در مقاله قبلی درباره اختلاف فرهنگی در مذاکره صحبت کردیم در این مقاله قصد داریم درباره چطوردر مذاکرات بین فرهنگی سو تفاهم ایجاد نکنیم؟ صحبت کنیم
در دنیای امروز که ارتباطات جهانی و همکاری با افراد از فرهنگهای مختلف روزبهروز افزایش مییابد، مهارتهای ارتباطی بینفرهنگی اهمیتی دوچندان پیدا کردهاند. برای ایرانیانی که قصد دارند در مذاکرات بینالمللی شرکت کنند چه در فضای تجاری، چه دانشگاهی یا مهاجرتی دانستن اینکه چطور از سوءتفاهم جلوگیری کنند، کلید موفقیت است. در این مطلب، راهکارهایی را مرور میکنیم که میتوانند از ایجاد تنش و سوءبرداشت در گفتوگوهای بینفرهنگی جلوگیری کنند.
سوءتفاهم از کجا شروع میشود؟
سوءتفاهم اغلب از تفاوت در انتظارات فرهنگی، زبان بدن، لحن گفتار، یا حتی معنای سکوت ناشی میشود. در فرهنگ ایرانی، احترام گذاشتن، تعارف، و حفظ آبرو اهمیت زیادی دارد. اما در برخی فرهنگهای دیگر، مانند آلمانی یا آمریکایی، صداقت صریح و بیان مستقیم نظر نشانه احترام است. این تفاوتها میتواند باعث شود طرف مقابل تصور کند ما «دور میزنیم» یا «رک نیستیم»، در حالی که از نگاه ما، در حال ادب و احترام هستیم!
۱. آگاهی فرهنگی خود را بالا ببریم
پیش از هر مذاکره بینفرهنگی، یکی از بهترین اقدامات این است که درباره فرهنگ طرف مقابل مطالعه کنیم. مثلاً اگر قرار است با یک شریک کاری از ژاپن گفتوگو داشته باشیم، بهتر است بدانیم که در فرهنگ ژاپنی، حفظ هماهنگی و پرهیز از تضاد مستقیم بسیار مهم است. اگر با یک فرد آمریکایی در حال مذاکرهایم، باید انتظار داشته باشیم که به سرعت به اصل مطلب برود و از طولانی شدن مقدمات کلافه شود.
۲. تعارف ایرانی را مدیریت کنیم
ایرانیها بهطور سنتی به تعارف علاقهمندند. اما این ویژگی فرهنگی میتواند در مذاکرات بینفرهنگی باعث سوءبرداشت شود. مثلاً وقتی میگوییم: «اختیار دارید» یا «قابلی نداره»، ممکن است طرف مقابل سردرگم شود یا فکر کند که واقعاً نمیخواهیم معاملهای صورت گیرد. در مذاکرات بینالمللی، شفافیت و صراحت مودبانه بهمراتب اثربخشتر از تعارفهای سنتی است.
۳. زبان بدن را بشناسیم و تطبیق دهیم
اشارات غیرکلامی در هر فرهنگ معناهای متفاوتی دارند. ممکن است در ایران تکان دادن سر به نشانه تایید یا لبخند زدن در موقعیتهای دشوار طبیعی باشد. اما در فرهنگهایی مثل اسکاندیناوی یا آلمان، لبخند در مذاکره رسمی ممکن است غیرجدی تلقی شود. برای جلوگیری از سوءتفاهم، زبان بدن خود را با زمینه فرهنگی جلسه هماهنگ کنیم.
۴. از فرضیهسازی بپرهیزیم
یکی از مهمترین عوامل سوءتفاهم، پیشفرضهای اشتباه است. اینکه تصور کنیم همه باید مثل ما فکر کنند یا اگر فلان کار را نکرد، پس بیاحترامی کرده، میتواند گفتوگو را به بنبست برساند. در مذاکرات بینفرهنگی، همیشه این اصل را در ذهن داشته باشیم:
۵. شفافسازی و بازخورد فعالانه
اگر در صحبتهای طرف مقابل نکتهای مبهم یا متفاوت بهنظر رسید، بهتر است با احترام و نرمی، موضوع را بازپرسیم. مثلاً بگوییم:
«منظورتون از این جمله این بود که...؟ فقط میخوام مطمئن بشم درست متوجه شدم.»
این شیوه نه تنها سوءتفاهم را کم میکند، بلکه باعث میشود طرف مقابل احساس کند که به حرفهایش توجه داریم.
۶. تسلط نسبی به زبان، نه فقط واژهها
یکی از چالشهای اصلی در مذاکرات بینفرهنگی، تسلط نسبی به زبان انگلیسی یا زبان طرف مقابل است. اما دانستن لغات کافی نیست؛ شناختن اصطلاحات محاورهای، لحن مناسب، و تفاوتهای معنایی کلمات در فرهنگهای مختلف نیز حیاتی است. گاهی یک واژه ساده، مثل Sure در زبان انگلیسی، بسته به لحن، میتواند تایید باشد یا نشانه تردید!
۷. تعادل میان صداقت و دیپلماسی
برای ایرانیها، حفظ رابطه بلندمدت و جلوگیری از رنجش طرف مقابل مهم است. اما در برخی فرهنگها، صداقت حتی اگر تلخ باشد، نشانه اعتماد است. بنابراین باید راهی بیابیم که هم صادقانه نظر خود را بگوییم و هم دیپلماتیک رفتار کنیم. این مهارتی است که با تمرین و بازخورد بهتر و بهتر میشود.
۸. آمادگی برای اختلاف دیدگاه
در مذاکرات بینفرهنگی، نباید انتظار داشته باشیم همهچیز مثل خانه یا شرکت خودمان پیش برود. اختلاف دیدگاه طبیعی است. نکته مهم این است که با ذهنی باز و بدون قضاوت با این تفاوتها برخورد کنیم و از آنها برای یادگیری استفاده نماییم.
جمعبندی
در نهایت، مذاکره بینفرهنگی فقط یک جلسه تجاری یا شغلی نیست؛ فرصتی است برای شناخت انسانها، باورها و ارزشهایشان. اگر یاد بگیریم چگونه با دقت گوش کنیم، بدون تعصب قضاوت نکنیم و از تفاوتها نترسیم، نه تنها در مذاکرات موفقتر خواهیم بود، بلکه انسانهای بازتر و پختهتری هم میشویم.
