بازار گاوی (Bull market) و بازار خرسی (Bear market) از جمله واژه‌هایی هستند که در توصیف وضعیت بازار سرمایه به کار می‌روند. هنگامی که بازار رو به رشد باشد و قیمت سهام روندی صعودی داشته باشد، می‌گویند «بازار گاوی» است. این در حالی است که اگر قیمت سهام روندی نزولی داشته و رکود در اوضاع اقتصادی حاکم شده باشد، از عبارت «بازار خرسی» استفاده می‌کنند. در ادامه این مطلب مفهوم و ریشه پیدایش بازار «خرسی» و بازار «گاوی» را با هم مرور می‌کنیم.
در بازار گاوی، بیشتر افراد به امید کسب سود بیشتر، در بازار سرمایه‌گذاری می‌کنند.
این دو واژه برای مشخص کردن روند کلی بازار سرمایه به کار گرفته می‌شوند. به عبارت ساده، هنگامی‌که بازار رو به رشد باشد و قیمت سهام روندی صعودی دارد، می‌گویند «بازار گاوی» است. اما اگر قیمت سهام روندی نزولی داشته و رکود در اوضاع اقتصادی حاکم شده باشد، «بازار خرسی» مصداق می‌یابد.
ریشه اصلی این دو واژه به‌طورقطع شناخته شده نیست، اما دو گمانه در رابطه با این مسئله وجود دارد که استناد به آن‌ها رایج‌تر است. اولین توضیح، به نحوه جنگیدن این دو حیوان اشاره دارد. از طرفی، با توجه به اینکه گاو به هنگام حمله به دشمن، شاخ‌‌های خود را به‌طرف بالا می‌گیرد، روند صعودی بازار را گاوی می‌نامند. اما از سوی دیگر، خرس در مقابله با رقیب خود، پنجه‌هایش را به سمت پایین می‌گیرد و با او می‌جنگد. برخی بر این باورند که این مسئله علت استفاده از نام خرس به هنگام توصیف بازار نزولی است.
درگذشته‌ای دور، دلالانی وجود داشتند که پوست خرس می‌فروختند. درواقع، آن‌ها پوست خرس را با قیمت همان روزبه مشتریان پیش‌فروش می‌کردند. چون این افراد اعتقاد داشتند که قیمت آن در آینده نزدیک کاهش خواهد یافت، در موعد تحویل پوست با پرداخت مبلغی کمتر به شکارچیان، از تفاوت قیمت خرید فعلی و پیش‌فروش سود کسب می‌کردند. این افراد به «خرسی‌ها» شهرت یافته بودند و چون روند نزولی قیمت را پیش‌بینی می‌کردند، عده‌ای عقیده دارند که ریشه بازار خرسی از این افراد برگرفته‌شده است. این مفسران در توجیه نام گاو نیز اشاره به مبارزات تاریخی گاو وحشی و خرس دارند که همواره در طول تاریخ، گاو نقطه مقابل خرس بوده است.
عرضه و تقاضای سهام
در بازار گاوی تقاضا بسیار زیاد است و عرضه به‌ندرت صورت می‌گیرد. به‌عبارت‌دیگر، سرمایه‌گذاران با امید به آینده رو به رشد بازار، اقدام به خرید سهام جدید می‌کنند. فروشندگان نیز تمایلی برای فروش ندارند. صف‌های خرید سنگین در بورس ایران در حالت گاوی قابل مشاهده است. عکس این ماجرا در بازار خرسی حاکم است و عرضه افزایش و تقاضا به‌شدت کاهش می‌یابد و حجم معاملات به‌شدت افت می‌کند و بازار دچار رکود و تنبلی می‌شود. ناامیدی وصف‌های فروش طولانی نشانه‌هایی از چنین بازاری است.
روانشناسی سرمایه‌گذار
روند بازار و جو روانی حاکم بر سرمایه‌گذاران تأثیری دوجانبه بر یکدیگر دارند. برای فهم بیشتر، رابطه اقتصاد و سیاست را در نظر بگیرید. تصمیمات سیاسی روی اقتصاد جامعه تأثیرگذار است. از طرف دیگر، شرایط اقتصادی بسیاری از تصمیمات سیاسی را تحت تأثیر قرار می‌دهد. با این تفاسیر، در بازار گاوی، بیشتر افراد به امید کسب سود بیشتر، در بازار سرمایه‌گذاری می‌کنند. اما در بازار خرسی، جوی منفی بر بازار حاکم است. همین امر رمقی برای سرمایه‌گذاران به‌منظور خرید سهام جدید باقی نمی‌گذارد. عکس این اتفاق نیز ممکن است. به عبارتی، اخبار ناخوشایند می‌تواند منجر به بازار خرسی شود. در مقابل، اخبار خوب بازار گاوی را رقم زند.
نکته قابل‌توجه در رابطه با بازار گاوی و خرسی، عدم نگاه کوتاه‌مدت به روند بازار است. افت قیمت‌ها در یک روز یا یک هفته یا افزایش آن‌ها نشان از بازار خرسی و گاوی نیست. بلکه آنچه نوع بازار را مشخص می‌کند، روند بلندمدت آن است. مثلا ممکن است در دو هفته اخیر روند بیانگر بازار گاوی باشد، درحالی‌که طی دو سال اخیر روند بازار حاکی از بازار خرسی است.
در بازار خرسي احتمال زيان‌دهي بالاست چراكه قیمت‌ها مدام ارزش خود را از دست می‌دهند و اغلب پايان آن نيز نزديك نيست، حتي اگر به اميد بهبود وضعيت سرمایه‌گذاری كنيد قبل از اینکه شرايط بهتر شود شما در زیان زیادی وارد شده‌اید. (چون بازار خرسی با روند نزولی و فرسایشی قیمت همراه است، نقد شوندگی سهام افت می‌کند و یاس و ناامیدی در بازار نیز غالب می‌شود).
