بونسای فیکوس ( رتوزا ، میکروکارپا ، جینسینگ ) یک درخت همیشه سبز از خانواده موراسه (توت) و محبوب‌ترین گونه بونسای آپارتمانی (داخلی) است. مراقبت آسان، هرس‌پذیری مناسب و رشد در تمام مدت سال، حساسیت کمتر به حمله آفات و ریشه‌های هوایی زیبا (ریشه نابجا)، فیکوس را به گزینه‌ای ایده‌آل برای خانه یا محل کار و خارق‌العاده برای مبتدیان (و البته حرفه‌ایی‌ها) تبدیل کرده.
فیکوس بومی تایوان، مالزی و کشورهای آسیا شرق است. بین ۸۰۰ تا ۲۰۰۰ گونه دارد. برای نگهداری در فضای بسته و داخلی بسیار مناسب هستند. اما محبوب‌ترین آنها برای بونسای، فیکوس رتوزا است که اغلب به صورت تنه “اس” (S) به فروش میرسد.
توجه: برگ‌های فیکوس برای حیوانات خانگی سمی هستند، در صورت خوردن برگها می‌تواند خطرناک باشد که باید دور از دسترس حیوانات خانگی قرار بگیرد.
که تخمین زده می‌شود در حدود ۱۰۰۰ سال سن داشته باشد، هم‌اکنون در موزه بونسای کرسپی در ایتالیا قرار دارد و چند استاد بونسای وظیفه مراقبت و فرمدهی این بونسای را بر عهده دارند. این فیکوس قدیمی‌ترین بونسای موجود در جهان شناخته می‌شود.
با مراقبت مناسب، بونسای شما سال‌های زیادی سالم، زیبا و مینیاتوری باقی خواهد ماند. از آنجایی که بونسای شما یک درخت مینیاتوری زنده است، با افزایش سن، زیبایی و ارزش آن افزایش می‌یابد.
فیکوس رتوزا یا جینسینگ (میکروکارپا) باید در محلی با نور زیاد قرار بگیرد، هر چند در مقابل نور کم هم مقاوم است.در فصل بهار و تابستان می‌توان در خارج از منزل نیز از آن نگهداری کرد، اما در ماه های گرم سال در مکان سایه قرار دهید. بونسای فیکوس در ماه‌های سرد سال باید در فضای بسته و گرم نگهداری شود. مکان مناسب برای نگهداری از بونسای در نزدیکی پنجره جنوبی و یا غربی است. دقت داشته باشید که نور مستقیم خورشید از پشت پنجره به بونسای شما صدمه میزند.
فیکوس بومی مناطق گرمسیر است و باید در پاییز و زمستان از سرما محافظت شود.حداقل دمای مناسب برای فیکوس ۱۵ درجه است و کمتر از ۱۰ درجه نشود. دمای ایده‌آل برای نگهداری از بونسای فیکوس رتوزا همان دمای اتاق نشیمن شما است. بونسای را نباید در نزدیکی منبع گرما (مثل بخاری و سوفاژ و..) و یا در مقابل باد سرد (مثل باد کولر) قرار داد.
آبیاری بونسای فیکوس رتوزا باید زمانی انجام شود که خاک کمی خشک شده باشد، آبیاری به اندازه‌ایی باشد که آب از زیرگلدان خارج شود. دقت کنید آب نباید در سطح خاک باقی بماند و باید به سرعت خارج شود.هرگز اجازه ندهید خاک کاملا خشک شود. فیکوس گاهی اوقات می‌تواند آبیاری بیش از حد و آبیاری کم را تحمل کند. اما تداوم شرایط منجر به خشک شدن آن می‌شود. آب بدون کلر با دمای اتاق مناسب آبیاری است.
فیکوس قادر به تحمل خشکی هوا است. اما توصیه می‌شود برای شادابی بونسای روزانه آن را غبارپاشی (اسپری آب) کنید. در این کار زیاده‌روی نکنید.افزایش زیاد رطوبت باعث ایجاد مشکلات قارچی می‌شود. در صورتی در مناطق با آب و هوای خشک هستید برای ایجاد رطوبت مناسب از سینی سنگ ریزه استفاده کنید، یا یک ظرف آب کنار بونسای خود قرار دهید.
