هنر ایرانی یکی از غنی ترین میراث های هنری در تاریخ جهان است و شامل رشته های بسیاری از جمله معماری، نقاشی، بافندگی، سفالگری، موسیقی، خوشنویسی و فلزکاری است.
از این رو امروز قصد داریم اطلاعات مفیدی در مورد این هنر ایرانی در اختیار شما قرار دهیم. پیشنهاد می کنیم برای مقالات آموزشی بیشتر در مورد هنر ایرانی با بخش مقالات سایت مجموعه پرسیس همراه باشید .
سیر تحول هنر ایرانی را می توان در ریشه وقایع تاریخی این کشور جستجو کرد. به نظر می رسد اقلیم های مختلف ایران در پیدایش هنرهای مختلف در دوره های مختلف تاریخی بر ساکنان اولیه این سرزمین تأثیر داشته است.
کوه‌ها، کویرها و پدیده‌های طبیعی ایران از جمله آنها هستند که در قدیم مقوله‌های هنری گوناگونی را به وجود آورده‌اند.
فلات ایران، بقایای کوه های قدیمی، ده هزار سال پیش توسط آریایی های اولیه سکونت داشته اند.
خانه ها بین 6 تا 8 هزار سال قدمت دارند. بقایای این آثار در دو دامنه کوه ایران البرز و رشته کوه زاگرس قرار دارد.
در کاوش های باستان شناسان در این دو منطقه آثار هنری بسیار مهمی از جمله نقاشی های غارنشینان، لوازم خانگی، ابزار فلزی، سفال و ابزار جنگی به دست آمده است.
در آغاز هزاره اول پیش از میلاد، تفاوت زیادی بین تمدن شمال غربی مانند قفقاز و مناطق شرقی آناتولی وجود داشت.
این دوره فرهنگی به تمدن اورارتو معروف است. تحقیقات باستان شناسی در این زمینه در مناطقی مانند آذربایجان، اصفهان، شیراز و حومه تهران شامل قلعه ها و باروهای این تمدن و آثار هنری ارزشمندی است.
یکی از قدیمی ترین آثار، اورارتو; بقایای قلعه بسطام در اطراف دریاچه ارومیه در آذربایجان غربی شامل اتاق ها، تخته سنگ ها، برج نگهبانی، مغازه ها و قسمت های دیگر است.
دو آسیاب آبی که با آب رودخانه مجاور کار می کردند نیز کشف شده است. این آثار نشان دهنده هنر معماری ایرانی در این دوره است.
در کاوش‌های این دژ تاریخی، گردن‌بند، حلقه‌های شیشه‌ای، مهرهای سفالی، ابزار سفالی و سلاح‌های جنگی از سنگ‌های کوچک، نمادهای ساکنان شمال غرب ایران به دست آمده است.
مهمترین اثر کشف شده در این قلعه کتیبه برست به خط هیروگلیف است که نشان می دهد تمدن اورارتو دارای حروف نوشتاری خاصی بوده است.
نکته جالبی که در بررسی هنر ایرانی نمایان می شود این است که هنر ایرانی صرف نظر از مکان و زمان خلقت خود بازتاب دهنده روحیه و خواسته های ایرانیان است.
نکته دیگری که به نظر می‌رسد تنوع آثار هنری است، نشان می‌دهد که ایرانیان باستان در مناطق مختلف مهارت‌های متفاوتی داشته‌اند.
پنج هزار سال پیش از میلاد، ایرانیانی که در این نسل در زمستان و تابستان مهاجرت می کردند، شروع به ساخت خانه های سفالی با ابزار سنگی پیشرفته کردند که با افزودن قطعات استخوانی تکمیل شد. وسایل خانه را با رنگ های قرمز و سیاه رنگ می کردند و در آتش می پختند.
زاگرس نشینان در طول 4000 سال قبل از میلاد به ساختن روستاها پرداختند و به تدریج متراکم زندگی کردند و معماری ایجاد شد. ابزار جنگی در این نواحی هنوز از سنگ ساخته می شد، اما در اواخر این دوران شمشیرها و خنجرهای فلزی و کتیبه هایی با دستخط اولیه الهیان پدیدار شد.
