پیپ دست ساز به عنوان یک هنر دست ساز ارزشمند هنری همواره متوجه همگان بوده و هست .شاید به جرات بتوان گفت پیپ دست ساز تنها وسیله ای است در دنیا که به لطف ایتالیایی های سنتی و انگلیسی های سخت پسند هنوز مدرنیته وارد آن نشده و یا اگر هم شده توسط حرفه ای ها استقبال نشده است.شنیدید می گن فلان ماشین سواری یا فلان دستگاه اسپرسو قهوه دست ساز و ساخت ایتالیا است.و حتما مطلع هستید این موضوع چقدر ارزشمند است.
چوب برایر چیست؟
چوب برایر در واقع ریشه بوته درختی به نام « اریکا آربورا / Erica arborea » می باشد که در ارتفاعات ۵۰۰ تا ۱۰۰۰ متری از سطح دریا در مناطق کوهستانی مدیترانه ای رشد میکند جایی که برای دهه ها و قرن ها به دور از دخالت آدمیزاد در حال رشد و نمو بوده است ، چه بسا اگر در زمین های حاصل خیز و در دسترس بشر رشد میکرد ، یا بر اثر رقابت با دیگر گیاهان از بین میرفت و یا به دلیل قابل دسترس بودن بعنوان هیزم و یا سایر موارد مورد استفاده انسان قرار میگرفت ..
می توان گفت چوب ، واژه ای عامیانه است که برای کلیه محصولات اولیه خام ناشی از درخت ها به کار برده می شود.ریشه این بوته دارای غده ها یا گره هایی به اندازه توپ فوتبال است که همانند منبعی برای ذخیره آب عمل می کند. افراد حرفه ای ریشه را طوری قطع می کنند که منجر به خشک شدن گیاه نشده و ریشه دوباره بتواند رشد کند. بوته این درخت ، بومی مناطق مدیترانه ای است که دارای پوشش سنگلاخی و ماسه ای می باشد. البته در مناطقی مانند جزیره کورس ، ایتالیا ، اسپانیا ، فرانسه و الجزایر هم این گونه درخت یافت می شود.
برایر چوبی بسیار مناسب برای ساخت پیپ دست ساز است چرا که همچنانچه پیشتر اشاره شد توانایی بالایی در جذب آب و رطوبت دارد ، بسیار سخت و مقاوم به حرارت است و به دلیل بوی خنثی ای که دارد عطر تنباکو را تحت تاثیر قرار نمی دهد. همچنین به دلیل وجود آب راه ها و مسیر انتقال آب در غده برایر نقش و نگارهای بسیار زیبایی بر روی کار ایجاد می شود که گویی هزاران پرنده کوچک با چشم های ریز شما را نظاره می کنند.
توجه داشته باشید که تنه و شاخه های درخت در پیپ سازی (پیپ دست ساز)مورد استفاده قرار نمی گیرد بلکه غده های سخت و متراکم شده ای که در قسمت پایین و در بخش ریشه شکل گرفته اند برای ساخت پیپ دست ساز استفاده می شوند . پس این غده های برایری هستند که برداشت شده خشک می شوند و به قطعات کوچکتر و در اندازه های گوناگون برش داده شده و برای ساخت پیپ مورد استفاده قرار می گیرند.
نکته مهم اینجاست که اگر غده های برایری به روشی صحیح برداشت شوند به درخت آسیبی نمی رسد و درخت می تواند به حیات خود ادامه دهد و پس از گذشت سال ها غده برایری دیگری در همان درخت پرورش یابد و رشد کند. اما بسیاری از تاجران و سوداگران برایر برای انجام این کار وقت لازم را صرف نمی کنند و یا مهارت لازم برای حفظ این منابع ارزشمند را ندارند و متاسفانه برای بدست آوردن غده برایری تمام درخت را از بین می برند و اگر کار بهمین منوال ادامه پیدا کند منابع طبیعی برایر در آینده در خطر نابودی جدی قرار خواهند گرفت.
استفاده از برایر جهت ساخت پیپ میتواند به دلایل زیر باشد :
- به اندازه کافی سخت و محکم و مقاوم است که بتواند در برابر حرارت بالای ایجاد شده به دلیل سوختن توتون که به ۷۰۰ درجه فارنهایت میرسد و گاهی به دلیل اسموک های محکم و پیاپی از این هم بالاتر میرود ، مقاومت کند.
- برایر بدست آمده از غده ای که تحت شرایط بسیار سخت محیطی و جغرافیایی رشد کرده و برای رسیدن به مرحله لازم جهت ساخت پیپ ، سالهای سال زمان سپری کرده ، بهترین عملکرد و ساختار و بافت را خواهد داشت.
- ایده آل ترین حالت زمانی رخ میدهد که گیاهی می میرد و ریشه آن در زیر خاک در طی سالیان کهنه میشود که به اصطلاح به این غده ها Dead Root گفته میشود که در دنیای پیپ سازی جواهری کمیاب محسوب میشوند.
- خاصیت جذب بسیار بالای برایر است که به دلیل ساختار و بافت خود ، قادر است رطوبت موجود در توتون را که بر اثر احتراق و سوختن تبخیر شده و در ادامه مسیر به سمت قسمت دهانی ، به دلیل دمای پایین تر به مایع تبدیل میشود را جذب کند.
- جذب رطوبت باعث داشتن اسموکی خشک تر میشود که برای دوستداران توتون که به دنبال درک بهتر مزه توتون هستند ، مزیتی ارزشمند به حساب می آید.
- بهترین و ایده آل ترین قسمت و بافت و ساختار غده برایری برای جذب حداکثری رطوبت ، قسمتی از غده است که در واقع وظیفه انتقال آب و مواد غذایی از ریشه به ساقه را بر عهده دارد که همان قسمت خارجی غده برایری است.
به بلاک های برایری تهیه شده از قسمت خارجی غده برایری به اصطلاح Plateau Briar گفته می شود و معمولا سازندگان پیپ برای اثبات اینکه پیپ از Plateau Briar ساخته شده ، در ساخت و طراحی پیپ دست ساز، پوشش بیرونی سطح خارجی بلاک برایری را در پیپ تولید شده ، دست نخورده و بکر باقی می گذارند.
قطعا منابع گیاهی ایران به خاطر برداشت های بی رویه کیکم جهت امور هنری مختلف در خطر می باشد و یکی از دلایل اصلی مخالفت با کیکم آسیب زدن به این گونه گیاهی ارزشمند بود و همواره ایشان در تهیه پیپ های دست ساز فقط پیپ برایر وارداتی را مورد توجه همگان قرار دادند.
منبع : پیامسرا
