امروزه کاربران بیش از پیش دغدغۀ حریم خصوصی داده‌های‌شان را دارند. به همین دلیل، دیگر سراغ سرویس‌های ذخیره‌سازی متمرکز نمی‌روند و برای رفع نیازهای خود، بیشتر به فناوری‌های ذخیره‌سازی در وب3 تمایل دارند. برای کاربرانی که نگران امنیت فایل‌های‌شان هستند، هیچ گزینه‌ای بهتر از «ذخیره‌سازی در وب3» وجود ندارد. علاوه بر این، وب3 به شما امکان ذخیره کردن و بک‌آپ گرفتن از فایل‌ها را می‌دهد.
اگر تمایل دارید دربارۀ ذخیره‌سازی داده‌ها در وب3 بیشتر بیاموزید، پست مفصلی در زیر ارائه شده است.
ذخیره‌سازی داده‌ها در وب3 چیست؟
ذخیره‌سازی در وب3 راه‌کاری برای نگهداری داده‌ها است که از فناوری بلاک‌چین بهره می‌گیرد. نام دیگر آن ذخیره‌سازی غیرمتمرکز است.
بلاک‌چین عبارتست از زنجیرۀ دیجیتالی از بلوک‌ها که هر کدام داده‌ها را ذخیره می‌کنند. این آسان‌ترین روش شناخت نحوۀ عملکرد بلاک‌چین است. دادههای ذخیره‌شده در بلاک‌چین از طریق هشینگ محافظت می‌شوند؛ بدین ترتیب، اطمینان حاصل می‌شود که داده‌ها قابل اصلاح نیستند. دادههای ذخیره‌شده در بلاک‌چین رمزگذاری نیز می‌شوند؛ این کار باعث می‌شود دسترسی به اطلاعات مهم برای هکرها بسیار دشوارتر شود.
سیر تکامل ذخیره‌سازی داده‌ها: وب1 تا وب3
وب 1.0
اولین نسخۀ وب جهان‌گستر (وب1) عمدتاً رسانه‌ای استاتیک بود که وب‌سایت‌ها در آن معرفی می‌شدند. این توسعۀ تحول‌آفرین، پلتفرمی استوار برای کاربران فراهم آورد تا در آن از رسانه‌ها لذت ببرند. نقص اساسی این پلتفرم این بود که فقط امکان ارتباط یک‌طرفه وجود داشت. در وب1، کاربران فقط می‌توانستند محتوا را مشاهده کنند و امکان ایجاد یا مشارکت در آن را نداشتند. در نتیجه، وب1 در مقایسه با وب نوین محیط کار جذابی نبود. به همین ترتیب، وب1 بسیار تحت کنترل و قوانین سازندگان آن بود. آن‌ها می‌توانستند دادههای کاربران را بخوانند و با آن ارتباط بگیرند. کاربران صرفاً تماشاچیان وب1 بودند و هیچ کنترلی روی تعاملات‌شان نداشتند.
وب 2.0
در وب2، کاربران می‌توانند هم وب‌گردی داشته باشند و هم محتوا تولید کنند. همچنین می‌توانند بلاگ، آموزش ویدیویی و محتواهای دیگر بسازند. اما عملکرد کاربران محدود است. وب2 به کاربران خود اجازه می‌دهد خلاقیت بیشتری به خرج دهند، مثلاً وب‌سایت خودشان را بسازند و به روش‌های جدید به داده‌ها متصل شوند. اکنون آن‌ها می‌توانند ویژگی‌ها و خدماتی را ارائه دهند که در وب1 امکان‌پذیر نبودند. اما ذخیره‌سازی و میزبانی این داده‌ها روی سرورهایی است که تحت مالکیت و مدیریت شرکت‌های بزرگ فناوری هستند. داده‌هایی که کاربران تولید و در اینترنت آپلود می‌کنند از کنترل آن‌ها خارج است. بنابراین، تبادل اطلاعات و ذخیره‌سازی در وب بهصورت متمرکز انجام می‌شود.
وب 3.0
وب 3.0 غیرمتمرکز است، یعنی هیچ نهاد واحدی به‌طور مطلق مسئول عملیات آن نیست. ماهیت غیرمتمرکز وب3 تضمین می‌کند که کاربران به‌طور نامحدود به تمامی داده‌های‌شان دسترسی داشته باشند و در عین حال از حریم خصوصی‌شان محافظت شود. این نوع پیاده‌سازیِ کاربرمحورِ وب توسط شبکه‌های بلاک‌چین تحقق می‌یابد – شبکه‌هایی که به‌جای تکیه بر معدودی سرور مرکزی، امکان ذخیره‌سازی و پردازش غیرمتمرکز داده‌ها را فراهم می‌آورند. این شبکه‌ها به‌جای استفاده از روش‌های متداول، از طریق اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز (dApps) با کاربر ارتباط برقرار می‌کنند.
