نشریه شماره ۴۰۰ آیین‌نامه سازههای فضاکار است و سه زمینه مهم، آشنایی، طراحی و اجرای این نوع سازه ها را در بر می‌گیرد. آخرین چاپ این نشریه در سال ۱۳۸۹ و توسط سازمان مدیریت و برنامه ریزی منتشر شده است. سازههای فضاکار در کل به سازه‌هایی گفته می‌شود که رفتاری سه بعدی دارند. این سازه‌ها، کاملا مهندسی هستند، به این معنی که از نظر مفاهیم سازه‌ای، اصول ایمنی، زیبایی و جنبه‌های اقتصادی به صورت کامل بهینه سازی شده هستند. از این رو معمولاً تولید صنعتی و انبوه این سازه ها امری منطقی به نظر می‌رسد. این آیین نامه از نوع گروه یک بوده و از تاریخ ۱۳۸۸/۰۷/۰۱ لازم الاجرا شده است.
متداول ترین کاربرد سازههای فضاکار در ساخت سقف ساختمان‌هایی است که به واسطه عملکرد ساختمان، دهانۀ آزاد نسبتاً بزرگ در دو جهت عمود بر هم ساخته می‌شود. بدیهی است که این نوع از سازههای فضاکار در استادیوم‌های ورزشی و تالارهای اجتماعات، نمایشگاه‌های چندمنظوره، مراکز فرهنگی و هنری، مصلی‌ها و مساجد، آشیانه‌های هواپیما، سالنهای صنعتی، انبارهای وسیع و انواع پایانه‌های مسافربری کاربرد فراوان دارند.
ضرورت تهیه آیین‌نامه سازه های فضا کار
با توجه به ویژگیهای سازههای فضاکار، آیین‌نامه‌ها و ضوابط موجودِ ساختمان‌های متداول مسکونی و اداری به هیچ وجه پاسخگوی نیازهای طراحی و اجرای سازههای فضاکار نیست. و ایجاب می‌نماید که آیین‌نامه ویژه سازههای فضاکار که در برگیرندۀ ویژگیهای خاص این نوع از سازه‌ها باشد، تدوین شود. در سطح جهانی آیین‌نامه مدونی برای سازههای فضاکار جهت استفاده عمومی مهندسان موجود نیست.
برخی از شرکتهای بزرگ سازههای فضاکار که در سطح بین‌المللی فعالیت می‌کنند دستورالعمل‌هایی برای کاربرد داخلی دارند. این دستورالعمل‌ها نیز اغلب جنبه‌های اجرایی سیستم خاص تولیداتشان را در بر می‌گیرد. لذا کاربردی محدود به سیستم خود داشته و علاوه بر آن از نقطه نظر تجاری محرمانه است و در اختیار عموم قرار داده نمی‌شود. آیین‌نامه مختصری نیز که در کشور چین تهیه شده است کلمل و جامع نیست.
روند تهیه و تدوین نشریه ۴۰۰
متعاقب برگزاری نخستین کنفرانس ملی سازههای فضاکار در دانشکده فنی دانشگاه تهران و در پی آن برگزاری دورۀ آموزشی سازههای فضاکار در سازمان یادشده، تدوین آیین‌نامه سازههای فضاکار که از آرزوهای دیرینۀ استاد گرانقدر پروفسور هشیار نوشین بوده است، با پشتیبانی مسؤولین سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور به صورت تصمیمی جدی مطرح گردید.
متعاقب اعلام آمادگی دانشگاه تهران، در ارتباط با تقبل مسؤولیت تدوین آیین‌نامه مزبور و معرفی مجری مسؤول طرح و دبیر کمیته تدوین از طرف آن دانشگاه، مسؤولیت تدوین آیین‌نامه سازههای فضاکار به دانشگاه تهران ارجاع گردید.
طی جلساتی که متعاقب این امر با مسؤولین و کارشناسان محترم سازمان مدیریت و برنامهریزی کشور در ارتباط با نحوۀ انجام کار تشکیل گردید، مقرر شد که طرح تدوین نشریه شماره ۴۰۰ در دو مرحله مقدماتی و تدوین انجام شود.
فهرست مطالب
نشریه شماره ۴۰۰ در ۷ فصل تدوین شده است. لیست زیر بخشی از مواردی که در این آیین نامه آمده است را ارائه می‌کند. در ۸ پیوست آمده در انتهای این نشریه، نمونه های سازههای فضاکار و برنامه نویسی آنها، انواع اتصالات، روش های اجرا و … آمده است.
فصل اول : کلیات
دسته بندی سازه های فضاکار<br/>
مفاهیم بنیادین و مبانی طراحی<br/>
مبانی نظری و فلسفۀ طراحی<br/>
شرایط طراحی و بارگذاری<br/>
اصول اجرا<br/>
اصول بهره برداری و نگهداری<br/>
فصل دوم: مبانی طراحی
حالات حدی بهره برداری
آثار ناشی از خستگی
کنشهای دینامیکی
کنشهای وابسته به ویژگیهای ژئوتکنیکی
اصول مدل سازی
تحلیل استاتیکی، دینامیکی و پایداری
تحلیل آثار ناشی از آتش سوزی
مقاومت در مقابل گسیختگی پیش رونده
فصل سوم : کنشها و بارهای مؤثر
بارهای ثقلی شامل بارهای مرده، زنده و برف،
بارهای اجرایی، بار باد، بارهای ناشی از زلزله
بارهای ناشی از ضربه و بارهای ناشی از ماشینآلات دوار
آثار ناشی از ارتعاش
ترکیب بارها
فصل چهارم : طراحی مجموعه سازه فضاکار
شیوه‌های ساخت، بافت و نصب
طراحی مبتنی بر حالات حدی
پیونده‌ها و اتصالات
دستگاه‌های تکیه گاهی
اجزا و پوشانه های غیرسازه‌ای
فصل پنجم : تحلیل
مبانی تحلیل
مدل سازی
روش های تحلیل
فصل ششم : طراحی اعضا، اتصالات و تکیه گاهها
طراحی اعضا بر اساس ماهیت نیروهای اعضا
دسته بندی از دیدگاه میزان صلبیت و روش اجرا
مبانی و معیارهای طراحی اتصالات
پیش بینی های لازم برای جایگذاری، جابه‌جایی، تنظیم مجدد و دسترسی در تکیه گاهها
فصل هفتم : طراحی به کمک آزمایش
انواع آزمایشها
برنامهریزی و طراحی آزمایشها
ارزیابی، پردازش و پالایش داده‌ها، تجزیه و تحلیل نتایج
تعیین مقادیر کمیت‌های طراحی به روش آماری
راهنمای آزمایش‌های بارگذاری
پیوست ها
پیوست ۱ الف نمونه‌هایی از سازههای فضاکار شبکه‌ای<br/>
پیوست ۱ ب برنامه‌های فرمیینی
پیوست ۲ گونه‌های اتصالات و پیونده‌ها در سازههای فضاکار شبکه‌ای
پیوست ۳ تعیین شاخص انعطافپذیری اتصالات سازه های فضاکار شبکه‌ای
پیوست ۴ گونه‌های ناپایداری در سازههای فضاکار شبکه‌ای
پیوست ۵ رده های ناپایداری در سازه های فضاکار شبکه ای
