تعریف
در چاپ برداشت زمینه با رنگ هایی که از نظر ساختمان مولکولی قابل برداشت باشند رنگرزی میشود، سپس به کمک مواد برداشت کننده و رنگ بر عمل چاپ روی آنها صورت میگیرد.
یک تعریف ساده تر : به احیا رنگ به وسیله یک ماده احیا کننده برداشت گفته میشود.
احیا : اتمی که در روند واکنش یک یا چند الکترون از دست بدهد اکسید میشود ( احیا کننده) و اتمی که یک یا چند الکترون به دست آورد احیا میگردد ( اکسید کننده )
اکسید کننده ها : ترکیب عناصر با اکسیژن را اکسید کننده مینامند CO2,SO2,SO3
هیدرو سولفیت سدیم ، فرموزول ، دی اکسید گوگرد ، رنگالیت و….
انواع احیا کننده ها :
رنگالیت c
رنگالیت اف دی
رنگالیت دی اس
دکرولین
رنگالیت اچ
کلرید قلع
مانوفست ( تیو اوره دی اکسید)
رنگالیت c ,lc ,… نام های تجاری دیگری هستند که در بروشور های BASF آورده شده اند
رنگالیت سی همان سافولیت یا سدیم سولفوکسیلات فرمالدهید می باشد و سافولین زینک سولفوکسیلات فرمالدهید می باشد
ویژگی های احیا کننده مناسب :
به خوبی در آب حل شوند ( واکنش گرمازا)
در دمای بالاتر از ۵۰ درجه سانتیگراد پایدار باشند
در محیط قلیایی پایدارند ولی در محیط اسیدی تجزیه میشوند
رطوبت را جذب مینماید
در محیط قلیایی و خنثی حدود ۶ ساعت پایدار باشد.
در بازار ایران موادی چون رنگالیت ( سافولیت) و سافولین بیشتر مورد استفاده هستند.
رنگالیت یا سافولین : Sodium Formaldehyde Sulphoxylate
فرموزول یا سافولین : Zinc Formaldehyde Sulphoxyla
√√مواد برداشت کننده و رنگ بر به دو دسته تقسیم میشوند دسته اول موادی هستند که بر اساس اکسیداسیون عمل می کنند مانند هیپوکلریت سدیم و پراکسید هیدروژن و دسته دوم موادی هستند که بر اساس احیا عمل می کنند مانند کلرید قلع و رنگالیت .
در مورد برداشت روی رنگزاهای راکتیو یه توضیحی داده شود و سپس دیسپرس:
درمورد راکتیو اکثرا رنگزاهای وینیل سولفون برای زمینه مناسب اند ولی نه همشون…اکثرا قابلیت برداشت خوبی دارند
رنگزاهای راکتیو که قابلیت برداشت خوبی دارند مثل y 42 / y 15/ R 23/ b 220 و ….
همانطور که میدونید دو نوع برداشت داریم سفید و رنگی…
درمورد رنگزاهای راکتیو رنگی وجود ندارد که بتوان در برداشت رنگی به عنوان رنگزای پایدار در شرایط احیایی استفاده کرد
اکثرا از پیگمنت و در مواردی رنگ خمی استفاده میشود
رنگزای راکتیو ممکنه قابلیت برداشت نداشته باشه اما در شرایط احیایی پایدار نیست…یعنی در رنگ زمینه رنگبری انجام نمیشه حالا تو خمیر چاپ روی زمینه بازم رنگ نداره…امیدوارم منظورمو رسونده باشم…
توضیح بیشتر: مثلا رنگ زمینه که برای رنگرزی استفاده شده برداشت نمیشه و زمینه ی خوبی نمیده اما همان رنگ در خمیر چاپ استفاده شده پایدار نمیمونه و بی رنگ میشه…بعبارت دیگر در چاپ برداشت ما این توانایی را داریم که پیوند اغلب رنگزاهای راکتیو که از گروه آزو مشتق شده باشند را با موادی مثل رنگالیت C بشکنیم و چاپ برداشت را انجام دهیم ولی رنگهای غیر قابل برداشت راکتیو هم برای خمیر چاپ برداشت رنگی مناسب نیستند چون در خمیر و در کنار احیا کننده ناپایدارن.
