برای خودم کفش جدید بخرم؟ به مسافرتی هیجان انگیز یا آرامش بخش بروم؟ یا برای همسرم هدیه‌ای بخرم؟
شاید این سوالی باشد که خیلی به آن فکر کرده باشیم. منابع درآمدی‌مان محدود است ولی گزینه‌های زیادی برای خرج کردن پولمان داریم. چگونه بهینه خرج کنیم؟ اقتصاددان‌ها و روان‌شناس‌ها هم زیاد به این موضوع فکر و درباره آن تحقیق کرده‌اند. قبلا درباره تحقیق آنگوس دیتون و دنیل کانمن با موضوع رابطه بین درآمد و خوشحالی و ارزیابی از زندگی مطلب کوتاهی نوشته بودم. اما چگونگی خرج کردن درآمد هم مهم است.
شاید با خود فکر کنیم خریدن کالا نسبت به رفتن به مسافرت شادی بیشتری در ما ایجاد می‌کند (زیرا یک لباس یا مبل جدید را مدت‌ها استفاده می‌کنیم اما مثلا سفر کردن، تجربه‌ای کوتاه و تمام شدنی است) اما یکی از تحقیقاتی که مدتی قبل درباره آن خواندم، نشان می‌داد که بر خلاف این تصور، خرج کردن پول برای تجربه‌های جدید نسبت به خرج کردن آن برای خریدن کالاها شادی بیشتری در ما ایجاد می‌کند(البته بهتر است به جای کلمه شادی اینجا بگوییم شادمانی که حالتی ماندگارتر از شادی است).
دکتر توماس گیلوویچ از دانشگاه کرنل که دو دهه روی موضوع پول و شادی(شادمانی) تحقیق کرده است در این باره می‌گوید: یکی از دشمنان شادی، انطباق (عادت کردن) است. ما چیزهایی می‌خریم که ما را شاد کنند و موفق هم می‌شویم. اما تنها برای مدتی. چیزهای نو اولش برای ما جذاب هستند ولی بعد از مدتی به آنها عادت می‌کنیم.
بنابراین از نظر او، به جای خریدن یک موبایل جدید، بهتر است به نمایشگاه‌ها و موزه‌ها سر بزنیم، مهارت‌های جدید یاد بگیریم، مسافرت کنیم و خلاصه تجربه‌های جدید کسب کنیم. بر خلاف تصور شهودی، اشیا فیزیکی در طولانی مدت باعث خوشحالی ما نمی‌شوند بلکه در زمینه سایر اشیا به اجسامی معمولی و تکراری تبدیل می‌شوند در حالی که تجربه‌ها، به قسمتی از هویت ما تبدیل می‌شوند و همیشه با ما هستند. حتی تجربه‌های استرس زا یا ترسناک هم در آینده به عنوان خاطره‌ای خنده‌دار یا عبرت آموز بازگو خواهد شد. خود همین بازگو کردن تجربه‌ها برای دیگران، عاملی برای افزایش ارتباط ما با دیگران و حس خوشحالی است.
تحقیق آقای گیلوویچ و همکارش در ژورنال Experimental Social Psychology منتشر شده است.
در تحقیقات دیگر، نتایج جالب دیگری هم به دست آمده است. مثلا اینکه اگر پول خود را برای عزیزان و دوستان خود خرج کنید، نسبت به حالتی که آن را برای خود خرج کنید شادی بیشتری نصیبتان خواهد شد. بنابراین گاهی بهتر از دست از خودخواهی برداریم و راحت‌تر برای خانواده و دوستانمان دست به جیب شویم!
تحقیقات الیزابت دان و مایکل نورتون که در کتاب آنها به نام Happy Money: The Science of Smarter Spending منتشر شده است نشان می‌دهد خرج کردن پول برای دیگران باعث شادی بیشتری می‌شود. مایکل نورتون دلیل این امر را به وجود آمدن و تقویت ارتباطات اجتماعی می‌داند.
شما چه تجربه‌ای در این زمینه دارید؟ وقتی به خرج کردن‌های گذشته خود فکر می‌کنید کدام‌ها حس شادمانی بیشتری برایتان داشته است؟
