ممکن است به عنوان یک فرد ایرانی زمان خروج از کشور با چالش و مشکلات زیادی روبه‌رو شده باشید؛ چرا که هر روز شاهد این هستیم که برخی از افراد به دلیل بدهکاری بانکی، مالیاتی، سربازی، مهریه و ده‌ها مشکل دیگر به صورت موقت یا دائم ممنوع‌الخروج می‌شوند و اجازه خروج از کشور از آنها گرفته می‌شود. اگر با این تجربه مشابه روبه‌رو شدید و درست در لحظه آخر زمانی که در گیت هواپیما منتظر تایید مدارک و خروج از کشور بودید، خبر ممنوعیت خروج خود را شنیدید. یعنی باید این بار پیش از تهیه بلیط هواپیما و بستن چمدان، اطلاعات خود را در زمینه ممنوع‌الخروجی افزایش دهید.
ممنوع الخروجی وضعیتی حقوقی است که اجازه‌ی خروج از مرزهای کشور را به علل قضایی، کیفری، مالیاتی یا مشکلات مرتبط با سازمان دارایی از شما سلب می‌کند. شاید تصور کنید که منع خروج برای سفر با وسیله‌ی نقلیه‌ی هوایی مطرح است؛ اما، اینطور نیست. در حقیقت، خروج افراد ممنوع الخروج با هیچ یک از وسایل نقلیه‌ی هواپیما، قطار، ماشین، کشتی و … امکان‌پذیر نیست. اکنون، چه کسانی ممنوع الخروج به حساب می‌آیند؟
مالیات یکی از منابع درآمدزایی کشور است. از طرفی این روزها دغدغه اصلی بیشتر مدیران کسب‌و‌کارها بدهی مالیاتی است که در صورت عدم پرداخت جریمه می‌شوند. البته این تمام ماجرا نیست؛ اگر نام شما در بین لیست بدهکاران مالیاتی قرار بگیرد، ممکن است تا زمان خروج از کشور متوجه این موضوع نشوید.
شاید برای شما هم این سوال پیش آمده باشد که چطور حکم ممنوع الخروجی برای این دسته افراد صادر می‌شود یا حداکثر مبلغ بدهی باید چقدر باشد تا فرد ممنوع‌الخروج شود، این‌ها موضوعاتی هستند که در ادامه در مورد هر یک توضیحاتی ارائه خواهیم داد.
اگر تشخیص قطعی توسط سازمان امور مالیاتی صادر شده است؛ یعنی مراحل زیر به سرعت انجام خواهند شد:
طبق قانون مالیات کلیه بدهکاران مالیاتی باید در مهلت زمان مشخص شده نسبت به پرداخت مالیات اقدام کنند تا به جز امکان استفاده از معافیت مالیاتی، جریمه نشوند یا حکم منع خروج برای آنها صادر نشود.
به علاوه باید در جریان این موضوع باشید که فرار مالیاتی، عدم ارائه اظهارنامه بیشتر از مدت زمان تعیین‌شده یا پرداخت نکردن مالیات می‌تواند باعث مشکلات زیادی مانند حبس سه ماه تا یک سال یا توقیف اموال نیز شود. پس بهتر است پیش از ایجاد مشکل، نسبت به پرداخت مالیات اقدام کنید.
مهم‌ترین تفاوت بدهکاران دولت و بدهکاران شخصی این است که: بدهکاران به دولت باید تا زمان پرداخت کامل بدهی در کشور بمانند؛ اما در حالت دوم فقط نیاز است توجه و رضایت تمام طلبکاران را جلب کنید تا بتوانید بدون دردسر از کشور خارج شوید. گاهی اوقات دیده می‌شود که گذرنامه برای فردی که بدهی سنگین مالیاتی دارد، صادر نیز نمی‌شود و هیچ راهی جز پرداخت بدهی بر سر راه او قرار ندارد.