توجه: آبیاری زیاد و خیس بودن خاک به مدت طولانی خصوصا در فصل زمستان باعث پوسیدگی ریشه در فیکوس و خشک شدن آن می‌شود.
تغذیه و کوددهی برای شادابی و سلامت بونسای ضروری است، چرا که بونسای در فضای کوچیک با حجم کم خاک رشد می‌کند و مواد مغذی خاک به سرعت تمام می‌شود. به همین دلیل بونسای باید به صورت منظم و دوره‌ایی با کودهای کامل و با کیفیت کوددهی شود. توصیه می‌شود از کودهای مایع و نصف میزان توصیه شده در دستورالعمل همراه کود استفاده شود. کوددهی به بونسای باید حداقل ماهی یکبار و حداکثر ۲ هفته یکبار در طول فصل رشد استفاده و در زمستان میزان کودهی نصف یا قطع شود.
برای حفظ شکل درخت هرس منظم لازم است. هرس شاخه را در تمام طول سال می‌توان انجام داد، اما بهتر است هرس سنگین در بهار و تابستان انجام شود. پس از رویش ۶ تا ۸ برگ در هر شاخه می‌توان آنها را به ۲ برگ کاهش داد. برای قطور شدن شاخه، یک یا دو سال اجازه رشد آزادانه به آن بدهید.
تعویض گلدان بونسای فیکوس را می‌توان هر ۲ تا ۳ سال یکباره انجام داد. هر چه سن گیاه بالاتر باشد تعویض گلدان دیرتر انجام می‌شود. فیکوس مقاومت خوبی به هرس ریشه دارد. زمان تعویض گلدان اوایل بهار است و از خاک با زهکشی بالا استفاده شود.
سیم‌بندی شاخه‌های نازک تا متوسط بونسای فیکوس بسیار آسان است زیرا بسیار انعطاف پذیر هستند. سیم‌ها باید به طور مرتب بررسی شوند، زیرا خیلی سریع درون پوست فرو می‌روند. شاخه‌های قطور باید با سیم‌های ضخیم فرمدهی شوند، چون نیاز است مدت طولانی تری روی شاخه باقی بماند.
فیکوس را از طریق قلمه شاخه در هر زمان از سال می‌توان تکثیر کرد، در صورت قطور بود شاخه می‌توان از تکنیک ریشه هوایی نیز استفاده کرد. قلمه‌ها را در محیطی مرطوب قرار دهید اما مراقب باشید رطوب بالا باعث هجوم قارچ‌ها و از بین رفتن قلمه‌ها نشود.امکان ریشه دار کردن قلمه فیکوس در آب وجود دارد.
گونه فیکوس در برابر آفات مقاوم هستند، اما به هر حال با توجه به موقیت مکانی ممکن است مشکلاتی برای آن رخ دهد. خشکی هوا و کمبود نور موجب ضعیف شدن بونسای فیکوس می‌شود. همچنین رطوبت و آبیاری زیاد موجب حمله قارچ‌ها شده و اغلب منجر به ریزش برگ می‌شود.
شپشک و کنه تارعنکبوتی از دیگر آفاتی هستند که می‌تواند فیکوس را بیمار کند.
نبود نور کافی، مشکل ریشه در اثر آبیاری زیاد یا زهکشی بد خاک، آبیاری کم و خشکی زیاد خاک،بیماری قارچی در اثر رطوبت زیاد (رطوبت زیاد در تراریوم و…)، قرار گرفتن در مقابل دستگاه تهویه مطبوع(سیستم های گرمایشی و سرمایشی)، واکنش به کود نامناسب می‌تواند از علل ریزش برگ بونسای فیکوس باشد.
فیکوس‌‌ها معمولا به جابجایی حساس بوده و پس از جابه‌جایی از یک مکان به مکان دیگر و به دلیل تفاوت در شرایط نگهداری (آبیاری ، نور ، رطوبت و…) دچار ریزش برگ می‌شوند، که جای نگرانی نیست و بعد از معمولا دو هفته مجدد شروع به جوانه دهی می‌کند.
ادامه مطلب به همراه فیلم های آموزشی و گلری عکس رو در لینک زیر مشاهده کنید.
