درآمد مالیاتی برای دولتها از جنبه‌های زیادی اهمیت دارد. دولتها همیشه در تلاش‌اند تا با وضع قوانین سختگیرانه و بروزرسانی زیرساخت‌ها، درصد فرار مالیاتی را کاهش و به درآمد حاصل از اخذ مالیات بیافزایند.
افزایش درآمدهای مالیاتی در ایران، سبب خواهد شد تا وابستگی کشور به درآمدهای حاصل از فروش نفت و محصولات مرتبط با آن، به طرز قابل توجهی کاهش یابد؛ از این رو، دولت سعی بر آن دارد تا با تعریف سامانه‌ها و قوانین جدید مالیاتی، این هدف را هرچه سریعتر محقق سازد.
یکی از قوانین و سامانه‌هایی که به تازگی تعریف شده و به اجرا در آمده است، قانون سامانه مودیان مالیاتی است که از آن به عنوان قانون پایانه‌های فروشگاهی نیز یاد میشود.
در قسمت اول از این مقالات، به بررسی اولیه قانون سامانه مودیان مالیاتی، اهدافی که این طرح دنبال میکند و بخشی از مفاهیم و اطلاعاتی که در رابطه با این سامانه و قوانین آن نیاز خواهید داشت، خواهیم پرداخت.
در قسمتهای بعدی این مقاله، به بررسی پایانه‌های فروشگاهی، افراد و اصنافی که مشمول قانون سامانه مودیان مالیاتی و پایانه‌های فروشگاهی هستند، ماده‌های قوانین سامانه مودیان مالیاتی، مزایای سامانه مودیان مالیاتی برای مودیان، مدارکی که میبایستی در این سامانه بارگزاری گردند و در نهایت جرائم مرتبط با این سامانه خواهیم پرداخت. پس با ما همراه باشید.
این قانون در مهر ماه سال 1398 مورد تصویب مجلس شورای اسلامی قرار گرفت و در آبان ماه همان سال، توسط شورای نگهبان جمهوری اسلامی ایران تایید گردید.
مطابق با قوانین کشور، قانون سامانه مودیان مالیاتی عملا میبایستی از سال 1398 اجرا میشد، اما ضعف در پایگاه داده و نبود زیرساخت مناسب، اجرای آن را تا شهریور ماه سال 1401 به تاخیر انداخت.
در آبان ماه سال 1401، مطابق با فراخوان سازمان مالیات و دارایی کشور و وزارت اقتصاد، تمامی فعالین اقتصادی اعم از حقیقی و یا حقوقی که مشمول پرداخت مالیات میباشند، میبایستی در این سامانه حساب کاربردی ایجاد کرده و فاکتورها و صورتحسابهای خرید و فروش خود را به منظور اخذ تاییدیه در این سامانه بارگزاری کنند.
این فراخوان در چند مرحله از سال 1401 تکرار شده و آخرین مرحله آن به دی ماه سال 1402 منتهی خواهد شد.
یکی از طرحها و برنامه‌های اصلی که دولت جمهوری اسلامی ایران دائما دنبال میکند، طرح تحول اقتصادی کشور است که قانون سامانه مودیان مالیاتی یکی از اهداف اصلی و زیرمجموعه آن محسوب میگردد.
در حال حاضر، نظام مالیاتی کشور، مشکلات عدیده‌ای را تجربه میکند. از جمله این مشکلات میتوان به درصد بالا و قابل توجه فرار مالیاتی به خصوص در سطوح بالای درآمدی، نواقص مرتبط با پایگاههای داده مالیاتی کشور، هزینه قابل توجه جاری سیستم مالیاتی و عدم تناسب آن با نتایج حاصل شده میباشد.
اجرای قانون سامانه مودیان مالیاتی اهداف متعددی را دنبال میکند که با تکمیل فرآیند اجرایی آن میتوان به تحقق آنها نزدیکتر شد.
قانون سامانه مودیان مالیاتی به خودی خود، دربرگیرنده اهدافی است که مهمترین آنها عبارتند از:
تا بدینجای مقاله، آشنایی مختصری با قانون سامانه مودیان و اهداف اصلی که در بر دارد، پیدا کردیم. در این قسمت از مقاله، به بررسی اطلاعات پایه‌ای که فعالین اقتصادی میبایستی نسبت به آنها آشنایی داشته باشند، خواهیم پرداخت.