سه هزار سال قبل از میلاد مسیح برای ساخت ابزار هنری ایرانی از سنگ سفید، قیر و انواع دیگر سنگ ها استفاده می شد. سفال های آبی تیره و زغالی رنگ رایج شد.
در مناطق مختلف ایران مانند شوش و نهاوند از سلاح‌های فلزی استفاده می‌شد و زیورآلات مختلفی از طلا، عقیق و سنگ لاجورد ساخته می‌شد.
دو هزار سال قبل از میلاد، ورود آریایی‌ها به فلات ایران مهمترین رویداد بود، در آن زمان هنر فلز به اوج اهمیت خود رسید، تولید سفال‌های نازک در البرز و همسایگان آن گسترش یافت و بناهای مجلل دیوارهای آجری یا آجری ساخته شد.
سفال های پخته شده با نقاشی هایی با طرح های انسان و صورت های فلکی، درختان و سایر پیکره ها تزئین می شد. توسعه شهرنشینی و سنگ‌تراشی‌ها به مرحله‌ای رسید که به شوش زیبایی بخشید. در این زمان اقوامی مانند آریایی ها، مادها و پارس ها در زاگرس ساکن شدند.
هنر ایرانی در زمان‌های مختلف ویژگی‌های خاص خود را دارد و در هر دوره‌ای هنرها در زمینه‌های مختلف زیبایی منحصربه‌فردی دارند.
هنر در ایران در زمینه های بسیاری دنبال شده است و سال هاست که هنرمندان آثار خود را در این زمینه ها ارائه کرده اند.
در ادامه به بررسی انواع هنر ایرانی می پردازیم تا با تمدن و فرهنگ و هنر ایران بیشتر آشنا شوید.
یکی از مهم ترین و زیباترین انواع هنر ایرانی را می توان در صنعت قالی بافی ایران مشاهده کرد.
قالی بافی در ایران سابقه بسیار طولانی دارد و قالی بافی سال هاست که در ایران رواج داشته و به عنوان یک هنر و منبع درآمد شناخته می شود.
قدیمی ترین نمونه فرش ایرانی که پیدا شده، فرشی با نقوش اصیل هخامنشی است که در گور یخ زده یکی از فرمانروایان سکاها در دره پازیریک در 80 کیلومتری مغولستان بیرونی پیدا شده و به آن فرش پازیریک می گویند.
محققان این فرش را دستباف اشکانیان یا مادها می دانند. فرش ایرانی از دیرباز معروف و مورد استفاده بوده است.
گزنفون مورخ یونانی در شرح حال کوروش می نویسد: ایرانیان زیر تخت خود فرش پهن می کنند تا بستر خود را نرم کند.
نوع دیگر هنر ایرانی مینیاتور است. هنر مینیاتور ایران شامل آثاری از دوره‌های مختلف تاریخ ایران است که بیشتر در قالب تصویرسازی کتابهای ادبی (ورقه و گلشاه، کلیله و دمنه، سمک عیار و...)، کتابهای علمی و فنی (الطریقة، العدویه العلم) است. - مفرده، الاغانی و...)، تاریخی (جامع التواریخ و...) و نیز برخی از کتب دینی، مانند خاوران نامه. اما به طور کلی سبک مینیاتور به عنوان سبکی در نقاشی ایرانی شناخته می شود که پیشینه ای بسیار قدیمی دارد.
سفال ایران در تاریخ هنر ایرانی قدمتی طولانی دارد. سفال یکی از اولین و مهم ترین اختراعات بشر است و یکی از برجسته ترین جلوه های هنری برای مورخان و باستان شناسان است.
باستان شناسان از طریق سفال با شرایط اجتماعی و اقتصادی یک دوره یا یک منطقه آشنا می شوند.
آنها با مطالعه سفال، زندگی مردم، مذهب و تاریخ، روابط اجتماعی و نگرش جامعه نسبت به همسایگان را تفسیر می کنند.
سفال سازی در ایران سابقه ای طولانی و درخشان دارد. به دلیل موقعیت جغرافیایی فوق العاده ایران که در تقاطع تمدن های باستانی و در مسیر کاروان های مهم قرار گرفته است، تقریباً همه نقاط ایران در زمان های مختلف به ساخت سفال مشغول بوده اند.
