دارایی های ثابت مشهود و نامشهود
دارایی های با عمر زیاد که روال عملیات شرکت استفاده می شوند و مولد هستند و برای فروش مجدد خریداری نمی شوند ، استهلاک پذیر بوده (عمدتاً) و به دو دسته مشهود و غیر(نا) مشهود طبقه بندی می شوند.
الف) دارایی ثابت مشهود
دارایی های هستند که موجودیت عینی دارد وعملیاتی نیز می باشند . از قبیل زمین ، ساختمان ، ماشین آلات خود این دارایی ها به سه دسته
(1) دارایی های استهلاک پذیر
(2) دارایی های استهلاک ناپذیر
(3) دارایی های نقصان پذیر طبقه بندی می شوند .
(1) دارایی های استهلاک پذیر : این دارایی ها دارای عمر اقتصادی معین و محدودی می باشند و طی عمر برآوردی خودشان مستهلک می شوند .
(2) دارایی های استهلاک ناپذیر : این دارایی ها عمر نامحدودی دارند ودر اثر استفاده تحلیل نمی روند مثل زمین
(3) دارایی های نقصان پذیر : این دارایی ها بر اثر استخراج تهی می شوند و به موجودی مواد یا کالا تبدیل می شوند . از جمله جنگلها ، معادن وذخایر طبیعی است که در تراز نامه در گروهی جدا بعنوان معادن و ذخایر طبقه بندی می شوند بنابراین ، عمر طولانی ؛ منابع آتی قابل اندازه گیری و استفاده در روال عادی عملیات سه ویژگی مهم ارایی های ثابت مشهود می باشد .
ب) دارایی های نامشهود
به دارایی های غیر جاری گفته می شود که موجودیت عینی ندارند و در عملیات جاری واحد تجاری بکار می روند از جمله حق اختراع – حق چاپ – سر قفلی نکته : آنچه که در حسابداری ثابت از اهمیت خاصی برخوردار است تعیین برای تمام شده دارایی است .
دارایی های نا مشهود واستهلاک آنها
دارایی های نامشهود دارایی هایی هستند که واجد شرایط زیر باشند .
1- فاقد ماهیت عینی و پولی است .
2- به منظور استفاده در تولید یا عرضه کالاها یا خدمات ، اجرا به دیگران یا برای مقاصد اداری توسط واحد تجاری نگهداری می شود .
3- با قصد استفاده طی بیش از یک دوره مالی توسط واحد تجاری تحصیل شده باشد .
4- اندازه گیری منابع اقتصادی آتی و تعیین عمر مفید آن دشوار است .
اگر دارایی های نامشهود ، جداگانه تحصیل شود ، ما به ازای آن معمولاً مشخص بوده و در نتیجه بهای تمام شده رامی توان به گونه ای اتکاء پذیر اندازه گیری نمود . بهای تمام شده یک قلم دارایی نا مشهود شامل بهای خرید وهرگونه مخارج مرتبط مستقیمی است که برای آماده سازی دارایی جهت استفاده مورد نظر تحمل می شود .
دارایی های نا مشهود باید بر مبنای سیستماتیک طی بهترین برآورد از عمر مفید آن مستهلک شود . اینفرض قابل رد وجود دارد که عمر مفید دارایی نامشهود از زمان بهره برداری آن ،از بیست سال تجاوز نخواهد کرد . اصولاً برآورد عمر مفید دارایی نامشهود برای مدتی بیش از بیست سال ، احتمالاً از اتکاء پذیری کافی جهت توجیه دوره استهلاک طولانی تر برخوردار نیست . لذا در استاندارد های حسابداری ایران فرض شده که عمر مفید دارایی های مزبور از بیست سال تجاوز نمی کند .
در رابطه با دارایی های نامشهود ، معمولا ارزش اقساط در نظر گرفته نمی شود مگر آنکه چنین ارزشی به گونه ای اتکاء پذیر قبل اندازه گیری بوده ویا شخص ثالثی خرید آن در پایان عمر مفید به قیمت مشخص ، تعهد کرده باشد . جهت استهلاک دارایی های نا مشهود ، با این که روش های نستقیم ، نزولی وآحاد تولید در استانداردها پیش بینی شده است ولیکن روش مستقیم در مقایسه با روش های دیگر بیشتر مورد استفاده قرار می گیرد .
در صورتی که در طی عمر دارایی نا مشهود ، هر لحظه مشخص گردد که دارایی منافع اقتصادی دارایی خود را به کلی از دست داده است ، لازم است ارزش دفتری آن از حساب حذف و به هزینه انتقال یابد . استهلاک دارایی های نا مشهود مثل دارایی های مشهود می تواند با بدهکار نمودن هزینه استهلاک وبستنکار کردن حساب استهلاک انباشته در دفاتر ثبت شود ولیکن بیشتر حسابداران ترجیح می دهند در خوص دارایی های مذبور به جای بستنکار کردن حساب «استهلاک انباشته» مستقیماً در حساب دارایی نا مشهود مربوطه را بستنکار نمایند .
بنابراین شما می توانید دارایی های نا مشهود را با توجه به خصوصیلت فوق شناسایی کنید .
اصول به کار رفته در حسابداری دارایی های نا مشهود فرقی با اصول حسابداری اموال و ماشین آلات وتجهیزات ندارد . یعنی :
الف) هنگام تحصیل دارایی اصل بهای تمام شده رعایت می شود .
ب) در خلال استفاده از آن اصل تطابق هزینه با درآمد رعایت می شود .
ج) و هنگام فروش مابه التفاوت مبلغ دریافتی با ارزش دفتری به عنوان سود یا زیان شناسایی می شود .
بهای تمام شده دارایی های نامشهود در تراز نامه در قسمت دارایی های نامشهود نشان داده می شود .
هزینه ایجاد ونگهداری ویا احیای داراییهای نا مشهود غیر قابل شناسایی ( سرقفلی) باید در زمانی که وقوع می یابد به حساب هزینه دوره منظور شود .
همه دارایی های نامشهود صرفنظر از اینکه عمرشان محدود، نامعین یا نامحدود باشد باید مستهلک شوند .
طبق استاندارد حسابداری دارایی های نامشهود ، مدت استهلاک هیچ دارایی نباید از چهل سال تجاوز کند .
برای دارایی های نا مشهود به علت نداشتن عینیت ارزش اسقاط در نظر گرفته نمی شود .
بهای تمام شده دارایی های نا مشهود باید طی مدت برآورد شدن عمر مفید به طور سیستماتیک مستهلک شود .
در این کار معمولاً از روش خط مستقیم استفاده می شود مگر آنکه مدیدریت دلایل قانع کننده ای برای مناسب بودن روش منظم دیگری داشته باشد .
استهلاک دارایی های نا مشهود را به دو روش می توان ثبت کرد :
1) قیمت دفتری دارایی را بستانکار کرد .
2) یا آن را جداگانه در دفتر استهلاک انباشته مربوطه ثبت کرد .
انتخاب یکی از ایندو روش به عرف وعادت بستگی دارد واز منطق حسابداری ناشی نمی شود .