نحوۀ ذخیره‌سازی داده‌ها در وب2 چگونه است؟ اهمیت آن در چیست؟
بلوک‌های کریپتو (رمزی) دادههای تراکنش‌ها را ذخیره می‌کنند و بدین ترتیب، اعضای شبکه می‌توانند دفترکل توزیع‌شدۀ مربوط به تاریخچۀ تراکنش‌های یک رمزارز خاص را بررسی کنند. بیت‌کوین، دوج‌کوین، اتریوم و تتر نمونه‌هایی از رمزارزهایی هستند که از فناوری بلاک‌چین استفاده می‌کنند. از آن‌جایی که این شبکه‌ها برای عملیات خود به متصدی متمرکز یا اشخاص خارجی نیاز ندارند، گاهی اوقات به آن‌ها شبکه‌های همتابه‌همتا یا P2P نیز می‌گویند. شرکت‌کنندگان آن، که اغلب به آن‌ها ماینر (استخراج‌کننده) یا ولیدیتور (اعتبارسنج) می‌گویند، شبکه را فعال نگه می‌دارند.
ذخیره‌سازی داده‌ها در وب3، با استفاده از مدل توزیع‌شده‌ای که از فناوری بلاک‌چین همراه با این الگوی ذخیره‌سازی غیرمتمرکز استفاده می‌کند، انجام می‌شود. دادههای کاربر شکسته و در میان چندین گره در شبکۀ ذخیره‌سازی وب3 پراکنده می‌شوند. به دلیل نحوۀ تقسیم داده‌ها، هکرها به‌سختی می‌توانند همۀ آن‌ها را به‌دست آورند. این قطعات رمزگذاری می‌شوند و کپی‌ها نیز به‌عنوان بک‌آپ تولید می‌شوند تا در صورت بروز مشکل از آن‌ها استفاده شود.
چرا به ذخیره‌سازی غیرمتمرکز داده‌ها نیاز داریم؟
از فناوری بلاک‌چین برای توسعۀ زیرساخت بنیادین وب3 استفاده می‌شود. از آن‌جایی که بلاک‌چین‌ها برای ذخیره‌سازی اطلاعات مهم طراحی نشده‌اند، به ذخیره‌سازی غیرمتمرکز نیاز دارند. اجماعِ یک بلاک‌چین به میزان دادههای تراکنش — که بهصورت بلوکی گروه‌بندی می‌شوند و سپس سریعاً جهت اعتبارسنجی در بین گره‌ها توزیع می‌شوند — بستگی دارد. در ابتدای کار، اگرچه ذخیره‌سازی داده‌ها در این بلوک‌ها امکان‌پذیر است، این کار هزینۀ گزافی در پی دارد.
ثانیاً، فرض کنید از این بلوک‌ها برای ذخیره‌سازی حجم عظیمی از اطلاعاتِ کاملاً تصادفی استفاده شود. در این سناریو، به احتمال زیاد ازدحام شبکه بسیار بیشتر خواهد شد که این نیز احتمالاً، به دلیل مزایدۀ رقابتی برای قیمت بنزین، منجر به افزایش هزینه‌های دسترسی به شبکه برای مصرف‌کننده خواهد شد. این امر از بلوک پنهانیِ ارزش زمانی نشأت می‌گیرد؛ این بلوک تعیین می‌کند که کاربرانی که می‌خواهند تراکنش‌ها را در زمان خاصی در شبکه ثبت کنند، باید قیمت بنزین بالاتری را بپردازند تا آن تراکنش‌ها در اولویت قرار گیرند. به همین دلیل، اکیداً پیشنهاد می‌شود متادیتای اصلیِ توکن‌های غیر قابل تعویض (NFT) و دادههای تصویری برای برنامه‌نویس‌های فرانت اندِ اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز، بهصورت برون‌شبکه ذخیره‌سازی شوند.
ثالثاً، علت این‌که به ذخیره‌سازی غیرمتمرکز داده‌ها نیاز داریم این است که در شبکه‌های متمرکز، امکان سانسور کردن و اصلاح محتوا نیز وجود دارد. داده‌ها ممکن است بنا به تغییر خط‌مشیِ سرویس‌دهندگان فضای ذخیره‌سازی، نقص سخت‌افزاری یا حملۀ اشخاص ثالث، به‌طور عمدی یا سهوی پاک شوند.
