رپید تست ها یا تست تشخیصی سریع ( RDT ) یک روش آزمایش تشخیصی پزشکی است که انجام آن بسیار آسان و جواب دهی آن نیز بسیار سریع می باشد.
رپید تست ها به صورت کلی برای غربالگری پزشکی اولیه یا اورژانسی و برای استفاده در شرایط و تجهیزات پزشکی با منابع محدود بسیار کاربردی و مناسب هستند. آنها همچنین می توانند در مراقبت های اولیه از موارد پزشکی که قبلاً در یک آزمایشگاه اندازه گیری شده بود و نیاز به کنترل مجدد دارد ، به عنوان یک وسیله آزمایشی روتین استفاده گردد .
رپیدتست ها اغلب نتایج آزمایش هایی که معمولا در آزمایشگاه ها با زمان تقریبی یک تا دو ساعت انجام می شد را در زمانی کمتر از 20 دقیقه ارائه می کنند و این خود نقطه عطفی بر محبوبیت آنها می باشد.
در تعریف اتحادیه اروپا از رپید تست ها یا تست های تشخیصی سریع این گونه عنوان شده است که یک تست سریع به معنای کیفی یا نیمه کمی در دستگاه های پزشکی آزمایشگاهی تشخیصی مورد استفاده قرار می گیرد که بصورت جداگانه یا در یک سری های کوچک تر استفاده می شود و آنها شامل روش های غیر خودکار می باشد و برای دستیابی به نتیجه سریع و فوری طراحی شده است
رپید تست ها یا همان تست سریع تشخیص آزمایشگاهی در انواع مختلفی تولید و عرضه می گردند.از نظر شکل ساخت به صورت نوار های تست باریک یا کاست پلاستیکی حاوی نوار تست و پنل های چند کاره تشخیص در بازار عرضه می گردند
از نظر نحوه عمل نیز تست های سریع با نمونه های مختلف همچون ادرار ، نمونه خون و سرم خون ، نمونه بزاق ، نمونه مدفوع و گاهی نمونه عرق انسان عملیات تشخیص آزمایشگاهی را انجام می دهند.
در موارد استفاده نیز رپید تست ها برای غربالگری یا تشخیص اعتیاد یا مصرف مواد مخدر ، تشخیص بیماری های مختلف مانند رپید تست ایدز و هپاتیت و تشخیص بارداری در اختیار قرار می گیرد.
در زیر برخی از نمونه های تست تشخیص سریع را معرفی می کنیم:
رپید تست ایدز با توجه به استفاده زیاد به عنوان تست سریع شناخته می گردد
?
رپید تست ها مورد تایید وزارت بهداشت و درمان و همینطور سازمان بهداشت جهانی می‌باشند و هم اکنون بصورت گسترده در آزمایشگاههای تشخیص اعتیاد و یا تشخیص بیماری و مراکز بهداشتی و درمانی و مراکز مشاوره بیماری‌های رفتاری در? سراسر ایران توزیع شده و مورد استفاده قرار می گیرد .
در تایید عملکرد کیت سریع می توان به سازمان بهداشت جهانی اشره کرد که این نوع آزمایشات را برای غربالگری اولیه در جوامع مختلف توصیه می‌کند. برای پی بردن به میزان ارزشمندی پاسخ یک نوع کیت تست سریع باید گفت که حداقل دقت کیت رپید تست ایدز طبق تحقیقات 97/5 درصد و حداکثر دقت آن 99/5 درصد می‌باشد.
البته تمامی رپید تست ها برای دریافت مجوز ها و گواهینامه های تایید کیفت توسط FDA -آمریکا و WHO یا سازمان بهداشت جهانی و CE -یا سازمان استاندارد اروپا کنترل و ارزیابی می شود
در بررسی و کنترل تست ها توسط اف دی ای آمریکا و WHO یا سازمان بهداشت جهانی و CE یا سازمان استاندارد اروپا در صورتی که کیفیتی پایین تر از 98 درصد داشته باشند گواهینامه ای به آنها داده نشده و مورد تایید قرار نخواهند گرفت و استفاده از آنها به هیچ عنوان توصیه نمی گردد
تست الیزا روشی عمومی در بیوشیمی غربالگری است که در محیط آزمایشگاهی انجام می شود
تفاوت روش های آزمایش سریع با کیت رپید و آزمایش الیزا همیشه برای افراد جای سوال می باشد
?
