کمپرسور هوا نوعی تجهیزات کاربردی و پرکاربرد است که در بسیاری از صنایع و مشاغل مورد استفاده قرار گرفته و انرژی مورد نیاز دستگاه های پنوماتیک و صنعتی را تامین می کند. این دستگاه ها در واقع دستگاه هایی هستند که با کمک انرژی الکتریکی هوا را به داخل پمپ می کشند و آن را فشرده و وارد کندانسور می کنند. کمپرسورهای هوا را می‌توان بر اساس فشار مکش، سرعت، تعداد مراحل، موتور محرک، روغن‌کاری و پاشش روغن و عملکرد تقسیم‌بندی کرد. کمپرسورها بر اساس روش روانکاری و روغن پاشی به دو دسته کمپرسورهای بدون روغن (خشک) و روغن تزریقی (روغن) تقسیم می شوند و هر کدام کاربردهای متعددی دارند. برای انتخاب بهترین نوع روغن کمپرسور هوا باید به عوامل و پارامترهای مختلفی توجه کرد.
در صورتی که از کمپرسورهای روغن در مشاغل و صنایع مختلف استفاده می شود پس از مدتی تعویض روغن ضروری است بنابراین انتخاب یک روغن خوب بسیار حائز اهمیت است زیرا امروزه روغن های مختلف با مشخصات متفاوت وجود دارد. در ادامه بهترین نوع روغن کمپرسور هوا مورد بررسی قرار می گیرد.
همانطور که گفته شد برای انتخاب بهترین نوع روغن کمپرسور هوا باید به عوامل و پارامترهای مختلفی توجه کرد. کمپرسور اسکرو از کاربردی ترین و باکیفیت ترین کمپرسورهایی هستند که در صنایع و مشاغل مختلف مورد استفاده قرار می گیرند. برای انتخاب بهترین روغن برای کمپرسور باید موارد زیر را در نظر گرفت:
ویسکوزیته روغن مهمترین عامل در انتخاب روغن است. در اصل، شاخص ویسکوزیته روغن نشان دهنده شدت تغییرات ویسکوزیته نسبت به دما است.
افزودنی برای جلوگیری از کربناته شدن در برخی موارد، روغن شبیه یک کاسه است که به دلیل دمای بالا، ذرات معلق و کمبود مواد افزودنی کافی است. همچنین روغن باید دارای مواد افزودنی کافی برای جلوگیری از تشکیل کف باشد.
روغن های معدنی یا مصنوعی که هر کدام از نظر قیمت، روان کننده، طول عمر، خنک کننده و حمل و نقل هوایی متفاوت هستند.
نقطه ریزش روغن کمپرسور که بیانگر سیال بودن روغن در دماهای پایین است دمایی است که اگر روغن 3 درجه سرد شود کمتر از 5 ثانیه حرکت نمی کند.
فشار بخار روغن که بیانگر فرار بودن روغن است و هر چه روغن در دمای کمتری بجوشد، فرارتر باشد.
از دیگر عوامل مهم در انتخاب روغن برای کمپرسور می توان به نقطه احتراق روغن کمپرسور، نقطه اشتعال روغن کمپرسور، دمای احتراق خود به خود و … اشاره کرد.
تمامی کمپرسورهای هوا دارای یک کاتالوگ راهنما هستند که تمامی مشخصات و ویژگی ها در آن ذکر شده است و در این کاتالوگ ها نوع روغن مورد نیاز آنها نیز ذکر شده است. به طور کلی روغن ها ویسکوزیته متفاوتی دارند، بنابراین نمی توان از روغن خودرو در کمپرسورها استفاده کرد. این روغن ها علاوه بر تفاوت ویسکوزیته، از نظر رطوبت، مواد و مواد افزودنی نیز متفاوت هستند و استفاده از روغن های خودرو در کمپرسورها ممکن است باعث آسیب شود.
روغن‌های معدنی ارزان‌تر هستند اما تحمل حرارت کمتری دارند، در حالی که روغن‌های مصنوعی تحمل گرمای بیشتری، روانکاری بهتر، عمر طولانی‌تر و گران‌تر دارند.
کمپرسورهای روغن کاری عمر طولانی تری نسبت به کمپرسورهای بدون روغن خواهند داشت. به طور کلی روغن داخل کمپرسورهای هوا را نباید تعویض کرد و در صورت نیاز فقط سالیانه می توان آن را تعویض کرد. کمپرسورهای هوای بدون روغن نیازی به روغن در موتور خود ندارند و معمولا صدای بیشتری تولید می کنند، اما کمپرسورهای مبتنی بر روغن کارآمدتر هستند، طول عمر بیشتری دارند و صدای کمتری تولید می کنند.
بر خلاف روغن های کمپرسور، روغن های کمپرسور هوا دارای خواص و مشخصات خاصی هستند و نیازی به مواد تمیز کننده ندارند. روغن موتور خودرو حاوی نوعی ماده شوینده است که برای احتراق داخلی موتور لازم است در حالی که این روغن ها برای کمپرسورهای هوا مناسب نیستند زیرا در مدت زمان کوتاهی کربن زیادی تولید خواهند کرد. در صورت استفاده از روغن خودرو در کمپرسورهای هوا ممکن است آسیب به دستگاه وارد شود.
روغن کمپرسور قطعا انتخاب بهتری است. به خصوص اگر می خواهید از دستورالعمل های گارانتی سازندگان کمپرسور استفاده کنید و سازنده متوجه شود که از روغن های خاصی استفاده نکرده اید. امکان لغو گارانتی و هرگونه مزایای مرتبط وجود دارد.
همانطور که گفته شد برای انتخاب روغن کمپرسور هوا باید به فاکتورهای مختلفی توجه کرد که از مهمترین آنها می توان به ویسکوزیته یا گرانروی روغن، روغن معدنی یا مصنوعی، نقطه ریزش روغن، فشار بخار روغن، احتراق روغن کمپرسور اشاره کرد. نقطه، نقطه اشتعال روغن کمپرسور دمای احتراق خود به خودی است. به طور کلی بهترین و مناسب ترین روغن برای کمپرسورهای اسکرو روغن هایی با ویسکوزیته 64 یا 68 هستند. البته در انتخاب روغن کمپرسور اسکرو باید به موقعیت جغرافیایی و شرایط دما توجه شود. به عنوان مثال ویسکوزیته های Iso VG 46 و Iso VG 68 به ترتیب برای این کمپرسورها در مناطق گرم و سرد مناسب است. همچنین در انتخاب روغن باید به نوع گازی که توسط کمپرسور فشرده می شود توجه شود. از مهمترین نکات در انتخاب روغن کمپرسور هوا می توان به موارد زیر اشاره کرد:
استفاده از روغن های حاوی مواد شوینده برای کمپرسور هوا به هیچ وجه توصیه نمی شود زیرا پس از مدتی باعث اختلال در عملکرد دستگاه و آسیب دیدن آن می شود.
از آنجایی که دمای روغن در کمپرسورها بسیار بالاست، لازم است به روانکارهای مصنوعی که مخصوص دما و رطوبت بالا هستند توجه ویژه ای شود و در هنگام فشرده شدن هوا خنک شوند.
در صورت نیاز به روغن خوراکی (Food Grade Oil) حتما با سازنده کمپرسور مشورت کنید.
با توجه به دمای بالای روغن در کمپرسورهای هوا، باید توجه ویژه ای به روان کننده های مصنوعی شود که به طور خاص برای دما و رطوبت بالا طراحی شده اند و در هنگام فشرده شدن هوا خنک می شوند.