تفاوت بین ذخیره‌سازی غیرمتمرکز در وب3 و ذخیره‌سازی ابری چیست؟
یکی از ایرادات اصلی این است که بسیاری از پلتفرم‌های مشهور ذخیره‌سازی از یک لوکیشن واحد اجرا می‌شوند. این بدین معناست که اطلاعاتی که استفاده‌کنندگان به ارائه‌دهندگان فضای ذخیره‌سازی می‌سپارند در یک محل واحد متمرکز است. بهره‌گیری از چنین سایت مرکزی واحدی می‌تواند مشکل‌ساز باشد و دلیل عمدۀ آن ایجاد نقطۀ تکی شکست است.
«نقطۀ تکی شکست» به آسیب‌پذیری یا مشکلی اطلاق می‌شود که می‌تواند کل شبکه و سیستم را از کار بیاندازد. با وجود این، زمانی که شبکه، به‌جای یک یا چند گره، توسط صدها یا هزاران گره پشتیبانی می‌شود، احتمال قطع برق، هک شدن و سایر مسائل بسیار کمتر می‌شود.
هیچ سازمان متمرکزی نمی‌تواند به کلیدهای رمزگشاییِ داده‌هایی که با استفاده از پلتفرم وب3 ذخیره می‌کنید دست پیدا کند. درعوض، کلید خصوصی رمزگذاری که برای رمزگشایی دادههای شما استفاده می‌شود تنها روی دستگاه شما ذخیره می‌شود. شما تنها کسی هستید که به این کلید دسترسی دارید.
عامل دیگری که پلتفرم‌های ذخیره‌سازی وب3 را منحصربه‌فرد می‌کند استفاده از کریپتو (رمز) است.
راه‌کارهای ذخیره‌سازی داده‌ها در وب3
ابتدا لازم به ذکر است که «ذخیره‌سازی غیرمتمرکز داده‌ها» نام دیگر راه‌کارهای ذخیره‌سازی در وب3 است. تا این‌جا با راه‌کارهای ذخیره‌سازی در وب3 آشنا شده‌اید. همچنین مطلع هستید که اتخاذ استراتژی غیرمتمرکز، احتمال ایجاد نقطۀ تکی شکست و احتمال سوء استفاده یا دستکاری اطلاعات محرمانه توسط نهادهای متمرکز را از بین می‌برد.
با توجه به این موضوع، افرادی که به آینده‌ای بهتر امید دارند اجماعاً موافقند که راه‌کارهای ذخیره‌سازی غیرمتمرکز داده‌ها نقشی حیاتی ایفا می‌کنند. خبر خوش این است که تعدادی پروژه از قبل در حال کار بر روی این موضوع هستند. همچنین، به یاد داشته باشید که هر یک از آن‌ها برای تضمین فراوانی، کارایی و تمرکززدایی به میزان مناسب، رویکرد متفاوتی دارد. این‌که بگوییم توسعه همچنان جریان دارد و روش بهینه برای ذخیره‌سازی دادههای وب3 هنوز در دست توسعه است، فرضی منطقی است.
علاوه بر سیستم فایل بین‌سیاره‌ای (IPFS) ، که از فناوری بلاک‌چین استفاده نمی‌کند، نوآوری‌های زیر را نیز داریم که در حال توسعۀ حدود «ذخیره‌سازی وب3» هستند:
· Holo (HOT)
· Crust Network
· Sia
· Sia
· Storj
· SONM
مزایا و محدودیت‌های ذخیره‌سازی داده‌ها در وب3
در پلتفرم‌های ذخیره‌سازی وب3، همانند سایر پلتفرم‌های ذخیره‌سازی، می‌توانید برای فایل‌ها درخواست دهید. از سوی دیگر، به‌جای این‌که صرفاً کل فایل را بگیرید، قطعات آن از هر گره استخراج می‌شوند و سپس بهصورت یک کل برای شما ارسال می‌شوند.
با توجه به این‌که در شبکۀ ذخیره‌سازی غیرمتمرکز، هیچ دستگاه واحدی تمام یک فایل را نگه نخواهد داشت، هیچ کس در درون شبکه نمی‌تواند فایل را بدزدد.
کلیدهای خصوصی کاربران در بسیاری از سایت‌های ذخیره‌سازی غیرمتمرکز در اختیار آن‌ها قرار می‌گیرند و آن‌ها می‌توانند از این کلیدها برای دسترسی به دادههای ذخیره‌شده در آن پلتفرم‌ها استفاده کنند. بدون این کلید خصوصی، داده‌ها همواره غیر قابل دسترسی خواهند ماند. این کار باعث می‌شود به‌جای این‌که کنترل داده‌ها به دست یک گروه مرکزی داده شود، استفاده‌کنندگان کنترل کامل روی داده‌های‌شان داشته باشند؛ این امر با ایدۀ خاص وب3 مطابقت دارد.
