مسجد ایاصوفیه نماد استانبول و اصلی‌ترین جاذبه تاریخی این شهر و کشور ترکیه محسوب می‌شود و گردشگران زیادی را از فرودگاه جدید استانبول مستقیم به سمت خود می‌کشاند. این شاهکار بیزانسی در منطقه «سلطان احمد» (منطقه مرکزی شهر استانبول) خودنمایی می‌کند. دیدن این مسجد از اوجب واجبات است، به طوری که کارشناسان استانبول‌شناسی پین‌تاتی به مسافران و توریست‌های استانبول تاکید می‌کنند دیدن این مسجد زیبا را از قلم نیندازند.
در استانبول ایاصوفیه را هم مسجد می‌نامند هم موزه! بعضی‌ها هم می‌گویند که در اصل کلیسا بوده. آخرش کدام درست است؟
کنستانتین دوم، امپراتور بیزانس، وقتی دستور ساخت کلیسای اعظم در قسطنطنیه را داد، 10 هزار کارگر و 100 استادکار دست به کار شدند و پنج سال عرق ریختند تا کار بالاخره تمام شد. حدود 80 سال بعد از آن، دعوایی در خاندان بیزانسی رخ داد و کلیسا به آتش کشیده شد. کلیسایی جدید بر روی خرابه کلیسای سوخته ساختند و اسم آن را «حاجیا صوفیا» به معنی «حکمت مقدس» گذاشتند.
اما این آخر ماجرا نبود؛ چون این کلیسا هم در طی جنگ داخلی تخریب شد. تا این‌که «ژوستینین یکم» سومین کلیسا را ساخت؛ اما این بار زلزله آمد و گنبد اصلی آن فرو ریخت. بالاخره ترکان عثمانی در سال 1453 میلادی به فرماندهی «سلطان محمد فاتح»، آمدند به میدان و به محض ورود به شهر، کلیسای ایاصوفیه را مسجد اعلام کردند. با تغییر کاربری ساختمان، تغییراتی در فضای داخلی مسجد اعمال شد.
در زمان حکومت عثمانی‌ها، به ایاصوفیه محراب، منبر، مناره‌ها، حوض وضو، مدرسه، کتابخانه، آرامگاه و آشپزخانه اضافه شد. البته وقتی سلطان محمد فاتح، استانبول را فتح کرد دستور داد تغییراتی در نمای داخلی مسجد ایاصوفیه بدهند. موزاییک‌های دارای نقوش مسیحی باید پنهان می‌شدند. به همین دلیل روی آن‌ها را با گچ پوشاندند و نقوش اسلامی را روی آن‌ها ترسیم کردند.
موزاییک‌های مسیحی بعداً کشف و توسط معماران ایتالیایی مرمت شدند. بعد از 500 سال، نوبت اولین رئیس‌جمهور ترکیه، آقای آتاتورک بود. او دستور داد فرش‌های مسجد را جمع کردند و مسجد تبدیل شد به موزه ایاصوفیه استانبول. از آن موقع، سوال اکثر توریست‌ها و گردشگران استانبول این شد: قیمت بلیط مسجد ایاصوفیه چقدر است؟
اگر به استانبول سفر کردید، حتی اگر سفر شما کاری است، مسجد ایاصوفیه را باید ببینید. خیلی‌ها استانبول را با عکس ایاصوفیه، مناره‌ها و گنبدهای آبشاری آن می‌شناسند و ندیدن آن، مثل این است که سفر شما به استانبول کامل نشده است.
