجاد زیرساختهایی برای مدیریت بهتر چالشهای بینالمللی است.
استراتژی 2030 DAAD، چشماندازی روشن برای آینده علمی آلمان ترسیم میکند. با تأکید بر نوآوری، همکاریهای بینالمللی، دیپلماسی علمی، و حمایت از ارزشهای دموکراتیک، این استراتژی نهتنها به رشد علمی آلمان کمک میکند، بلکه نقشی اساسی در حل چالشهای جهانی ایفا خواهد کرد. افزایش جذب استعدادهای بینالمللی، گسترش شبکههای علمی، و انعطافپذیری در برابر تغییرات ژئوپلیتیکی، از جمله اقداماتی است که DAAD برای رسیدن به اهداف خود دنبال میکند. در نهایت، این سازمان با پایبندی به رسالت خود، به دنبال ساخت آیندهای است که در آن علم، تبادل فرهنگی، و همکاریهای بینالمللی، مرزهای جهان را کمرنگتر و پیوندهای علمی را مستحکمتر سازد.
