چند وقتی است به دلیل کیس های مختلف سرمایه گذاری که در حال بررسی آن هستم مجبور شدم کمی دقیق تر نتفلیکس را بررسی کنم. کسب و کاری که با چرخشی مناسب در ابتدای قرن بیست و یکم، نه تنها خود را از ورشکستگی نجات داده بلکه یکی از موفق ترین استارتاپ های عصر حاضر به حساب می آید. نوشته ای که در پی می آید گردآوری شده از چند مطلب خوب فارسی و کمی هم انگلیسی است و بنده، کمترین تاثیر را بر آن داشته ام.
نتفلیکس یک کمپانی بین المللی در حوزه ی سرگرمیهای اینترنتی است که در سال 1997 فعالیت خود را آغاز نموده و در حال حاضر در 190 کشور دنیا با بیش از 170 میلیون کاربر پولی فعالیت میکند که 61 میلیون نفر از آنان، مشترکان آمریکایی هستند. کاربران میتوانند فیلم، سریال و ... مورد علاقه ی خود را به زبان کشور خود، در هر زمان و مکانی از طریق یک دستگاه متصل به اینترنت مشاهده کنند. همچنین سرویس فروش DVD از طریق پست نتفلیکس در آمریکا دارای حدود دو میلیون کاربر است.
این شرکت در سال 2019 با درآمدی بالغ بر 20 میلیارد دلار، موفق به کسب سود خالصی نزدیک به دو میلیارد دلار شد. اگرچه این اعداد بزرگ در مقایسه با بازاری که ما می‌شناسیم، دست‌نیافتنی به نظر می‌رسند اما به این معنا نیستند که نتفلیکس در مقایسه با رقبای خود همیشه موفق بوده است.
اوایل تابستان سال گذشته بود که نتفلیکس از کاهش اشتراک پرداختی خود به پایین‌ترین نرخ رشد سه‌ماهانه طی سه سال گذشته خبر داد و در نتیجه سقوط 11 درصدی سهام شرکتش را تجربه کرد. سایت تخصصی «market watch» نوشت: این سقوط ناامیدکننده نشان می‌دهد که سرمایهگذاری نتفلیکس در بخش تولید نتوانسته است سود پایدار قابل رقابتی را برای آن به همراه بیاورد. این پایگاه، فقدان محتوای اجاره‌ای، افزایش ورود پلتفرم‌های رقیب و افزایش قیمت اشتراک را از علل این سقوط برشمرده و پیش‌بینی کرده بود که این اتفاق برای سرمایه‌گذاران نتفلیکس به معنی کاهش روزافزون خرید اشتراک خواهد بود.
همین پایگاه در گزارش جدیدش با مقایسه دیزنی، آمازون و نتفلیکس حتی شرایط خانه‌نشینی را هم به نفع نتفلیکس ارزیابی نکرده است. طبق این گزارش، از ابتدای فراگیری بحران کرونا، Disney+ و Hulu (هر دو متعلق به دیزنی) هرکدام 29 و 21 درصد افزایش مشترک را تجربه کرده‌اند.
این درحالی است که همین رقم برای نتفلیکس 15درصد و برایApple TV+، 10 درصد بوده است. خطرناک‌تر اینکه سرویس ویدئویی جدید آمازون هم از ابتدای مارس، در چهار انتخاب اول مردم قرار گرفته است. با این حال برخی کارشناسان این پایگاه پیش‌بینی می‌کنند که نتفلیکس، رشد متوسط کوتاه‌مدتی در ایام کرونا خواهد داشت اما با پایان بحران، دوباره رکود خواهد کرد.