در شرایط زیر اجازه یک بار خروج از کشور به بدهکاران مالیاتی داده می‌شود:
اکثر افراد و شرکت‌ها بدهی مالیاتی دارند؛ اما به این معنا نیست که تمام این افراد ممنوع‌الخروج می‌شوند. پس چه اتفاقی می‌افتد که برخی از بدهکاران مالیاتی منع خروج می‌شوند و اجازه خروج از کشور را ندارند؟ اگر میزان بدهی مالیات شما به این مبلغ مشخص‌شده برسد یا بیشتر از آن باشد، منع خروج می‌شوید. نکته مهم اینجا است که سقف بدهی مالیاتی برای همه افراد حقیقی (اشخاصی که شرکت نیستند اما با توجه به نوع کسبوکار خود باید هزینه‌ای را به عنوان مالیات پرداخت کنند.) و حقوقی یکسان نیست اما هر دو دسته در صورت عدم پرداخت مالیات به عنوان بدهکار مالیاتی شناخته می‌شوند.
حتما این موضوع هنوز کمی برای شما گنگ است. فرض کنید که صاحب کسبوکار تولیدی هستید یعنی برای مواجه نشدن با منع خروج باید پیش از رسیدن مبلغی بدهی مالیاتی به ۵۰۰ میلیون نسبت به پرداخت آن اقدام کنید.
معمولاً اشخاص حقیقی و حقوقی مانند شرکت‌ها و کسب‌و‌کارهای دولتی و خصوصی از بانک وام یا تسهیلات بانکی دریافت می‌کنند. احتمالا می‌دانید که افراد به دلیل عدم تصفیه به موقع یا پرداخت نکردن اقساط بانکی ممنوع الخروج می‌شوند. قوانین ممنوع الخروجی طی چند سال اخیر دست خوش تغییرات زیادی بوده است. تا پیش از سال ۹۲ وقتی کسی به بانک بدهکار بود، ممنوع‌الخروج می‌شد. یعنی فرقی نداشت بدهی آن کم بود یا زیاد. در هر صورت شامل این قوانین بود و اجازه خروج از کشور را نداشت. سال ۹۲ ورق برگشت خورد و حالا تنها کسانی منع خروج می‌شوند که بدهی‌شان حداقل ۲۰۰ میلیون تومان باشد.
اگر بخواهیم پاسخ این سوال را به کوتاه‌ترین شکل ممکن دهیم؛ باید بگوییم به صورت کلی ۴ حالت زیر ممکن است باعث شود تا فرد به عنوان بدهکار بانکی شناخته شود و اجازه خروج از کشور را نداشته باشد.
دریافت حکم منع خروج از بانک مرکزی فرآیند سخت و پیچیده‌ای است. به همین دلیل بیشتر بانک‌ها ترجیح می‌دهند به جای استفاده از این روش، از راه اجرای ثبت و دادگاه برای منع خروج بدهکار بانکی استفاده می‌کنند. توجه داشته باشید که با این روش تنها می‌توان بدهکار بانکی را منع خروج کرد نه ضامن او را.
اتباع ایرانی داخل و خارج از کشور هم مرتکب جرم، دزدی، سرقت، کلاه‌برداری، خرید و فروش مواد مخدر و فساد اخلاقی می‌شوند. اگر جرم مرتکب شده خلاف نظم عمومی باشد، به کشور بازگردانده خواهند شد و طبق قانون با متهم برخورد خواهد شد. در صورت عدم دسترسی به متهم، بازپرس پرونده می‌تواند با توجه به ادله موجود دستور منع خروج متهم را صادر کند. با اجرای این دستور امکان فرار از کشور برای متهم وجود نخواهد داشت. به نظر شما در چه شرایطی متهم اجازه خروج از کشور را ندارد؟
اگر متهم در دسترس نباشد، برگه جلب او توسط بازپرس صادر می‌شود. در این زمان بازپرس پرونده متهم را ممنوع‌الخروج می‌کند تا به موجب دستور قصد فرار از کشور را نداشته باشد. باید در نظر داشته باشید نقض هر یک از شرایط زیر می‌تواند باعث ممنوع‌الخروجی متهم از کشور شود.
اگر متهمی در شرایط زیر قرار داشته باشند، می‌تواند به راحتی از کشور خارج شود:
سربازان نیز می‌توانند مشمول خروج از کشور باشند؛ اما شرایطی وجود دارد که بسته به نوع سفر آنها متفاوت است. برای اینکه بتوانید بهتر متوجه شرایط خروج از کشور شوید، در ادامه همراه ما باشید.
