در میانه های دهه هفتاد، ایران خودرو که بازی را به سایپا با محصول جدید و جمع و جورش (یعنی همان پراید ) باخته بود، شروع به جذب نیروهای دانشگاهی کرد تا بازار را به رقیب خودش واگذار نکند. هدف طراحی و ساخت و ارائه محصولاتی جدید بود. از فارغ التحصیلان رشته مهندسی مکانیک آن سالها ؛ بسیاری جذب ایران خودرو شدند، ایران خودرو قصد داشت خودروهای جدید طراحی کند و اولین نسخه های نرم افزارهای به روز مهندسی را نیز چه به صورت مجوز دار یاقفل شکسته وارد نموده بود. به نظر می رسید ایران خودرو می خواست واقعا بخش تحقیق و توسعه راه اندازی کند و محصولات جدید بومی به بازار بدهد.ایران خودرو هم اکنون هم بیش از خودروسازان مطرح دنیا، افراد با مدارک بالای دانشگاهی در حوزه های مهندسی دارد و دارای دومین کارخانه خودروسازی در دنیا از لحاظ وسعت است. اما چرا بعد از بیست و پنج سال، محصولات ایران خودرو (و البته سایپا) بیشتر به تابوت های رونده شبیه هستند تا خودروهایی با کیفیت و امنیت بالا؟ چرا هنوز وقتی بیوک 57 را با آخرین محصول ایران خودرو مقایسه می کنیم؛ هنوز دلمان با آن ماشین قدیمی چهل سال پیش است؟
ایراد از نیروهای متخصص است؟ بعید می دانم، چون بسیاری از هم دوره های نویسنده، پس از ایران خودرو، هم اکنون در کارخانه ها و شرکت های آمریکایی، کانادایی و سوئدی در مقام مهندسین و مدیران ارشد مشغول به کار شده اند.
ایراد اصلی، در جاهای دیگر است که بعضی ها را بدون ترتیب اهمیت این جا می شمارم:
1-متاسفانه بقیه بخش های ایران خودرو، مانند بخش نیروهای انسانی، بازاریابی، حقوقی وحسابداری شرکت ایران خودرو مانند بخش فنی مهندسی رشد نکرد و به روز نشد، در نتیجه بخش اداری مالی ناکارآمد و غیر شفاف مانع از پیشرفت کل مجموعه شد.
2-انحصار ایجاد شده باعث شد که ایران خودرو با رقیب اصلی وارد یک جناح از بازی شوند. آنها بازار بزرگ ایران را به صورت انحصاری در دست داشتند؛ در نتیجه ارتقای کیفیت خودروها و رضایت مشتری در درجه آخر بود و عدم تعادل بین تولید و تقاضا؛ خودرو را از یک کالای مصرفی به یک کانال سرمایه ای تبدیل کرد.
3-در ایران خودرو اصلا چیزی به نام بخش تحقیق و توسعه فعالیتی نداشت. این را از تعداد ثبت اختراعات این شرکت بزرگ در این بیست سال می توان فهمید: چیزی نزدیک به صفر.
4- عدم شهامت کافی برای تجاری سازی و عملی ساختن ایده های نو. متخصصین جدا شده از ایران خودرو می گفتند هیچ نظام نوآوری در این شرکت وجود نداشت و تمام ایده های تازه و عالی، در پشت درهای بسته مدیریتی یا مالی به بن بست می رسیدند.
موارد دیگری هم می توان برشمردکه در مقالات متعددی به این موضوعات پرداخته شده است.
حالا شما در نوشته بالا "ایران خودرو" را بر دارید و به جای آن اسنوا بگذارید.
شرکت اسنوا تولید کننده لوازم خانگی نیز در جایگاه ایران خودروی بیست و پنج سال پیش قرار دارد. به ظاهر واحد های تحقیق و توسعه راه اندازی نموده است و مهندسین زیادی را نیز جذب کرده، اما؛ اسنوا، این مجموعه کند و غرق شده در بوروکراسی اداری، در پس انحصار ایجاد شده ، توان و تمایلی برای کارهای پر ریسک و هزینه بر جدید ندارد. انحصار ایجاد شده، برای این مجموعه جای تمام سعی و تلاش برای نوآوری و ارتقای محصول را گرفته است.اگر به صفحه اصلی اسنوا مراجعه کنید، به جای تکیه بر روی نیروی متخصص و دارایی های نامشهود وسعت کارخانه ذکر شده است. صفحه افتخارات این مجموعه خالی است(ششم اردیبهشت هزار و چهارصد و یک). شاید اسنوا بزرگترین کارخانه تولید لوازم خانگی در دنیا از لحاظ وسعت باشد، اما این برای من و شمای مصرف کننده مگر اهمیت دارد؟بسیاری از دانشگاه های ایران، وسعتی بیشتر از اکسفورد و کمبریج دارند، اما آیا برون داد این دو دانشگاه با تمام دانشگاه های ایران قابل مقایسه است؟
حاصل کار شبانه روزی چند ساله این مجموعه با بیش از پنج هزار نیرو و هزار نیروی فنی با تحصیلات کارشناسی به بالا ؛ دو سه اختراع داخلی است که ذاتا اختراعات باطلی هستند جالب این که مخترع این اختراعات هم مدیر مجموعه اسنواست.پس این تعداد مهندس و نیروی فنی مجموعه چه کار می کنند؟آیا خلاق نیستند؟ بعید می دانم. با آشنایی که از این مجموعه به دست آورده ام، اسنوا مجموعه ای از نیروها ی جوان و خلا و با سواد را در حوزه های فنی و مهندسی جذب کرده است اما سیستم اداری و مالی کند، محتاط و غیر شفاف این مجموعه سدی محکم برای هر گونه تغییر و نوآوری است. درست ماننند ایران خودرو، هر گونه ایده جدید، در بخش اداری و مالی مسخ شده و ترسوی مجموعه اسنوا می پوسد و فنا می شود. درست مانند ایران خودرو؛ نیروی های خلاق اسنوا، که ایده هایشان هرگز به ثمر نمی نشیند پس از چند سال عطای کار را به لقایش می بخشند و راهی آغوش باز رقبای خارجی خواهند شد.
در نتیجه به شما پیشنهاد می کنم، اگر در دو سه سال آینده، قصد خرید لوازم خانگی دارید؛به جای محصولات اسنوا که به دلیل انحصار ایجاد شده، از لحاظ فنی کپک زده هستند(مانند محصولات ایران خودرو)، هر طور شده از برندهای بوش، ال جی و سامسونگ و سایر شرکت های خارجی خرید کنید( حتی اگر شده دست دوم)، مطمئن باشید محصول ده سال قبل این شرکت ها، از محصول ده سال بعد اسنوا بهتر خواهند بود.