در برداشت سفید برای اینکه سفیدی خوبی بگیریم میتوان از مواد زیر استفاده کرد:پیگمنت سفید٬ دی اکسید تیتان٬پودر آنتراکینون٬ زینک اکساید٫ سفید کننده ی نوری
غلظت دهنده های مناسب جهت چاپ برداشت که در اینجا انتخاب غلظت دهنده خیلی مهمه که در شرایط احیایی پایدار باشه…ایندالکا ایندرز نشاسته صمغ انگلیسی گوار و ….می باشد
جهت برداشت راکتیو سافولیت و هیدرو توصیه می شود و برای دیسپرس دکرولین یا سافولین و کلرید قلع. البته برداشت رنگزاهای دیسپرس به راحتی راکتیو نیست و سخت تره…روش های مختلفی هست…حتی بعضی شرکت رنگزاهای خاصی جهت اینکار پیشنهاد می کنند که جواب هم داده…که بستگی به شرایط کاری خودمون باید انتخاب کنیم.
در تکمیل برداشت رنگزای راکتیو به یک نکته باید توجه کرد:
ممکنه شما پارچه ایی رو با رنگزای مشکی راکتیو رنگ کنید و بخاهید بخشهایی از رنگ رو با الگوهای مشخص (شابلون) از بین ببرید و برداشت سفید انجام دهید ، بعد از عملیات چاپ رنگ زمینه برداشت میشود اما بجای زمینه سفید ، زمینه ایی کدر و یا زرد رنگ باقی می مانددلیل این امر به شرح زیر است:
اگر بین مولکول رنگینه راکتیو و سلولز پیوند اتری وجود داشته باشد برداشت بهتری نسبت به زمانی که بین سلولز و رنگزا پیوند استری وجود دارد امکان پذیر است . در برداشت خنثی مکانیزم برای تمام رنگینه ها یکسان است و کروموفر آزوی رنگینه به آمین تبدیل میشود ، در حالیکه بخشی از مولکول رنگینه توسط پیوند اتری ویا استری هنوز به سلولز متصل است .
اگر بین سلولز و مولکول رنگینه پیوند اتری برقرار باشد در برداشت قلیایی علاوه بر گروه آزو پیوند اتری هم شکسته شده و سلولز کاملا آزاد میشود ، برای همین ما شاهد زردی روی زمینه پارچه نیستیم ، رنگهای راکتیو ونیل سولفون و رمازول با پارچه پیوند اتری برقرار میکنند.
مشخصات تعدادی از این رنگزاها:
نمونه نسخه های برداشت:
نمونه نسخه رنگ برداشت مستقیم رنگ بلک ۲۲ یا VSF 600%:
رنگالیت ۸۰ تا ۱۲۰ گرم در کیلو
غلظت دهنده
قلیا (بی کربنات سدیم) ۲۰ تا ۵۰ گرم
آب تا حد تعادل
نسخه چاپ برداشت رنگی :
رنگ خمی xگرم
غلظت دهنده
سود
گلیسیرین
رنگالیت
آب
نسخه چاپ برداشت رنگی با پیگمنت:
رنگ پیگمنت x گرم
غلظت دهنده امولسیون
بیندر
کلرید قلع( یا مواد جایگزین) و آب
☆☆نکته: کلرید قلع زود تجزیه میشود و بهتر است ازسافولین استفاده شود .
مراحل پس از چاپ:
خشک کردن پارچه سپس بخار دادن به مدت ۱۵ دقیقه در دمای ۱۰۰ درجه سانتیگراد. عمل احیا در طی فرآیند بخار دادن صورت می گیرد و اجزا تخریب شده در شستشو از روی کالا پاک میشوند.
☆☆ در مورد برداشت رنگی پیگمنت پس از بخار تثبیت حرارتی خشک در دمای ۱۵۰ درجه سانتیگراد بمدت ۵ دقیقه انجام میشود.