با این حال، کاوش‌های اخیر و تحقیقات باستان‌شناسی نشان می‌دهد که در فلات ایران چهار منطقه عمده در تولید سفال وجود دارد که شامل بخش نسخ می‌شود که شامل غرب کوه‌های زاگرس و نواحی لرستان می‌شود.
قسمت دوم شامل نواحی جنوب دریای خزر است که استان های گیلان و مازندران را در بر می گیرد. این دو منطقه اولین مناطق فلات ایران بودند که سفالگری را آغاز کردند.
قسمت سوم شمال غرب کشور و نواحی آذربایجان و قسمت چهارم در جنوب شرقی است که شامل استان های کرمان و سیستان و بلوچستان می شود. علاوه بر این چهار منطقه، مناطق کویری ایران را نیز می توان به آنها اضافه کرد، چرا که سابقه ساخت سفال در این مناطق به 8 هزار سال قبل از میلاد می رسد.
موسیقی سنتی ایرانی اعم از سازها، ملودی ها و آوازها از هزاران سال پیش از میلاد مسیح دست به دست هم در میان مردم ایران جریان داشته است و آنچه دلنشین تر، ساده تر و قابل فهم تر بوده امروزه در دسترس است.
بخش بزرگی از آسیای میانه، افغانستان، پاکستان، جمهوری آذربایجان، ارمنستان، ترکیه و یونان متاثر از این موسیقی هستند و هر کدام تاثیر خود را در شکل گیری این موسیقی داشته اند.
«باربادوس» و «نکیسا» را می توان از نوازندگان یا به عبارتی نوازندگان ایران باستان نام برد.
ادبیات فارسی به عنوان بخشی از هنر فارسی به ادبیاتی اطلاق می شود که به زبان فارسی نوشته شده باشد. ادبیات فارسی سابقه ای هزار و صد ساله دارد.
شعر فارسی و نثر فارسی دو گونه اصلی در ادبیات فارسی هستند. برخی از کتابهای قدیمی در موضوعات غیر ادبی مانند تاریخ، ادعیه و علوم مختلف نیز ارزش ادبی دارند و با گذشت زمان در زمره آثار کلاسیک ادبیات فارسی قرار گرفته اند.
شهرت برخی از شاعران و نویسندگان ایرانی از مرزهای ایران فراتر رفته است. شاعران و نویسندگانی چون فردوسی، سعدی ، حافظ شیرازی ، مولوی، عمر خیام و نظامی شهرت جهانی دارند.
از چهره های شناخته شده ادبیات فارسی معاصر در جهان می توان به صادق هدایت در داستان و احمد شاملو در شعر اشاره کرد.
معماری ایران در مقایسه با معماری دیگر کشورهای جهان دارای ارزش های استثنایی است.
ویژگی هایی چون طراحی مناسب، محاسبات دقیق، انواع سازه ها، فرم صحیح پوشش، رعایت مسائل فنی و علمی در بنا، ایوان های رفیع، ستون های بلند و تزیینات گوناگون که هر کدام نمایانگر شکوه معماری ایرانی است.
تاریخ معماری ایران به حدود هزاره هفتم قبل از میلاد می رسد.
معماری ایرانی نیز در برخی زمینه ها دارای ویژگی های منحصر به فردی است که دستاوردهای جدیدی را به دنیای معماری معرفی کرد.
از جمله فضاسازی های خاص مانند ایوان ها، گنبدها، صحن های ایرانی و... و سازه های پیشرفته مانند طاق های مرکزی دو و سه، گنبد، گوشه سازی و ....
معماری در زمان های مختلف از آغاز دوران امپراتوری مادها شکوه و عظمت زیادی داشته و پیشرفت نیز کرده است.
در پایان این مرحله تاریخی، معماری دوره اسلامی با تجهیزات و سلیقه به سبک ساسانی، چنان تأثیری داشت که نادر است. در همان زمان هنرمندان مسلمان ایرانی طاق‌ها، نسخ خطی تزیینی و طرح‌های رنگارنگ و باشکوهی در محوطه‌های مذهبی ساختند و خلق کردند.