در بیشتر مواقع سازمان نظام وظیفه عمومی و قوانین دانشگاه شرایط خروج از کشور سربازان را تعیین می‌کنند. نیاز است تمام مشمولان شرایط کلی خروج از کشور را بدانند که در ادامه به آنها اشاره می‌کنیم.
سربازان بعد از دریافت مجوز خروج از کشور به قصد سفر کشور را ترک می‌کنند. متاسفانه طبق قانون سربازی و خدمت وظیفه باید در زمان مشخص به کشور بازگردند. در غیر این صورت وثیقه ضبط و منع خروج شامل حال سربازان می‌شود.
امکان ممنوع الخروجی شوهر توسط زن در دو حالت فراهم شده است: هنگامی که شوهر از پرداخت مهریه خودداری کند و هنگامی که شوهر از پرداخت نفقه خودداری کند. اگر زن درخواست مهریه یا نفقه داشته باشد، شوهر موظف به پرداخت است. تصور کنید که شوهر وظیفه‌ی پرداخت مهریه و نفقه را انجام ندهد، باید قانونی برای دفاع از حق زن وجود داشته باشد؛ بنابراین، امکان ممنوع الخروج کردن شوهر به علت بدهکاری مالی به زن فراهم شده است. چگونه؟
اولین قدم برای درخواست دریافت مهریه این است که زن به دفتر ازدواج رسمی که ازدواج زن و شوهر را ثبت کرده است، مراجعه می‌کند. در ادامه، برگه‌ی اجرای مهریه صادر می‌شود؛ سپس، ابلاغیه‌ای به زن و شوهر از سوی دفتر ازدواج رسمی که ازدواج آنها را ثبت کرده است، ارسال می‌شود. شوهر موظف است که در مدت زمان ۱۰ روز به اداره‌ی اجرای ثبت مراجعه کند.
هنگامی که شوهر به اداره‌ی اجرای ثبت مراجعه می‌کند، استعلام حساب بانکی، استعلام پلیس راهور برای خودرو و استعلام سازمان اسناد برای املاک گرفته می‌شود که وضعیت مالی شوهر برای پرداخت مهریه مشخص شود. در ادامه، دو حالت رخ می‌دهد: اول اینکه شوهر توانایی پرداخت نقدی مهریه را دارد و دوم اینکه شوهر توانایی پرداخت قسطی مهریه را دارد.
نکته: قسط‌بندی مهریه زمانی انجام می‌شود که حکم اعسار برای شوهر صادر شده باشد. این حکم به معنای عدم توانایی شوهر برای پرداخت کامل مهریه در مدت زمان کوتاه است؛ بنابراین، قسط‌بندی صورت می‌گیرد.
هنگامی که شوهر از پرداخت مهریه سرپیچی کند، پیگیری عدم پرداخت مهریه از طریق دادگاه است. زن می‌تواند درخواست ممنوع الخروجی مهریه را ثبت کند که شوهر را تحت فشار بگذارد. دادگاه موظف به اجرای درخواست ممنوع الخروجی مهریه تا زمان تعیین وضعیت از سوی شوهر است.
هنگامی که شوهر به علت سرپیچی از حکم پرداخت مهریه منع خروج می‌شود، سه روش برای رفع وجود دارد:
اگر شوهر نسبت به پرداخت کامل یا قسطی مهریه اقدام کند، منع خروج رفع خواهد شد. در ضمن، اگر زن از درخواست ممنوع الخروجی مهریه صرف نظر کند، منع خروج رفع خواهد شد. نکته‌ی حائز اهمیت این است که امکان رفع ممنوع الخروجی مهریه با وثیقه وجود ندارد؛ بنابراین، حتماً وضعیت مهریه باید مشخص شود که رفع ممنوع الخروجی مهریه انجام شود.
نکته: هنگامی که شوهر از پرداخت مهریه سرپیچی می‌کند، از سوی دولت نیز جریمه می‌شود. اگر شوهر مهریه را بپردازد و جریمه را نپردازد، منع خروج باقی می‌ماند؛ چون، بدهکار مالی به حساب می‌آید.