از آنجایی که با تکمیل فرآیند اجرایی این قانون، تمامی افراد فعال در اصناف مختلف، میبایستی دادههای اقتصادی و مالیاتی خود را در بستر این سامانه ارسال و تایید کنند، آشنایی با این موارد دارای اهمیت بسزایی خواهد بود.
در قسمتهای بعدی این مقاله، اشاره خواهد شد که در استفاده از سامانه مودیان مالیاتی، تجهیزات دارای حافظه مالیاتی کاربرد بسزایی خواهند داشت.
حافظه مالیاتی در دو حالت ارائه میگردد: سختافزاری و نرمافزاری. حافظه مالیاتی، از هر نوعی که باشد، میبایستی دادههای صورتحساب‌ها را ثبت و ذخیره‌سازی کرده و فرآیندهای مرتبط با تبادل دادههای ذخیره شده را با سامانه مودیان مالیاتی انجام دهد.
برای همه حافظه‌های مالیاتی، تحت نظارت سازمان مالیاتی کشور، شناسه یکتایی تعریف میشود که مختص هریک از حافظه‌های مالیاتی خواهند بود.
این شناسه یکتا، در شناسایی مودی مرتبط با حافظه مالیاتی و حین تبادل داده با سامانه مودیان مالیاتی به کار رفته و از اهمیت بسزایی برخوردار است.
در قوانین سامانه مودیان مالیاتی، در این سامانه، هر یک از افراد مودی، دارای کارپوشه مختص به خود بوده و تمامی دادههای مالیاتی وی، از طریق این کارپوشه تبادل میشوند. این امر باعث جلوگیری از پراکندگی داده‌ها و کاهش خطای محاسباتی خواهد شد.
علاوه بر موضوع فوق، این سامانه مودیان مالیاتی این ویژگی را دارد که تمامی تجهیزات الکترونیکی که در آنها، حافظه مالیاتی تعریف شده است، میتوانند به این سامانه متصل شده و تبادل داده داشته باشند.
مهمترین ویژگی این سامانه که مزیت قابل توجهی را برای مودیان فراهم می‌آورد، این است که این سامانه در زمینه صدور، استعلام و همچنین، ثبت صورتحسابهای الکترونیکی، مرجع نهایی به حساب می‌آید. این امر سبب میگردد که تعدد مراجع مالیاتی برای اصناف مختلف در کشور و همچنین اشتباهات و خطاهای مرتبط با ثبت دادههای مالیاتی به طرز مناسبی کاهش یابد و سهولت این فرآیند را بهبود دهد.
یکی از اصلی‌ترین اهداف و عملکردهای سامانه مودیان مالیاتی، تبادل صورتحسابهای خرید و فروش به صورت الکترونیکی و ثبت آنها در سامانه مذکور میباشد.
در هر صورتحساب الکترونیکی، اطلاعاتی درج میگردند که متناسب با صنفی که مودی در آن فعالیت دارد، توسط سازمان مالیاتی کشور تعیین خواهد شد. این صورتحساب‌ها در حافظه مالیاتی مورد استفاده مودی ذخیره شده و مورد تبادل قرار میگیرند.
صورتحسابهای الکترونیکی در سه گروه نوع 1، نوع 2 و نوع 3 دسته‌بندی میشوند که هرکدام متناسب با نوع خود، حاوی اطلاعات مرتبط با خریدار و فروشنده میباشند.
در نوع اول، اطلاعات فروشنده، نوع کالای تبادل شده و خریدار آن مشخص میگردد.
نوع دوم شامل اطلاعات مرتبط با خریدار کالا نمیشود.
صورتحساب الکترونیکی نوع سوم، معادل با رسید پرداخت وجه میباشد که میتواند توسط دستگاه‌های کارتخوان و یا درگاههای الکترونیکی و آنلاین مجاز صادر شوند.
جمع‌بندی
سامانه مودیان مالیاتی و قوانین مرتبط با آن از مهمترین موضوعات مرتبط با مالیات مودیان و فعالین اقتصادی میباشد. از این رو، آشنایی با مفاهیم و جزئیات آنها از اهمیت بسزایی برخوردار خواهد بود.
در قسمت اول از این مقالات، به تعریف و بررسی اولیه سامانه مودیان مالیاتی، اهداف آن و همچنین بخشی از اطلاعات مورد نیاز مرتبط با آنها پرداخته شد. در قسمتهای بعدی از این مقالات، سایر مفاهیم و موضوعات مورد نیاز با سامانه مودیان مالیاتی و قوانین آن مورد بررسی قرار خواهند گرفت.