البته نتفلیکس پا را از عرضه محصولات موجود در بازار فراتر گذاشته و حالا در حال تبدیل شدن به یکی از مهم‌ترین شرکت‌های تولید آثار بصری در دنیاست. این سامانه پخش فیلم و سریال در چند سال گذشته تعدادی از پر بیننده‌ترین آثار سینمایی را تهیه کرده است. فیلم‌هایی که در بسیاری از جشنواره‌های مهم سینمایی جوایز متعددی هم گرفته‌اند. مثل فیلم "روما" که در سال ۲۰۱۸ سه جایزه بهترین فیلم خارجی زبان، بهترین کارگردانی و بهترین فیلم‌برداری از اسکار آن سال را به دست آورد. فیلمی که از "تولید تا توزیع" محصول نتفیلیکس بود.
فراگیر شدن میل به تماشای فیلم و سریال در فضاهای خصوصی و بی‌رغبتی به رفتن و فیلم دیدن در سالن‌های سینما، مخاطبان بیشتری را به سمت نتفلیکس برده است و در نتیجه قدرت اقتصادی این کمپانی ۲۳ ساله را بیش از پیش افزایش داده است. البته اگر هزینههای رفتن به سینما برای یک خانواده را در نظر بگیرید - به همراه هزینههای جانبی رفت و آمد و خرید خوراکی و غیره - دیدن فیلم در نتفلیکس و شرکت‌های مشابه آن می‌تواند برای بسیاری از مخاطبانش به صرفه هم باشد.
اواخر دهه ۹۰ میلادی تحولی جدی در نحوهی توزیع محصولات بصری به وجود آمد. DVD جای نوارهای VHS را گرفت و هر روز بر شمار نسخه‌های فیلم‌های سینمایی که روی DVD منتشر می‌شدند افزوده شد.
اوت سال ۱۹۹۷ بود که "مارک راندولف" مدیر بازاریابی و "رید هیستینگز" ریاضیدان تصمیم گرفتند در آمریکا شرکتی را تاسیس کنند برای فروش و کرایه نسخه DVD فیلم‌های سینمایی از طریق ارسال پستی به مردم. شرکتی که Netflix نامگذاری شد.
نتفلیکس با تنها ۳۰ کارمند و ۹۲۵ عنوان نسخه DVD فیلم‌های سینمایی شروع به ارائه خدمت به مشتریانی کرد که اتاق خانه و تماشای چندبارهی یک فیلم را به تجربه تماشای دسته‌جمعی و یک‌باره در سینما ترجیح می‌دادند.
شکل‌گیری نتفلیکس تا اندازه زیادی مدیون ورود DVD به بازار نمایش فیلم بود. با فراگیرتر شدن استفاده از DVD بازار کار نتفلیکس هم رونق گرفت. شرکتی که در ابتدا فعالیت خود را با ارسال پستی DVD به خانه‌های مردم در "سانتا کروز" ایالت کالیفرنیا شروع کرده بودند، در فاصله سه سال و در شروع قرن جدید میلادی بیش از ۳۰۰ هزار مشترک داشت که به وسیله پست مرکزی آمریکا برای آنها نسخه DVD فیلم‌های سینمایی را ارسال می‌کرد.
بالارفتن تعداد مشتریان نتفلیکس الزاماً خبر خوبی برای مدیران آن نبود. هزینههای ارسال با پست بسیار زیاد شده بود و نتفلیکس خسارت مالی زیادی دیده بود. "بلاک باستر" بزرگترین شرکت فروشگاه‌های زنجیره‌ای کرایه و فروش فیلم در آمریکا، به مدیران نتفلیکس پیشنهاد می‌دهد تا در ازای دریافت ۵۰میلیون دلار امتیاز نتفلیکس را به بلاک باستر واگذار کنند و به مدیران نتفیلیکس هم توصیه کردند با واگذار کردن بخش توزیع DVD به تشکیلات بلاک باستر، تنها در بخش اینترنتی فعالیت کنند. پیشنهاداتی که از سوی مدیران نتفلیکس رد شد.