معماری هخامنشی به دستاوردهای ایرانیان هخامنشی در ساخت شهرهای دیدنی و جذاب (تخت جمشید، شوش، هگمتانه)، معابد عبادت و اجتماعات (مانند معابد زرتشتیان) و مقبره‌های پادشاهان گذشته (مانند آرامگاه) اطلاق می‌شود. کورش کبیر).
یکی از ویژگی های اساسی این معماری ترکیب عناصر مادها، آشوری، یونانی و آسیایی است.
میراث معماری هخامنشی با گسترش امپراتوری در حدود 550 سال قبل از میلاد آغاز شد. با ظهور دومین امپراتوری ایران، امپراتوری ساسانی (224-624 میلادی)، سنت های هخامنشی با ساختن آتشکده های خاص و کاخ های عظیم احیا شد.
خوشنویسی یکی دیگر از هنرهای ایرانی است که در ایران قدمتی طولانی دارد. خط ایرانی بخشی از خط اسلامی است که به تدریج در ایران و سرزمین های تابعه یا تحت تأثیر آن مانند کشورهای آسیای میانه، افغانستان و شبه قاره هند حول محور فرهنگ ایرانی شکل گرفت.
و نه تنها یکی از نقاط مباهات هنر ایرانی بلکه از نقاط مباهات هنر اسلامی و حتی هنر جهانی محسوب می شود.
اولین دوربین فیلمبرداری در زمان مظفرالدین شاه وارد ایران شد. اولین فیلم صوتی فارسی فیلم دختر لر بود که توسط عبدالحسین سپنتا در سال 1317 ساخته شد. ورود اولین سینماتوگراف به ایران در سال 1279 هجری قمری توسط مظفرالدین شاه آغاز سینمای ایران به شمار می رود، هرچند ساخت اولین آن را آغاز کرد. سالن سینمای عمومی تا سال 1291 اتفاق نیفتاد.
تا سال 1308 هیچ فیلم ایرانی ساخته نشد و در معدود سینماهای مستقر فیلم های وسترن را نمایش می دادند که گاه زیرنویس فارسی داشتند. اولین فیلم بلند سینمایی ایران به نام ابی و رابی در سال 1308 توسط ایوانز اوگانیانس با فیلمبرداری خان بابا معتضدی ساخته شد.
در فرهنگ لغت دکتر معین آمده است: براد به معنی پارچه از طلا است. پارچه ای که پودهای آن از طلای ایرانی است
بروکاد یا زربافت پارچه ای ظریف و بسیار گران قیمت است که تار یا تار آن از ابریشم خالص و پودهای آن ابریشم رنگی است یکی از پودهای آن نخ گلابتون است که می تواند طلایی یا نقره ای باشد.
سبیل نفیس ترین و افسانه ای ترین منسوجات ایرانی است که در دوران رونق و محبوبیت خود شهرت جهانی داشت و اکنون نمونه هایی از آن موزه ها و مراکز هنری ایران و سایر کشورهای جهان را زینت می دهد و از نظر قدمتی طولانی دارد. بافت و تولید
بر اساس روایات تاریخی، بافت پارچه‌هایی که در متن و نقوش خود از نخ گلابتون استفاده می‌کنند به هفت هزار سال پیش می‌رسد.
هنر ایرانی در دسته‌های بسیار دیگری طبقه‌بندی می‌شود که هر کدام از این هنرها سابقه طولانی در راه خود دارند و هنوز هم در بسیاری از شهرهای ایران یا حتی خارج از ایران مورد استفاده قرار می‌گیرند. این هنرها عبارتند از منبت، مینیاتور، مجسمه سازی، نقش برجسته، فیروزه کوبی ، خوشنویسی، مرکب، ترمه، زیورآلات ایرانی و غیره.
توسعه این هنرها مانند فلز، نساجی، شیشه، نقاشی، سفالگری و دیگر آثار هنری ملی ایران به درازا کشید. گاهی حوادث تاریخی، جنگ، پیروزی، هجوم بیگانگان
انزوا، حکومت پادشاهان، حوادث طبیعی، خشکسالی، قحطی و زلزله تأثیر خود را بر سیر و پیشرفت آثار هنری گذاشته است.
منبع : persiscollection
