بسیاری از شما نیز با نام فضاپیماهای ایالات متّحده‌ی آمریکا و معنای این نام‌ها آشنا هستید. در این میان امّا با آن که اتّحاد جماهیر شوروی / فدراسیون روسیه نیز دیگر ابرقدرت پرسابقه در فتح فضا بوده است، احتمالاً کم‌تر کسی با نام فضاپیماهای روسی و شیوه‌ی نام‌گذاری آنها آشنا باشد. در این مطلب به ذکر نام و معنای چندین مورد از معروف‌ترین آنان خواهیم پرداخت.
به طور کلّی، کشورهای گوناگون فعّال در حوزه‌ی فضایی، رویکردهای مختلفی برای نام‌گذاری فضاپیماهای خود دارند. ایالات متّحده به عنوان یکی از ابرقدرت‌های این حوزه، معمولاً تمایل دارد نام‌های اساطیر یونان و روم باستان (آپولو، آرتمیس، جونو، و…)، دانشمندان برجسته‌ی جهان (گالیله، کاسینی، هویگنس، هابل و…) و یا نام‌هایی نمادین که عمدتاً نیز توسّط دانش‌آموزان این کشور و از طریق مسابقه تعیین می‌شود (Perseverance/استقامت، ingenuity/نبوغ، Curiosity/کنجکاوی و…) را برای فضاپیماهای خود انتخاب کند. در این خصوص پیشنهاد می‌کنم به مطلب «فضاپیماها و اسامی آنها» سری بزنید:
به احتمال زیاد با بسیاری از این نام‌ها آشنا هستید. از دلایل این موضوع می‌توان به ۱. محبوبیت زبان انگلیسی در کشور به عنوان نخستین زبان خارجه جهت یادگیری، ۲. حضور پررنگ رسانه‌های انگلیسی‌زبان در سطح بین‌المللی ۳. و همچنین وجود تعداد بالای مترجمین زبان انگلیسی در کشور - که طبیعتاً برای تولید محتوا نیز تمایل دارند به سراغ منابع انگلیسی‌زبان بروند - در مقایسه با مترجمان دیگر زبان‌هاست.
شوروی/روسیه امّا رویکرد متفاوتی را دنبال کرده و معمولاً بر اکثر فضاپیماهای خود نام‌های نمادین می‌گمارد که در این‌جا تعدادی از مهم‌ترین آنها لیست شده است. لازم به تأکید است که رونویسی فارسی هر یک نیز بر مبنای تلفّظ در زبان روسی است و نه انگلیسی. منابع روسی‌زبان معمولاً یک بار به انگلیسی ترجمه شده و اسامی خاص روسی در انگلیسی واج‌آرایی شده و سپس از انگلیسی به فارسی ترجمه می‌شوند. در این‌جا امّا ترجمه‌ها مستقیم از روسی انجام شده‌اند. نکته‌ی دیگر این است که برخی از این واژگان دارای ریشه‌ی اسلاوی نبوده و به صورت وام‌واژه از زبان‌های دیگر به روسی وارد شده‌اند. هر سطر از لیست، به ترتیب شامل رونوشت فارسی، تلفّظ (بر اساس الفبای آوانگاری بین‌المللی)، املای روسی و برابر فارسی است.
جالب است بدانید نخستین جمله‌ای که در فضا به زبان آورده شد، به زبان روسی و به شرح زیر (منبع) است:
«Я вижу Землю! Она так прекрасна!» — Юрий Гагарин
«من زمین رو می‌بینم! خیلی زیباست!» — یوری گاگارین
همچنین دو زبان انگلیسی و روسی، زبان‌های رسمی ایستگاه فضایی بین‌المللی بوده و تمامی فضانوردانی که به این ایستگاه می‌روند، لازم است این دو زبان را فرا گرفته باشند. برخی از آنها چنین اظهار می‌کنند که یادگیری روسی از دشوارترین مراحل آمادگی ایشان است!