با ورود به قرن بیست و یک و اوج‌گیری پیشرفت‌های تکنولوژی به خصوص در حوزه اینترنت و امکان دسترسی آسان‌تر، ارزان‌تر و البته سریع‌تر مردم به دنیای مجازی، فصل جدیدی در توسعه نتفلیکس رقم خورد. بالا رفتن تدریجی انتشار آثار تصویری و فیلم‌های قدیمی و به روز در فضای اینترنت و در دسترس بودن آثار، بدون نیاز به دستگاه‌های پخش مثل "DVD Player"، مدیران نتفلیکس را بر آن داشت تا هرچه بیشتر از قابلیت دسترسی بالای مخاطبان به آثار تصویری در فضای اینترنت بهره بگیرند.
در سال ۲۰۰۷میلادی در حالی که نسخهی آنلاین فقط چیزی در حدود هزار فیلم سینمایی وجود داشت، نتفلیکس تصمیم گرفت تا قابلیت ارائهی این آثار را برای مشتریان خود فراهم کند. در آن زمان تعداد نسخه‌های DVD از فیلم‌های سینمایی بسیار بیشتر از فیلم‌های آنلاین بود اما ضروریات تغییرات سریع جهان به مرور روش‌های تماشای فیلم را هم تغییر داد. شمار فیلم‌هایی که می‌شد تنها با اتصال به اینترنت تماشا کرد هر روز بیشتر شد و به طبع بر تعداد مشتریان نتفلیکس هم روز به روز افزوده می‌شد.
نتفلیکس در ۲۵ ماه فوریه سال ۲۰۰۷ یک میلیاردمین DVD خود را ارسال کرد و پس از آن رسماً سرویس "Streaming media" را راه‌اندازی کرد. چهارسال بعد و در ماه آوریل سال ۲۰۱۱، بیست و سه میلیون مشترک در آمریکا و ۲۶ میلیون مشترک در جهان داشت.
در سال ۲۰۱۱درآمد فروش خدمات دیجیتالی این شرکت به یک و نیم میلیارد دلار رسید و در سال ۲۰۱۴ در سراسر جهان بیش از چهل میلیون مشترک داشت.
رشد مشتریان این کمپانی بزرگ هم‌چنان ادامه دارد و سال گذشته آماری منتشر شد که نشان می‌داد نتفیلیکس ۱۵ درصد از پهنای باند اینترنت کل دنیا را در اشغال خود دارد.
بیزنس مدل نتفلیکس on-demand و مبتنی بر مدل اشتراکی و در تضاد ایجاد جریان درآمدی از طریق فروش عناوین خاص است. بطور مشخص نتفلیکس در مدل اشتراکی خود از سه طرح پایه،استاندارد و اختصاصی پشتیبانی می کند.
می توان بیزینس سگمنتهای نتفلیکس را به سه بخش اصلی زیر تقسیم کرد:
استریمینگ محتوای بومی: مجموع جریان درآمدی ایجاد شده از طریق حق اشتراک ماهانهی سرویسها و خدماتی که از طریق استریمینگ محتوا فقط در آمریکا بدست میآید.
استریمینگ محتوای بین المللی: مجموع جریان درآمدی ایجاد شده از طریق حق اشتراک ماهانهی سرویسها و خدماتی که از طریق استریمینگ محتوا در سطح جهان بدست میآید.
دی وی دی خانگی: مجموع جریان درآمدی ایجاد شده از طریق حق اشتراک ماهانه سرویس پست DVD در آمریکا.
نمایی از صورت سود و زیان این شرکت در سال 2019 را به تفکیک این 3 بخش در پایین میبینیم:
همچنین بخشی از صورت سود و زیان کلی مجموعه نتفلیکس در 3 سال گذشته به صورت زیر است:
علی رغم سودی که در چند سال اخیر محقق شده است، جریان نقدی نتفلیکس در 3 سال گذشته منفی بوده است. نتفلیکس دلیل این جریان منفی نقدینگی را سرمایهگذاری کمپانی بر روی تولید محتوای ارجینال جهت توسعه گسترده سرویسهای استریمینگ خود بیان میکند. مروری مجدد بر روی ساختار هزینههای نتفلیکس بیش از بیش دلیل این جریان نقدینگی منفی را روشن می سازد:
"برای پیشنهاد دسترسی نامحدود کاربران به سریالها و فیلمها نیازمند اخذ مجوز و تولید محتوا هستیم. مجوزها دارای پورسانت ثابت و دوره زمانی مشخص هستند. هزینه پرداختی برای مجوز یک محتوای مشخص، بسته به زمان انقضای مجوز متفاوت است. همچنین هزینههای اضافی ناشی از سرویس استریمنیگ مربوط به انتشار محتوا را نیز می توان به آن افزود."