شوهر همواره امکان منع خروج زن را دارد؛ چون، حق سرپرستی بر زن دارد. انواع منع خروج زن توسط شوهر به دو دسته تقسیم می‌شود. در ادامه، انواع ممنوع الخروجی زن توسط شوهر معرفی می‌شود:
زنان متأهل پس از ازدواج ممنوع الخروج هستند تا زمانی که شوهر اجازه‌ی خروج از کشور را در دفترخانه ثبت کند؛ البته، امکان منع خروج مجدد برای شوهر وجود دارد. در نتیجه، در دو حالت ممنوع الخروجی زن توسط شوهر انجام می‌شود. اول اینکه اجازه‌ی خروج را نداده باشد که زن ممنوع الخروج محسوب می‌شود و دوم اینکه اجازه‌ی خروج را فسخ کرده باشد که زن ممنوع الخروج محسوب می‌شود.
در دو حالت زن متأهل اجازه‌ی خروج از کشور دارد: زمانی که گذرنامه را پس از ازدواج با اجازه‌ی شوهر گرفته باشد و زمانی که گذرنامه را پیش از ازدواج گرفته باشد. در هر دو حالت اگر شوهر قصد ممنوع الخروجی زوجه را داشته باشد، باید به اداره‌ی گذرنامه مراجعه کند. در ادامه، مراحل ممنوع الخروجی زن توسط شوهر بیان می‌شود:
همواره امکان اعتراض به ممنوع الخروجی زن توسط شوهر وجود دارد؛ چون، منع خروج نوعی سلب حقوق شهروندی است. در نتیجه، باید علت قابل قبول داشته باشد. ممکن است شوهر بدون علت زن را منع خروج کند؛ بنابراین، امکان شکایت برای زن وجود دارد. در نهایت، دادگاه تعیین می‌کند که ممنوع الخروجی زن توسط شوهر قابل قبول هست یا نیست. اگر ممنوع الخروجی زوجه منطقی باشد، دادگاه اقدام برای رفع منع خروج نمی‌کند؛ اما، اگر ممنوع الخروجی زوجه منطقی نباشد، دادگاه اقدام برای رفع منع خروج می‌کند.
نکته: شوهری که ساکن خارج از کشور باشد، امکان ممنوع الخروجی همسر و فرزند خود را نخواهد داشت؛ چون، قانون تمکین حضور زن و شوهر در کنار هم را ایجاب می‌کند.
فرزند پسر و دختر زیر ۱۸ سال تا زمانی که سرپرست آنها اجازه‌ی خروج از کشورشان را به صورت محضری صادر کند، ممنوع الخروج هستند؛ اما، سرپرست چه کسی است؟ سرپرست قانونی پدر است؛ اما، اگر پدر در قید حیات نباشد، پدربزرگ پدری سرپرست خواهد بود. اگر پدر و پدربزرگ پدری در قید حیات نباشند، ولی قهری اختیار فرزندان را دارد. ولی قهری شخصی است که از سوی پدر یا پدربزرگ پدری به عنوان سرپرست انتخاب شده است. نکته‌ی حائز اهمیت این است که فرقی نمی‌کند که پدر و مادر از هم طلاق گرفته باشند یا طلاق نگرفته باشند؛ چون، در هر صورت سرپرست فرزند پدر، پدربزرگ پدری یا ولی قهری است. در نتیجه، منع خروج فرزند زمانی رخ می‌دهد که سن او زیر سن قانونی باشد؛ اما، استثناهایی نیز وجود دارد. در ادامه، با استثناهای ممنوع الخروجی فرزند آشنا خواهیم شد:
ممنوع الخروجی فرزند با طرح دادخواست برای دادگاه انجام می‌شود؛ چون، قاضی باید تصمیم‌گیرنده باشد. معمولاً، صدور حکم منع خروج فرزند راحت صادر نمی‌شود؛ چون، منع خروج نوعی سلب حقوق شهروندی فرزند است. در نتیجه، باید علت دادخواست منع خروج فرزند توسط پدر یا مادر قابل قبول باشد. نکته‌ی مهم این است که فرقی نمی‌کند که حضانت فرزند با چه کسی باشد، امکان طرح دادخواست ممنوع الخروج کردن فرزند برای پدر و مادر وجود دارد.
