اسفند فیلم تازه «دانش اقباشاوی»، به تهیهکنندگی مرحوم «جلیل شعبانی» و «مهاجر توحیدپرست»، محصول مشترک سازمان هنری رسانهای اوج و بنیاد سینمایی فارابی به تازگی بر روی پرده سینما رفته است.
این فیلم که در ژانر دفاع مقدس ساخته شده و مقطع مهمی از زندگی شهید علی هاشمی، از فرماندهان مطرح دوران دفاع مقدس، در شناسایی و طرحریزی عملیات خیبر در قرارگاه سری نصرت را روایت میکند. عملیاتی که یکی از بزرگترین تهاجمهای ایران به عراق به حساب میآید و طی آن سردارانی چون ابراهیم همت و حمید باکری به شهادت رسیدند. در واقع حضور شخصیت های مهمی چون محسن رضایی، حسن باقری در فیلم چیزی است که میتواند برای مخاطب، غافلگیریهایی به همراه داشته باشد.
اسفند فیلمی قهرمان محور است که داستان خود را آرام و تدریجی پیش میبرد به جز چند پلان در بقیه لحظات شامل صحنهها و اتفاقاتی هستیم که یک کل واحد را شکل میدهند و همچون پازلی در حال تکمیل جزئیات شخصیتی علی هاشمی و عملیات خیبر است پس فیلم در عین حال که قهرمان محور است روایتی است از عملیات خیبر تا شب سوم اسفندماه ۶۲.
پرتره شهید علی هاشمی است. یک فرمانده عرب خوزستانی که بازیگر نقشش به اذعان اکثر منتقدان؛ بازی به مراتب بهتری از علی هاشمی فیلم «اشک هور» دارد. اسفند به خوبی خطه خاص داستانش را معرفی میکند. عروسی و عزا و رسوماتشان را بدون فوت وقت به تصویر میکشد و جغرافیای هور را به خوبی ترسیم میکند. در اسفند علی هاشمی به عنوان قهرمان و همچنین گروه نیروهای تحت فرمانش به خوبی از زمینه جدا میشوند و تماشاگر به راحتی میتواند با آنها هم ذاتپنداری کند.
برخی معتقدند با وجود کارگردانی حرفهای فیلم، لحظاتی در فیلمنامه که امکان برقراری رابطه حسی تماشاگر با اثر را ایجاد میکنند، اسفند در فیلمنامه میلنگد. برای مثال اهمیت عملیات در هور پرداخت کافی ندارد و میزان حساسیت آن در جنگ تحمیلی مشخص نیست. علاوه بر این فیلمنامه فاقد ضربالاجل است. به این معنا که حوادث در چارچوب زمانی محدودکنندهای گنجانده نشدهاند که روایت را در مسیری ضروری به نقطه اوج برسانند. به همین دلیل در لحظاتی تماشاگر از روایت جا میماند و ضرورت برخی کنشها و اتفاقات را درک نمیکند.
با این حال در مصاحبهای که کارگردان فیلم در برنامه هفت با آقای فریدون جیرانی انجام دادند بیان داشتند که این فیلم 30% تخیل و 70% تحقیق و پژوهش بوده و تلاش بر این بوده تا نقطه اوج زندگی این شهید به نمایش درآید. همچنین شخصیتی مثل آقای جیرانی با آن سابقه و ید طولانی در کارگردانی و نویسندگی از کارگردانی و فضا سازی «اسفند» تعریف و و تمجید زیادی نمودند. ایشان تنها نقدی که به این اثر داشتند، بیگانگی این اثر با باورهای نسل امروز است. در واقع از نظر ایشان این فیلم متعلق به این زمانه نیست چرا که فکرها و اندیشهها دچار تغییر شده است.