شاید بتوان از بررسی کسب و کار نتفلیکس، چند نکتهی مهم را آموخت. از جمله:
همانطور که نتفلیکس در اسناد سرمایهگذاری خود مطرح میکند، یکی از ریسکهای بیزینس استریمینگ آنلاین، زیرساخت تکنولوژی است. اگر اینترنت ضعیف داشته باشید حاضر نیستید حتی ذرهای پول برای سرویس نتفلیکس خرج کنید. نتفلیکس مدام سرعت سرویس دهندگان اینترنت را رصد میکند و با دادن اطلاعات کافی در بلاگ خود، امکان انتخاب سرویس دهنده پر سرعت تر را برای مشتریان فراهم میکند. بنابراین به همان سرعت که تعداد کاربران رشد میکند زیر ساخت تکنولوژی مورد نیاز باید توسعه یابد. تاثیر این توسعه بر هزینه های ایجاد جریان درآمدی نتفلیکس در دوران توسعه (Scale) کاملاً مشهود است. از سویی شروع توسعه بین المللی نتفلیکس در سال 2010 تصادفی نبوده است. این درست زمانی است که بستر تکنولوژی در دیگر کشورها به قدر کافی برای ارائه سرویسهایی از این دست رشد کرده است. اگر زمان توسعه نتفلیکس کمی زودتر بود شاید بقدر کافی موفقیتی حاصل نمیشد.
صنعت رسانه قبل از نتفلیکس نیز وجود داشت. آنچه باعث برتری نتفلیکس بر سایر رقبا شد، بهره گیری از مزیت تکنولوژی برای بهبود مدل on-demand سنتی است. اینکه بتوانید حق انتخاب در زمان پخش و نوع محتوا و کیفیت آن را داشته باشید. اینکه بتوانید آن را بر روی هر دیوایسی و در هر مکانی مشاهده کنید. به عبارتی ارائهی گزینه های بیشتر به کاربران در راستای استفاده بهتر از محصول که دقیقاً نقطه ی قوت مدل on-demand است و نتفلیکس از آن به نحو احسنت برای متحول کردن صنعت رسانه استفاده میکند.
قابلیت ذاتی توسعه (Scale) مدل اشتراکی ، به نتفلیکس کمک میکند اما نیازمند منابع زیادی برای محقق شدن است. رشد نتفلیکس یک شبه حاصل نشده است و نیازمند منابع مالی زیادی بوده است. نتفلیکس در سال 2010 فعالیت خود را در خارج از آمریکا آغاز کرده است و تنها در سال 2016 توانسته به معنای واقعی یک سرویس جهانی شود.
همچنین این رشد نیازمند سرمایهگذاری عظیم نتفلیکس بر روی تولید محتوا است که آن را از یک شرکت ارائهدهندهی سرویس، بیشتر به یک شرکت تولیدکنندهی فیلم تبدیل میکند.
در مدل اشتراکی، نگهداری کاربران در بلند-مدت که نیازمند مواردی مانند پشتیبانی خوب، بهبود مداوم کیفیت سرویس، ارائه ی فیچرهای جذاب که کاربران را به ادامه استفاده از سیستم تحریک کند و ... دارای اهمیت زیادی است. به عبارتی زمانی این مدل خلق ارزش میکند که بتوانید هزینه ورود مشتری به سیستم را (CAC) پایین تر از ارزش طول عمر مشتری در سیستم (CLV) نگاه داشته باشید.