استفاده از روش الیزا واقعاً برای آزمایشگاه های کوچک مناسب نیست ، اما برای آزمایشگاه هایی که تعداد زیادی نمونه آزمایش در روز دارد و همچنین در بانک های خون یا برای مطالعات نظارتی مناسب هستند بسایر مقرون به صرفه و نتیجه دقیق تری ارائه می دهد.
تست های رپید در هر مکان و شرایط توسط هر فردی که تنها روش انجام تست ها را داشته باشد مناسب است.
الیزا طبق تعریف سایت سازمان بهداشت جهانی روشی بسیار حساس و خاص است و قادر به تشخیص HIV-1 / HIV-2 و انواع دیگر آن می باشد. برای انجام آزمایشی به روش الیزا به تجهیزات و دستگاه های پیشرفته ای نیاز است که باید به طور مرتب نگهداری و سرویس شوند در کنار آن وسایل و شایط دیگری همچون وجود جریان برق و تکنیسین های دوره دیده باید برای انجام این نوع آزمایش در خدمت باشند.
تستهای Simple / Rapid مناسب آزمایشهای اضطراری است و در آزمایشگاههای کوچکتر که تعداد تستهای کم در روز دارند گزینه مناسبی به شمار می رود .
هر روش آزمایشگاهی بدون محدودیت نمی باشد اما با رعایت بسیاری موارد و کنترل و سطح توقع از نتیجه مربوطه می توان تصمیم مناسبی درباره آن گرفت
?
عملکرد و هزینه تست : برای استفاده بهینه از کیت تست های سریع ، باید مراحل آزمایش به خوبی انجام شوند. تاکنون ، نتیجه بررسی این کیت ها مشخص کرده است که برخی از آزمایشات موجود در بازار بسیار بهتر از سایرین عمل می کنند. علاوه بر این ، باید هنگام حمل و نقل و شرایط نگهداری کیت ها نیز مراقب بود. درجه حرارت بالا و رطوبت بالا به طور خاص می تواند در عملکرد آنها تداخل ایجاد کند.
به کمک تست سریع تشخیص هزینه آزمایش ها در چند سال گذشته کاهش یافته است. حتی با این وجود ، بسیاری از برنامه های کنترل دریافتند که تهیه تعداد زیادی کیت تست برای اطمینان از تشخیص جهانی هزینه قابل توجهی است.
هم اکنون رپید تست ایدز بیشترین شهرت را در بین انواع آن دارد.
آموزش کارکنان بهداشت : روشهای جدید انجام آزمایش با کیت نیاز به آموزش مکرر دارند. کارمندان مراقبت های بهداشتی هم در روش آزمایش جدید و هم در استفاده از نتایج برای معالجه بیماران نیاز به آموزش و باز آموزی دارند. منابع موجود می توانند میزان و کیفیت آموزش های موجود در شرایط دنیای واقعی را محدود کنند.
معروف ترین تست سریع تشخیص که گاها افراد رپید تست را فقط برای تشخیص ایدز می دانند
رسانه ای شدن استفاده تمامی افراد برای خود مراقبتی و خود رزیابی ایدز سبب شده است که بیشتر مردم با تست سریع ایدز آشنا باشند
?
استفاده از روش الیزا واقعاً برای آزمایشگاه های کوچک مناسب نیست ، اما برای آزمایشگاه هایی که تعداد زیادی نمونه آزمایش در روز دارد و همچنین در بانک های خون یا برای مطالعات نظارتی مناسب هستند بسایر مقرون به صرفه و نتیجه دقیق تری ارائه می دهد.
تست رپید ایدز در هر مکان و شرایط توسط هر فردی که تنها روش انجام تست ها را داشته باشد مناسب است.
الیزا طبق تعریف سایت سازمان بهداشت جهانی روشی بسیار حساس و خاص است و قادر به تشخیص HIV-1 / HIV-2 و انواع دیگر آن می باشد. برای انجام آزمایشی به روش الیزا به تجهیزات و دستگاه های پیشرفته ای نیاز است که باید به طور مرتب نگهداری و سرویس شوند در کنار آن وسایل و شایط دیگری همچون وجود جریان برق و تکنیسین های دوره دیده باید برای انجام این نوع آزمایش در خدمت باشند.