نکته: اگر خروج فرزند از کشور به صلاح او باشد، پدر و مادر نقشی در منع خروج او نخواهند داشت.
همواره امکان اعتراض به حکم ممنوع الخروجی فرزند برای او وجود دارد؛ اما، باید علت قانع‌کننده برای رفع منع خروج خود داشته باشد. روش رفع به این صورت است که درخواست رفع منع خروج را برای دادگاه ثبت می‌کند؛ سپس، از خود دفاع می‌کند.
بر اساس ماده ۲۴۸ قانون آیین دادرسی کیفری، دادگاه اجازه دارد که حکم ممنوع‌الخروج بودن را بعد از بررسی دلایل وقوع جرم برای متهم صادر کند. مدت اعتبار حکم منع خروج از کشور برای متهم ۶ ماه است. البته نکته حائز اهمیت اینجاست که دادگاه بعد از اتمام زمان ۶ ماه، این اجازه را دارد که میزان اعتبار را تمدید کند.
شرایط استثنایی کلی برای خروج افراد از کشور وجود دارد که حتی در زمان ممنوعیت از خروج می‌توان از آنها استفاده کرد. در ادامه به این موارد اشاره می‌کنیم.
تشابه اسمی یا اعتراض به ممنوعیت خروج موضوع مهم و البته دغدغه بیشتر افراد است. اگر استعلام ممنوع الخروجی را انجام داده‌اید و به اشتباه اجازه خروج از کشور را ندارید کافیست از یکی از دو روش زیر پیگیری کنید:
یعنی باید ظرف مدت ۲۰ روز برای ثبت اعتراض به دادگاه تجدید نظر مراجعه کنید و درخواست خود را ثبت کنید.
برای ثبت اعتراض به حکم ممنوع الخروجی در دادگاه نیاز است پیش از گذشت ۱۰ روز به دادگاه مراجعه کنید.
نکته: اگر تشابه اسمی در ممنوع الخروجی مالیاتی پیش آمده یعنی باید برای ثبت اعتراض خود به دادستان انتظامی مالیاتی مراجعه کنید و مشکل موجود را برطرف کنید.
با توجه به علت ممنوع‌الخروجی می‌توانید اقدام به رفع ممنوع‌الخروجی کنید. در ادامه به اقدامات لازم اشاره کرده‌ایم.
وقتی صحبت از ممنوع‌الخروجی می‌شود، اولین سوالی که به ذهن من و شما می‌رسد؛ این است که چرا و به چه علت، شخص اجازه خروج از کشور را ندارد. بعد از آن احتمالا به این فکر می‌کنید که کدام سازمان ممنوع الخروج کرده است. در جدول زیر به سازمان‌ها و نهادهایی اشاره کردیم که دستور ممنوع‌الخروجی را به صورت موقت یا قطعی برای افراد صادر می‌کنند.
نکته: برای ثبت درخواست ممنوع الخروج کردن بدهکاران مالیاتی، بانکی، چک برگشتی و جرائم کیفری می‌توانید به اداره دارایی و مالیات، بانک مرکزی، اداره ثبت و دادسرا مراجعه کنید؛ بعد از ثبت درخواست، دستور ممنوعیت خروج از کشور برای فرد صادر خواهد شد.
شما هم می‌توانید درخواست ممنوع الخروجی را در هر سازمانی ثبت کنید. در ادامه یک نمونه درخواست ممنوع الخروج کردن بدهکار قرار داده شده که می‌توانید آن را بخوانید.
تا چند سال پیش سن ممنوع‌الخروجی ۱۸ سال بود ولی در حال حاضر سن ممنوعیت خروج بر اساس ماه تولد محاسبه می‌شود. حتی اگر در خارج از کشور اقامت داشته باشید و حالا پیش از سفر متوجه منع خروج خود شده باشید، می‌توانید برای رفع آن و انجام امور قضایی به سامانه میخک مراجعه کنید و کارها را از راه دور انجام دهید.
منبع : پیشخوان24
