در دولت هشتم مسئله‌ای با عنوان «افزایش ثروت خانوارهای ایرانی» مطرح شد. این طرح در ۲۳ آبان سال ۱۳۸۴ (زمان دولت نهم) و در دوران ریاست جمهوری آقای احمدی‌نژاد با نام سهام عدالت که در واقع نوعی یارانه محسوب می‌شود، تصویب شد. در آن زمان این سهام تنها به افراد تحت پوشش کمیته امداد، بهزیستی و رزمندگانی که شغلی نداشتند، واگذار می‌شد. با گذشت زمان افراد بیشتری توانستند این سهام را دریافت و به سود خوبی برسند.
همانطور که گفتیم سهام عدالت نوعی یارانه است که به قشر کم درآمد جامعه واگذار می‌شود. به زبان ساده یعنی بخشی از سهام شرکت‌ها و سازمانهای دولتی که به قشر کم‌بضائت جامعه اختصاص داده می‌شود تا افراد بتوانند از سود شرکت‌ها و سازمانهای دولتی بهره برده و از آن استفاده کنند. هدف از اجرای این طرح، خصوصی‌سازی شرکت‌های دولتی و تقسیم ثروت دولت در بین افراد کم درآمد جامعه است.
هدف دولت از ارائه و پیاده‌سازی این طرح، توسعه و افزایش خصوصی‌سازی و افزایش مشارکت‌های مردمی در پیش‌برد فعالیت‌های اقتصادی و البته بهره‌مند شدن آن‌ها از درآمدهای دولتی، بوده است. اگر بخواهیم اشاره دقیق‌تری به این اهداف داشته باشیم می‌توانیم موارد زیر را نام ببریم:
در ابتدا ارزش هر سهام ۵۰۰ هزار تومان بود اما طی چند سال اخیر این مقدار افزایش پیدا کرده است. ارزش یک سهام همیشه یکسان نیست و در اثر نوسانات بازار تغییر می‌کند. بر اساس آمار ایسنا، ارزش واقعی سهام عدالت یک میلیون تومانی در ۲۰ اسفند سال ۹۹، ۱۸ میلیون و ۷۸۰ هزارتومان قیمت داشته در حالی که در ۱۶ تیر امسال کاهش پیدا کرده و به ۱۴ میلیون و ۷۰۰ هزارتومان رسیده است.
شاید اینطور به نظر برسد که دولت به‌صورت کاملا مجانی سهام را در اختیار افراد قرار می‌دهد، اما در واقع اینطور نیست بلکه تمام مشمولان سهام عدالت موظف هستند تا هزینه سهام خود را نیز پرداخت کنند.
برای اطلاع از ارزش سهام عدالت خود می‌توانید در سامانه سهام عدالت ثبت‌نام کنید و حتی به صورت روزانه پرتفوی (سبد سهام) خود را بررسی نمایید.
در ابتدای سال ۱۳۹۵، ۱۳۹۶ لیست زیر تنها مشمولین سهم عدالت بودند اما به‌مرور زمان کارمندان، بازنشستگان کشوری و دستگاه عمومی هم می‌توانستند این سهم را دریافت کنند.
یکی از راه‌های پیگیری سهام عدالت، مراجعه به سایت آن و استفاده از کد ملی است. برای این کار وارد آدرس اینترنتی سامانه سهام عدالت به آدرس https://samanese.ir شوید و پس از ورود به پایگاه اطلاع رسانی سهام عدالت، بر روی لینک مشخص شده کلیک کنید. پس از مطالعه‌ی کامل قوانین سایت، گزینه‌ی "می‌پذیرم" را فعال کنید. در صورت فعال کردن این گزینه، ادامه فعالیت در سایت برای شما امکان‌پذیر می‌شود. سپس باید کد ملی خود را در سایت وارد کنید و سوالاتی را جهت تائید هویت خود پاسخ دهید. توجه داشته باشید که اگر بیشتر از سه بار اطلاعات هویتی را نادرست وارد کنید، تا 72 ساعت (سه روز) دسترسی شما به سامانه مسدود خواهد شد.
اطلاعات نمایش داده شده در سایت سهام عدالت به شرح زیر می‌باشد:
تمامی این اطلاعات از طریق اپلیکیشن پیشخوان 24 نیز قابل مشاهده است.
برای استعلام سهام عدالت توجه به تعدادی از نکات لازم و ضروری است که در ادامه شرح می دهیم؛
برای بررسی وضعیت واریز سهام عدالت خود می‌توانید از سایت یا اپلیکیشن پیشخوان ۲۴ استفاده کنید. برای مشاهده وضعیت ارزش به روز سهام عدالت خود در اپلیکیشن پیشخوان ۲۴ باید مراحل زیر را به ترتیب طی کنید تا بتوانید ارزش سهام عدالت خود را مشاهده کنید.
اگر شما هم یکی از مشمولین سهام عدالت باشید احتمالا به خوبی می‌دانید که قبلا امکان خرید و فروش سهام عدالت وجود نداشت و تنها سود سهام به افراد داده می‌شد. اما در دوران ریاست جمهوری آقای حسن روحانی بحث آزادسازی سهام عدالت مطرح و اجرا شد. حالا به‌راحتی می‌توانید سهام خود را بخرید یا بفروشید و از این طریق سود بیشتری کسب کنید.
اگر می‌خواهید سهام خودتان را بفروشید یا روی آن سرمایه‌گذاری کنید؛ باید بدانید که به‌صورت کلی دو روش برای آزادسازی سهام عدالت وجود دارد. البته در هر دو این روش‌ها سود و ضرر وجود دارد. در ادامه به تعریف مختصری از هریک می‌پردازیم.
در روش مستقیم مدیریت کل سهام به‌طور مستقیم به سهام‌دار داده می‌شود. در نتیجه مسئولیت نگه‌داری سهام بر عهده خود فرد است. برای فروش سهام عدالت مستقیم باید در سامانه سجام ثبت‌نام کنید.
در این روش مالکیت و مدیریت سهام به عهده شرکت‌های سرمایه‌گذاری خواهد بود. در این صورت شما نمی‌توانید سهام خودتان را به فروش برسانید.
احتمالا می‌دانید که شما فقط یک بار می‌توانید روش آزادسازی سهام خودتان را انتخاب کنید و پس‌از‌آن دیگر امکان ویرایش وجود ندارد. به نظر می‌رسد حدود ۳۰ میلیون نفر روش غیر مستقیم و ۱۹ میلیون نفر روش مستقیم را انتخاب کرده‌اند.
خیر؛ مدت‌زمان مجاز ثبت‌نام سهام عدالت از سال ۸۵ تا ۹۴ بوده است اما متاسفانه هنوز طرح ساماندهی این سهام به تصویب مجلس نرسیده، به همین دلیل ثبت‌نام مجدد در نظر گرفته نشده است. درصورتی که ثبت نام مجدد آغاز و فرم ثبت نام سهام عدالت منتشر شود، ما در پیشخوان ۲۴ اطلاع‌رسانی می‌کنیم تا این بار جز جاماندگان سهام عدالت نباشید.