تستهای Simple / Rapid مناسب آزمایشهای اضطراری است و در آزمایشگاههای کوچکتر که تعداد تستهای کم در روز دارند گزینه مناسبی به شمار می رود .توصیه می شود افرادی که از رپید HIV استفاده می کنند ، در اسرع وقت به پزشک معالج مراجعه کنند تا در مورد گزینه های درمانی صحبت کنند.
تحقیقات مشخص نموده است که ۳۱ درصد از اشخاصی که برای تست ایدز به آزمایشگاه مراجعه کرده و نمونه خون دادند به دلایلی همچون (ترس و هراس از مثبت شدن، دوری و فاصله تا آزمایشگاه ، تغییر و مهاجرت از محل سکونت، دستکم گرفتن احتمال آلودگی به ویروس hiv و ترس از افشای اطلاعاتشان) برای دریافت پاسخ خود مراجعه نکرده اند در حالیکه با این کیت جواب فرد بلافاصله آماده می شود و سریع ترین راه تشخیص ایدز می باشد.
اشخاص مختلف نیز که از نمونه گیری خون و سوزن ترس دارند و احتمال از حال رفتن
آنها در طی نمونه گیری وریدی وجود دارد ، این روش بسیار مناسب و کار ساز است .
پزشکان متخصص بیماری عفونی و کارشناسان کلینیک های مثلثی می تواند نکات مهم تری از آزمایش سریع ایدز برای افراد داشته باشند .فردی که آزمایش سریع ایدز وی مثبت شده باید مشاوره لازم برای درمان ضد ویروسی شروع کند. البته پیش از آن نیازمند انجام آزمایشات تکمیلی می باشد.در صورت قطعی بودن بیماری داروهایی به جلوگیری از پیشرفت HIV تجویز می گردد که می تواند به جلوگیری از انتقال HIV به افراد دیگر کمک کند.
بنابراین کیت رپید ایدز می تواند افراد بسیار زیادی را از خطر انتقال این بیماری مصون بدارد.
?
افرادی که واجد استفاده از تست تشخیص سریع ایدز می باشند شامل افرادی که سابقه اعتیاد تزریقی داشته اند یا اشخاصی که تماس جنسی و آمیزش نا مطمئن و حفاظت نشده را تجربه کردند و داوطلبین انجام غربالگری ایدز و بیماری آمیزشی اثبات شده یا سایر معیارهای درخواست آزمایش، بر حسب تشخیص مشاور می باشد.
در حال حاضر در پروتکل کشوری تشخیص اچ آی وی، هم چنان بر وجود دو آزمایش مثبت غربالگری الایزا و یک آزمایش مثبت تأئیدی وسترن بلات به عنوان تشخیص قطعی اچ آی وی تأکید می گردد. .
تست تشخیص سریع اچ آی وی می تواند با رعایت تمامی ضوابط این دستور العمل به عنوان جایگزین اولین تست غربال گری الایزا به کار رود.این به این معنی است که رپید تست ایدز تنها یک نتیجه ابتدایی را مشخص می کند و در صورت مثبت شدن آزمایش باید از یک روش دیگر برای تایید بهره برد
با توجه به ناشناخته بودن تعداد زیادی از مبتلایان به بیماری ایدز و ویروس hiv طبق برنامه سازمان ملل، ایران تا سال 2020 میلادی باید 90 درصد اشخاص مختلف که آلوده به ویروس HIV هستند را تشخیص دهد و درمان 90 درصد آنها را نیز آغاز کند. در حال حاضر ( اواسط 2019) وزارت بهداشت ایران تنها 30-40 درصد از مبتلایان را تشخیص داده و تنها روش تشخیص 70-60 درصد دیگر ، مسئولیت پذیری خود افراد جامعه در مقابل خودمراقبتی و خودارزیابی ایدز با استفاده از تست رپید ایدز می باشد.
در گیری با بیماری های ویروسی دیگر همچون کرونا ویروس جدید وزارت بهداشت را از انجام کنترل و نظارت کامل بر این بیماران غافل کرده است و هم اکنون افراد با استفاده از رپید تست ایدز خود می توانند خود مراقبتی را انجام دهند!
رپید تست ها که جهت بررسی مصرف مواد مخدر و داروهایی که ممکن است مورد سوء استفاده قرار بگیرند به اشکال مختلفی تولید و عرضه می گردند .این تست های سریع بررسی اعتیاد از چندین نظر با هم ممکن است تفاوت داشته باشد
